خبر کشته شدن محمد بن ابی بکر

إِنَّ حُزْنَنَا عَلَيْهِ عَلَى قَدْرِ سُرُورِهِمْ بِهِ،

إِلَّا أَنَّهُمْ نَقَصُوا بَغِيضاً وَ نَقَصْنَا حَبِيباً.

آنگاه كه خبر كشته شدن محمد بن ابى بكر را به او دادند فرمود:

همانا اندوه ما بر شهادت او، به اندازه شادى شاميان است،

جز آن كه از آنان يك دشمن، و از ما يك دوست كم شد.

.

حکمت 325

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

نامه اى ديگر به معاويه (يكى از پاسخهاى امام در اواخر جنگ صفّين در سال 38 هجرى به نامه معاويه است).

افشاى چهره نفاق معاويه و مشروعيّت بيعت

پس از نام خدا و درود،

نامه پند آميز تو به دستم رسيد

كه داراى جملات به هم پيوسته،

و زينت داده شده بود

كه با گمراهى خود آن را آراسته،

و با بد انديشى خاص خود آن را امضاء كرده بودى.

نامه مردى كه نه خود آگاهى لازم دارد تا رهنمودش باشد،

و نه رهبرى دارد كه هدايتش كند.

تنها دعوت هوسهاى خويش را پاسخ گفته،

و گمراهى عنان او را گرفته و او اطاعت مى كند،

كه سخن بى ربط مى گويد و در گمراهى سرگردان است.

همانا بيعت براى امام يك بار بيش نيست

و تجديد نظر در آن ميسّر نخواهد بود،

و كسى اختيار از سر گرفتن آن را ندارد.

آن كس كه از اين بيعت عمومى سر باز زند، طعنه زن، و عيب جو خوانده مى شود

 و آن كس كه نسبت به آن دو دل باشد منافق است.

.

نامه 7

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

(در باره دو داور عراق و شام و نكوهش كوفيان فرمود).

وصف شاميان

شاميان درشت خويانى پست،

بردگانى فرو مايه اند

كه از هر گوشه اى گرد آمده،

و از گروه هاى مختلفى تركيب يافته اند،

مردمى كه سزاوار بودند احكام دين را بياموزند،

و تربيت شوند،

و دانش فراگيرند،

و كار آزموده شوند،

و سرپرست داشته باشند،

و دستگيرشان كنند،

و آنها را به كار مفيد وادارند.

آنان نه از مهاجرانند و نه از انصار،

و نه آنان كه خانه و زندگى خود را براى مهاجران آماده كرده،

و از جان و دل ايمان آوردند.

 نكوهش از انتخاب حكم

آگاه باشيد!

كه شاميان در انتخاب حكم، نزديك ترين فردى را كه دوست داشتند برگزيدند،

و شما فردى را كه از همه به ناخشنودى نزديك تر بود انتخاب كرديد.

همانا سر و كار شما با عبد اللّه پسر قيس است كه مى گفت: «جنگ فتنه است بند كمان ها را ببرّيد و شمشيرها را در نيام كنيد».

اگر راست مى گفت پس چرا بدون اجبار در جنگ شركت كرده

و اگر دروغ مى گفت پس متّهم است.

براى داورى، عبد اللّه بن عباس را رو در روى عمرو عاص قرار دهيد،

و از فرصت مناسب استفاده كنيد،

و مرزهاى دور دست كشور اسلامى را در دست خود نگه داريد.

آيا نمى بينيد كه شهرهاى شما ميدان نبرد شده

و خانه هاى شما هدف تيرهاى دشمنان قرار گرفته است.

.

خطبه 238

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

به هنگام شورش ياران پيرامون حكميّت فرمود:

علی از زبان علی در جریان حکمیّت

اى مردم!

همواره كار من با شما به دلخواه من بود تا آن كه جنگ شما را ناتوان كرد.

به خدا اگر جنگ كسانى را از شما گرفت و جمعى را گذاشت، براى دشمنانتان نيز كوبنده تر بود.

من ديروز فرمانده و امير شما بودم،

ولى امروز فرمانم مى دهند،

ديروز باز دارنده بودم كه امروز مرا باز مى دارند

 شما زنده ماندن را دوست داريد،

و من نمى توانم شما را به راهى كه دوست نداريد اجبار كنم.

.

