? جابر جعفی گوید: امام صادق (علیه السلام) فرمود:
ای جابر! همانا خدای تبارک و تعالی مخلوق را سه دسته آفرید؛ “و کنتم ازواجا ثلاثه فاصحاب المیمنه ما اصحاب المیمنه و اصحاب المشامه ما اصحاب المشامه و السابقون السابقون اولئک المقربون ” 6_11سوره واقعه
السابقون: همان رسولان خدا و مخصوصین درگاه او از میان مخلوق می باشند که خدا در ایشان پنج روح قرار داده است:
1-ایشان را به روح القدس موید ساخت و به وسیله آن همه چیز را بدانند و بشناسند.(و بار نبوت کشد.)
2- ایشان را با روح ایمان موید ساخت و با آن از خدای عزوجل بترسند.(و عدالت بورزد)
3- آنها را به روح قوه موید ساخت و با آن بر اطاعت خدا توانائی یافتند.( و با آن قیام و کوشش کنند.)
4_ آنها را به روح شهوت موید ساخت و با آن اطاعت خدا را خواستند و از نافرمانی اش کراهت یافتند.(و با آن بخورد و بیاشامد و با زنان حلال خود نزدیکی کند.)
5- در ایشان روح حرکت نهاد که همه مردم با آن رفت و آمد کنند.(یعنی جنبش و تکاپو داشته باشد.)
و در اصحاب یمین:
1- ایشان را با روح ایمان موید ساخت و با آن از خدای عزوجل بترسند.
2- آنها را به روح قوه موید ساخت و با آن بر اطاعت خدا توانائی یافتند.
3_ آنها را به روح شهوت موید ساخت و با آن اطاعت خدا را خواستند.
4- در ایشان روح حرکت نهاد که همه مردم با آن رفت و آمد کنند.
??شرح
کلمه روح در این حدیث شریف به معنی قوه و نیروئی است باطنی و معنوی که منشا آثار است، زیرا رفت و آمد انسان و ترس او از خدا و شناختن و دانستن چیزها، آثار و اعمالی است که از انسان بروز می کند و این آثار ناچار باید مبدا و علت ایی داشته باشد.
? در حدیث دیگری از همین باب، جابر از امام باقر (علیه السلام) گوید:…. پیغمبران و اوصیاء به وسیله روح القدس امور و مطالب زیر عرش را تا زیر خاک بدانند.
سپس فرمود: ای جابر! چهار روح اخیر را پیش آمد و آفت رسد ولی روح القدس بازی و یاوه گری نکند.
??شرح
مراد از آفت و پیش آمد این است که گاهی آنها را مانعی عارض می شود که از تاثیر باز می مانند و یاوه گری می کنند اما روح القدس مبدا علم است و همیشه حقایق را بدون کم و کاست به پیغمبران و امامان می فهماند.
? در حدیث دیگری امام صادق (علیه السلام) می فرمایند:
چون پیغمبر (صلی الله علیه و آله) وفات کند، روح القدس از او به امام منتقل شود و روح القدس خواب و غفلت و یاوه گری و تکبر ندارد و چهار روح دیگر خواب و غفلت و یاوه گری دارند. به وسیله روح القدس همه چیز درک می شود.
? در احادیث دیگری واژه “روح” در آیه ” و کذلک اوحینا الیک روحا من امرنا ما کنت تدری ما الکتاب و لا الایمان” به روح القدس تفسیر شده است.
ابوبصیر گوید: از امام صادق (علیه السلام) قول خداوند متعال ” و کذلک اوحینا الیک روحا من امرنا ما کنت تدری ما الکتاب و لا الایمان” آیه 52 سوره49 را پرسیدم. فرمود:
آن مخلوقی است از مخلوقات خدای عزوجل، بزرگتر از جبرئیل و میکائیل که همراه میغمبر صلی الله علیه و آله است. به او خبر می دهد و رهبری اش می کند و همراه امامان پس از وی هم می باشد.
? در حدیث دیگری امام (علیه السلام) فرمودند: … از زمانی که خدای عزوجل آن روح را بر محمد صلی الله علیه و آله فرو فرستاده، به آسمان بالا نرفته و آن روح در ما هست.
? در حدیث دیگری امام صادق ( علیه السلام) فرمودند: … [روح] همراه هیچ یک از پیغمبران گذشته جزء محمد صلی الله علیه و آله نبوده است و آن همراه ائمه می باشد و ایشان را رهبری می کند، چنان نیست که هر چه طلب شود، بدست آید.( یعنی همراهی این روح یا پیغمبر و امامان فضلی از سوی خداوند متعال است و با طلب و کوشش بدست نمی آید.)
?در حدیث دیگری حضرت علی (علیه السلام) فرمودند: … خدای تعالی به پیغمبرش صلی الله علیه و آله می فرماید: “اتی امر الله فلا تستعجلوه سبحانه و تعالی عما یشرکون ینزل الملائکه یالروح” پس روح غیر از ملائکه صلوات علیهم است.
.
.
تمام احادیث از باب” ارواح موجود در ائمه” از ج2 اصول کافی است.
به ترجمه و شرح سید جواد مصطفوی
.
.