خطبه 208

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

در يكى از روزهاى نبرد صفّين، امام حسن عليه السّلام را ديد كه به سرعت در لشكر دشمن در حال پيشروى است فرمود:

نگاه امام علی به امام حسن و امام حسین علیهم السلام

اين جوان را نگه داريد، تا پشت مرا نشكند،

كه دريغم آيد مرگ، حسن و حسين عليهما السّلام را دريابد.

نكند با مرگ آنها نسل رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم از بين برود.

(سيد رضی می گوید: جمله «اين جوان را نگه داريد» در مرتبه والاى سخن و از فصاحت بالايى برخوردار است).

.

خطبه 207

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

(در سال 38 هجرى پس از خيانت ابو موسى و عمرو عاص از داوران حكميّت فرمود)

علی از زبان علی (قرآن  و خیانت حکمین)

رأى جمعيّت شما در صفّين يكى شد كه دو مرد را به داورى برگزينند (ابو موسى اشعرى، عمرو عاص)

و از آن دو پيمان گرفتيم كه در برابر قرآن تسليم باشند،

و از آن تجاوز نكنند

و زبان آن دو با قرآن و قلب هايشان پيرو كتاب خدا باشد.

امّا آنها از قرآن روى گردان شدند،

حق را آشكارا مى ديدند و ترك گفتند،

كه جور و ستم، خواسته دلشان، و كجى و انحراف در روش فكريشان بود.

در صورتى كه پيش از صدور رأى زشت و حكم جائرانه، با آنها شرط كرده بوديم كه به عدل حكم كرده و به حق عمل كنند.

ما به حقّانيت خود ايمان داريم در حالى كه آن دو از راه حق بيرون رفتند

و حكمى بر خلاف حكم خدا صادر كردند.

.

خطبه 177

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

(در پاسخ خوارج كه ماجراى حكميّت را نمى پذيرفتند قبل از ورود به شهر در نزديكى كوفه فرمود).

قرآن (علل پذیرش حكمیت در صفّين)

ما افراد را داور قرار نداديم، تنها قرآن را به حكميّت «داروى» انتخاب كرديم (كه آنها بر سر نيزه كرده و داورى آن را مى خواستند)

اين قرآن، خطّى است نوشته شده كه ميان دو جلد پنهان است،

زبان ندارد تا سخن گويد،

و نيازمند به كسى است كه آن را ترجمه كند،

و همانا انسانها مى توانند از آن سخن گويند.

و هنگامى كه شاميان ما را دعوت كردند تا قرآن را ميان خويش داور گردانيم،

ما گروهى نبوديم كه به كتاب خداى سبحان پشت كنيم، در حالى كه خداى بزرگ فرمود: «اگر در چيزى خصومت كرديد آن را به خدا و رسول باز گردانيد».

باز گرداندن آن به خدا اين است كه كتاب او را به داورى بپذيريم،

و باز گرداندن به پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم اين است كه سنّت او را انتخاب كنيم،

پس اگر از روى راستى به كتاب خدا داورى شود، ما از ديگر مردمان به آن سزاوارتريم،

و اگر در برابر سنّت پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم تسليم باشند ما بدان اولى و برتريم.

امّا سخن شما كه چرا ميان خود و آنان براى حكميّت (داورى) مدّت تعيين كردى؛

من اين كار را كردم تا نادان خطاى خود را بشناسد،

و دانا بر عقيده خود استوار بماند،

و اينكه شايد در اين مدّت آشتى و صلح، خدا كار امّت را اصلاح كند

و راه تحقيق و شناخت حق باز باشد،

تا در جستجوى حق شتاب نورزند،

و تسليم اوّلين فكر گمراه كننده نگردند.

تقوی

همانا برترين مردم در پيشگاه خدا كسى است كه عمل به حق در نزد او دوست داشتنى تر از باطل باشد،

هر چند از قدر او بكاهد و به او زيان رساند، و باطل به او سود رساند و بر قدر او بيفزايد.

مردم!

چرا حيران و سرگردانيد و از كجا به اينجا آورده شديد؟

آماده شويد براى حركت به سوى شاميانى كه از حق روى گرداندند و آن را نمى بينند،

و به ستمگرى روى آورده حاضر به پذيرفتن عدالت نيستند،

از كتاب خدا فاصله گرفتند، و از راه راست منحرف گشتند.

علی از زبان علی (در نکوهش کوفیان)

افسوس!

اى كوفيان شما وسيله اى نيستيد كه بشود به آن اعتماد كرد،

و نه ياوران عزيزى كه بتوان به دامن آنها چنگ زد

شما بد نيروهايى در افروختن آتش جنگ هستيد،

نفرين بر شما!

چقدر از دست شما ناراحتى كشيدم،

يك روز آشكارا با آواز بلند شما را به جنگ مى خوانم

و روز ديگر آهسته در گوش شما زمزمه دارم،

نه آزاد مردان راستگويى هستيد به هنگام فراخواندن و نه برادران مطمئنّى براى راز دارى هستيد.

.

خطبه 125

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

(پس از پافشارى خوارج در شورشگرى، امام عليه السّلام به قرارگاهشان رفت و خطاب به جمع خوارج فرمود)

آيا همه شما در جنگ صفّين بوديد؟

گفتند بعضى بوديم و برخى حضور نداشتيم.

فرمود: به دو گروه تقسيم شويد، تا متناسب با هر كدام سخن گويم. دو دسته شدند،

امام ندا در داد كه: ساكت باشيد، به حرفهايم گوش فرا دهيد و با جان و دل به سوى من توجّه كنيد، و هر كس را براى گواهى سوگند دادم با علم گواهى دهد.
آنگاه سخنان طولانى مطرح فرمود كه برخى از آن خطبه اين است:

 سياست استعمارى قرآن بر سر نيزه كردن(معاویه و جکومت ظلم)

آنگاه كه شاميان در گرما گرم جنگ، و در لحظه هاى پيروزى ما، با حيله و نيرنگ، و مكر و فريب كارى قرآن ها را بر سر نيزه بلند كردند.

شماها نگفتيد كه: «شاميان، برادران ما و هم آيين ما هستند از ما مى خواهند از خطاى آنان بگذريم. و راضى به حاكميّت كتاب خدا شده اند، نظر ما اين است كه حرفشان را قبول كنيم و از آنان دست برداريم؟».

امّا من به شما گفتم كه: اين توطئه، ظاهرش ايمان و باطن آن دشمنى و كينه توزى است،

آغاز آن رحمت و پايان آن پشيمانى است،

پس در همين حال به مبارزه ادامه دهيد،

و از راهى كه در پيش گرفته ايد منحرف نشويد،

و در جنگ دندان بر دندان فشاريد،

و به نداى ندا دهند اى گوش ندهيد، زيرا اگر پاسخ داده شوند گمراه كننده اند،

و اگر رها گردند خوار و ذليل شوند، كه همواره چنين بود.

امّا دريغ، شماها را ديدم كه به خواسته هاى شاميان گردن نهاديد، و حكميّت را پذيرفتيد.

سوگند به خدا! اگر از آن سرباز مى زدم مسئول پى آمدهاى آن نبودم، و خدا گناه آن را در پرونده من نمى افزود.

به خدا سوگند! اگر هم حكميّت را مى پذيرفتم به اين كار سزاوار پيروى بودم؛ زيرا قرآن با من است، از آن هنگام كه يار قرآن گشتم از آن جدا نشدم.

وصف ياران جهادگر پيامبر صلّى اللّه عليه و آله

ما با پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم بوديم،

و همانا جنگ و كشتار گرداگرد پدران، فرزندان، برادران و خويشاوندان ما دور مى زد،

امّا از وارد شدن هر مصيبت و شدّتى جز بر ايمان خود نمى افزوديم،

و بيشتر در پيمودن راه حق، و تسليم بودن برابر اوامر الهى، و شكيبايى بر درد جراحت هاى سوزان، مصمّم مى شديم.

علت راه افتادن جنگ صفین 

امّا امروز با پيدايش زنگارها در دين،

كژى ها و نفوذ شبهه ها در افكار،

تفسير و تأويل دروغين در دين،

با برادران مسلمان خود به جنگ خونين كشانده شديم،

پس هر گاه احساس مى كنيم چيزى باعث وحدت ماست و به وسيله آن با يكديگر نزديك مى شويم،

و شكاف ها را پر و باقى مانده پيوندها را محكم مى كنيم، به آن تمايل نشان مى دهيم، آن را گرفته و ديگر راه را ترك مى گوييم.

.

خطبه122

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ادامه »

(پس از پذيرش «حكميّت» در صفيّن، يكى از ياران گفت: ما را از حكميّت نهى فرمودى، سپس پذيرفتى و داور تعيين كردى ما نمى دانيم كدام يك از اين دو كار درست است امام دست بر روى دست كوبيد و با تأسف فرمود)

علی از زبان علی (علل شكست كوفيان و پذيرش «حكميّت»)

اين سزاى كسى است كه بيعت با امام خود را ترك گويد، و پيمان بشكند.

به خدا سوگند!

هنگامى كه شما را به جنگ با معاويه فراخواندم، خوشايندتان نبود،

ولى خداوند خير شما را در آن قرار داده بود،

اگر مقاومت مى كرديد، شما را راهنمايى مى كردم

و اگر به انحراف مى رفتيد شما را به راه راست برمى گرداندم،

اگر سر باز مى زديد، دوباره شما را براى مبارزه آماده مى كردم،

در آن صورت وضعيّتى مطمئن داشتيم.

امّا دريغ، با كدام نيرو بجنگم و به چه كسى اطمينان كنم؟

شگفتا! مى خواهم به وسيله شما بيمارى ها را درمان كنم ولى شما درد بى درمان من شده ايد،

كسى را مى مانم كه خار در پايش رفته و با خار ديگرى مى خواهد آن را بيرون كشد،

در حالى كه مى داند خار در تن او بيشتر شكند و بر جاى ماند.

خدايا! طبيب اين درد مرگبار به جان آمده، و آب رسان اين شوره زار ناتوان شده است.

 وصف ياران وفادار 

كجا هستند مردمى كه به اسلام دعوت شده و پذيرفتند،

قرآن تلاوت كردند و معانى آيات را شناختند،

به سوى جهاد بر انگيخته شده چونان شترى كه به سوى بچّه خود روى مى آورد شيفته جهاد گرديدند،

شمشيرها از نيام بر آوردند،

و گرداگرد زمين را گروه گروه، صف به صف، احاطه كردند،

بعضى شهيد، و برخى نجات يافتند.

هيچ گاه از زنده ماندن كسى در ميدان جنگ شادمان نبودند،

و در مرگ شهيدان نيازى به تسليت نداشتند.

با گريه هاى طولانى از ترس خدا، چشم هايشان ناراحت، و از روزه دارى فراوان، شكم هايشان لاغر و به پشت چسبيده بود.

لب هايشان از فراوانى دعا خشك، و رنگ هاى صورت از شب زنده دارى ها زرد، و بر چهره هايشان غبار خشوع و فروتنى نشسته بود.

آنان برادران من هستند كه رفته اند،

و بر ماست كه تشنه ملاقاتشان باشيم،

و از اندوه و فراقشان انگشت حسرت به دندان بگيريم.

 هشدار از فريب كارى شيطان

همانا شيطان، راه هاى خود را به شما آسان جلوه مى دهد،

تا گره هاى محكم دين شما را يكى پس از ديگرى بگشايد،

و به جاى وحدت و هماهنگى، بر پراكندگى شما بيفزايد.

از وسوسه و زمزمه و فريب كارى شيطان روى گردانيد،

و نصيحت آن كس را كه خيرخواه شماست گوش كنيد،

و به جان و دل بپذيريد.

.

خطبه 121

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

در یکى از روزهاى نبرد صفين در سال 37 هجرى براى تشكّر و تقويت روحيّه سربازانش ايراد فرمود.

وصف نبرد صفّين

از جاى كنده شدن و فرار شما را از صف ها ديدم،

فرومايگان گمنام، و بيابان نشينانى از شام، شما را پس مى راندند،

در حالى كه شما از بزرگان و سرشناسان عرب و از سران شرف مى باشيد،

برازندگى چشمگيرى داريد و قلّه هاى سر فراز و بلند قامتيد.

علی از زبان علی

سر انجام سوزش سينه ام با مقاومت و حملات دلاورانه شما، تسكين يافت،

كه ديدم شاميان را هزيمت داديد وصف هاى آنان را در هم شكستيد،

و آنان را از لشكرگاه خود رانديد، آنگونه كه آنها شما را كنار زدند.

مى ديدم با نيزه ها آنان را كوفتيد

و با تيرها، آنها را هدف قرار داديد،

كه فراريان و كشتگان دشمن روى هم ريختند،

و بر دوش هم سوار مى شدند،

چونان شتران تشنه اى كه از آبشخورشان برانند و به هر سو گريزان باشند.

.

خطبه 107

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

(در يكى از روزهاى آغازين جنگ صفّين در سال 37 هجرى براى لشكريان خود ايراد فرمود).


آموزش تاكتيك هاى نظامى:

اى گروه مسلمانان!

لباس زيرين را ترس خدا، و لباس رويين را آرامش و خونسردى قرار دهيد.

دندان ها را بر هم بفشاريد تا مقاومت شما برابر ضربات شمشير دشمن بيشتر گردد،

زره نبرد خود را كامل كنيد، پيش از آن كه شمشير را از غلاف بيرون كشيد چند بار تكان دهيد،

با گوشه چشم به دشمن بنگريد و ضربت را از چپ و راست فرود آوريد، و با تيزى شمشير بزنيد، و با گام برداشتن به پيش، شمشير را به دشمن برسانيد.

و بدانيد كه در پيش روى خدا و پسر عموى پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم قرار داريد.

پى در پى حمله كنيد و از فرار شرم داريد؛ زيرا فرار در جنگ، لكّه ننگى براى نسل هاى آينده و مايه آتش روز قيامت است.

از شهادت خرسند باشيد و به آسانى از آن استقبال كنيد.

به آن گروه فراوان اطراف خيمه پر زرق و برق و طناب در هم افكنده (فرماندهى معاويه) به سختى حمله كنيد، و به قلب آنها هجوم بريد كه شيطان در كنار آن پنهان شده، دستى براى حمله در پيش، و پايى براى فرار آماده دارد.

مقاومت كنيد تا ستون حق بر شما آشكار گردد. «و شما برتريد، خدا با شماست، و از پاداش اعمالتان نمى كاهد».

.

خطبه66

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

در سال 37 هجرى در آستانه جنگ صفّين، برخى مدارا كردن امام را ديده و علّت را پرسيدند در پاسخ آنان فرمود:


اينكه مى گوييد، خويشتن دارى از ترس مرگ است، بخدا سوگند باكى ندارم كه من به سوى مرگ روم يا مرگ به سوى من آيد، و اگر تصوّر مى كنيد در جنگ با شاميان ترديد دارم.

بخدا سوگند!

هر روزى كه جنگ را به تأخير مى اندازم براى آن است كه آرزو دارم عدّه اى از آنها به ما ملحق شوند و هدايت گردند. و در لابلاى تاريكى ها، نور مرا نگريسته به سوى من بشتابند، كه اين براى من از كشتار آنان در راه گمراهى بهتر است، گر چه در اين صورت نيز به جرم گناهانشان گرفتار مى گردند.

.

خطبه55

نهج البلاغه

.

.

موسسه اهل البیت

(در سال 37 هجرى به هنگام شروع جنگ صفّين اين سخنرانى را ايراد فرمود.

علت شروع جنگ صفین

مردم همانند شتران تشنه اى كه به آب نزديك شده،

و ساربان رهاشان كرده،

و عقال (پاى بند) از آنها گرفته، بر من هجوم آوردند و به يكديگر پهلو مى زدند، فشار مى آوردند، چنان كه گمان كردم مرا خواهند كشت، يا بعضى به وسيله بعض ديگر مى ميرند و پايمال مى گردند.

معاویه

پس از بيعت عمومى مردم، مسئله جنگ با معاويه را ارزيابى كردم، همه جهات آن را سنجيدم تا آن كه مانع خواب من شد، ديدم چاره اى جز يكى از اين دو راه ندارم: يا با آنان مبارزه كنم، و يا آن چه را كه محمّد صلّى اللّه عليه و آله و سلّم آورده، انكار مى نمايم، پس به اين نتيجه رسيدم كه، تن به جنگ دادن آسانتر از تن به كيفر پروردگار دادن است، و از دست دادن دنيا آسان تر از رها كردن آخرت است.

.

خطبه54

نهج البلاغه

.

.

موسسه اهل البیت

(در سال 37 هجرى پس از ورود به صحراى صفّين براى در اختيار گرفتن آب فرات خطاب به خط شكنان سپاه فرمود)


فرمان خط شكستن و آزاد كردن آب فرات

شاميان با بستن آب شما را به پيكار دعوت كردند. اكنون بر سر دو راهى قرار داريد: يا به ذلّت و خوارى بر جاى خود بنشينيد، و يا شمشيرها را از خون آنها سيراب سازيد تا از آب سيراب شويد.
پس بدانيد كه مرگ در زندگى توأم با شكست، و زندگى جاويدان در مرگ پيروزمندانه شماست.

آگاه باشيد، معاويه گروهى از گمراهان را همراه آورده و حقيقت را از آنان مى پوشاند، تا كور كورانه گلوهايشان را آماج تير و شمشير كنند.

.

خطبه51

نهج البلاغه

.

وقتى نماينده خود جرير بن عبد اللّه را در سال 36 هجرى به طرف معاويه فرستاد و معاويه پاسخى روشن نمى داد. ياران امام گفتند، وسائل جنگ را مهيّا كن، فرمود:

1. واقع نگرى در برخورد با دشمن

مهيّا شدن من براى جنگ با شاميان، در حالى است كه «جرير» را به رسالت به طرف آنان فرستاده ام، بستن راه صلح و باز داشتن شاميان از راه خير است، اگر آن را انتخاب كنند. من مدّت اقامت «جرير» را در شام معيّن كردم، كه اگر تأخير كند، يا فريبش دادند و يا از اطاعت من سرباز زده است.
عقيده من اين است كه صبر نموده با آنها مدارا كنيد، گرچه مانع آن نيستم كه خود را براى پيكار آماده سازيد.

2. ضرورت جهاد با شاميان

من بارها جنگ با معاويه را برّرسى كرده ام، و پشت و روى آن را سنجيده، ديدم راهى جز پيكار، يا كافر شدن نسبت به آن چه پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم آورده باقى نمانده است، زيرا در گذشته كسى [عثمان] بر مردم حكومت مى كرد كه اعمال او حوادثى آفريد و باعث گفتگو و سر و صداهاى فراوان شد، مردم آنگاه اعتراض كردند و تغييرش دادند.

خطبه43

نهح البلاغه

.

.موسسه اهل البیت

پس از اطّلاع از ماجراى حكميّت و نيرنگ عمرو عاص كه ابو موسى اشعری را فريب داد، و طبق شروطى كه براى حكميّت قبول كردند عملى نشد، امام اين خطبه را در سال 38 هجرى ايراد كرد. 


1. ضرورت ستايش پروردگار:
خدا را سپاس هر چند كه روزگار دشوارى هاى فراوان و حوادثى بزرگ پديد آورد. شهادت مى دهم جز خداى يگانه و بى مانند خدايى نباشد و جز او معبودى نيست، و گواهى مى دهم محمّد صلّى اللّه عليه و آله و سلّم بنده و فرستاده اوست.

2. علل شكست در جهاد
پس از حمد و ستايش خدا، بدانيد كه نافرمانى از دستور نصيحت كننده مهربان دانا و با تجربه، مايه حسرت و سرگردانى و سرانجامش پشيمانى است.
من رأى و فرمان خود را نسبت به حكميّت به شما گفتم، و نظر خالص خود را در اختيار شما گذاردم. (اى كاش كه از قصير پسر سعد اطاعت مى شد) ولى شما همانند مخالفانى ستمكار، و پيمان شكنانى نافرمان، از پذيرش آن سرباز زديد، تا آنجا كه نصيحت كننده در پند دادن به ترديد افتاد، و از پند دادن خوددارى كرد.
داستان من و شما چنان است كه برادر هوازنى سروده است:
«در سرزمين منعرج، دستور لازم را دادم امّا نپذيرفتند، كه فردا سزاى سركشى خود را چشيدند.»

خطبه35

نهج البلاغه

.

.

موسسه اهل البیت

?نامه حضرت علی به مردم شهرها که آنچه را میان خود و اهل صفین گذشت در آن گزارش داد.

??حوادث جنگ صفین

آغاز ماجرا این بود که ما با شامیان رو به رو شدیم . ظاهر قضیه آن بود که پروردگار ما یکی است و پیامبر ما یکی است و دعوت ما به اسلام یکسان است.
نه ما از ایشان خواستیم که بر ایمانشان به خدا و تصدیقشان به پیامبرش بیفزایند و نه ایشان از ما چنین چیزی را طلب کردند. در همه چیز یکسان بودیم.

عثمان

جز در مورد خون عثمان ، که با هم اختلاف داشتیم و دست ما به آن آلوده نبود.
گفتیم بیایید تا امروز با خاموش کردن آتش جنگ و آرام کردن مردم، مساله را حل کنیم تا خلافت استوار شود و مسلمانان متحد گردند و نیرو یابیم تا حق را در جایگاهش بنهیم.
گفتند: چاره ی کار را جز در جنگ ندانیم.
پیشنهاد ما را نپذیرفتند تا جنگ پر گشود و استوار شد و شعله هایش بر افروخت و زبانه کشید.
هنگامی که جنگ دندانهایش را در ما و در آنان فرو برد و چنگالهایش را در تن ما و آنان بفشرد به آنچه آنان را فراخوانده بودیم گردن نهادند ما نیز دعوتشان را پذیرفتیم و به سرعت به آنچه خواستند تن دادیم تا حجت بر آنان آشکار گشت و عذرشان پایان یافت .

خوارج
هرکس از آنان بر این سخن اقرار دارد ، خداوند او را از هلاکت برهاند و هرکه لجاجت ورزد (=خوارج)و در گمراهیش بماند پیمان شکن است و خداوند بر دلش پرده افکنده و حوادث ناگوار به گرد سرش چرخیده.

.

.

نامه 58

نهج البلاغه

.

.

?نامه به معاویه در سال 37 هجری پیش از جنگ صفین

??ماهیت دنیا

اما بعد!
خداوند سبحان دنیا را برای جهان پس از آن قرار داد و مردم را در آن می آزماید، تا بداند کدامین آنان کردارش نیکو است.
ما برای دنیا آفریده نشده ایم و به کوشیدن در آن مامور نگشته ایم، بلکه ما را در دنیا نهاده اند تا به آن آزموده شویم و خداوند مرا به وسیله ی تو و تو را به وسیله من آزموده و هر یک از ما را حجت بر دیگری نهاده است.

قرآن کریم

تو با تاویل قرآن در پی دنیا دویده ای .

عثمان
و از من خونی را طلب کرده ای که دست و زبانم به آن آلوده نگشته است و تو و مردم شام مرا به آن متهم ساختید.

شیطان
دانای شما نادانتان را و ایستاده تان نشسته ها را (به جنگ با من) تحریک کرد. از خدا بترس و مهار خویش را از دست شیطان بیرون آور.

آخرت
روی خود را به آخرت بگردان که این راه، راه ما و راه تو ست .

بترس از آنکه خداوند به زودی بلایی به تو رساند که بنیادت را برکند و نسلت را نابود سازد.
من برایت به خدا سوگند می خورم _سوگندی که آن را بر هم نمی زنم_ که اگر دست تقدیر من و تو را در آشیانه تو یکجا جمع کند آنقدر در برابر تو بمانم “ تا آنگاه که خدا میان ما داوری کند که او بهترین داوران است.” اعراف/87

.

.

نامه 55

نهج البلاغه

.

.

?در سال 36 هجری، به طلحه و زبیر توسط عمر بن حصین خزاعی، ابوجعفر اسکافی این نامه را در کتاب “مقامات” در مناقب امیر مومنان آورده است.

??پاسخ به ادعای طلحه و زبیر

الف) علی از زبان علی

اما بعد!
شما دو نفر می دانید _هر چند پنهان می دارید_ که من در پی مردم نرفتم تا آنان به من روی آوردند و با آنان بیعت نکردم تا آنان با من بیعت کردند و شما از کسانی بودید که به من روی آوردید و با من بیعت نمودید . عموم مردم با من به سبب سلطه و چیرگی من و یا به خاطر مالی آماده، بیعت نکردند.

پس اگر شما از روی میل با من بیعت کردید تا زود است بازگردید و به سوی خداوند توبه نمایید. و اگر با ناخشنودی بیعت کردید ، طاعت خویش را بر من آشکار نمودید و سرپیچی خود را از من پوشیده داشتید و با این کار راه بازخواست از خودتان را بر من گشودید.
به جانم سوگند!
شما از دیگر مهاجران به تقیه و کتمان سزاوارتر نبودید . نپذیرفتن بیعت من پیش از آنکه در آن شرکت جویید برای شما آسانتر بود از اینکه پس از شرکت جستن در آن خارج شوید.

عثمان

پنداشتید که من عثمان را کشتم!
میان من و شما از مردم مدینه کسانی هستند که با من بیعت نکردند و به شما نیز یاری نرسانده اند. اینان داوری کنند تا هرکس به هر اندازه دخالت داشته ، گناه را به گردن گیرد.

ای دو پیرمرد!
از نظر خویش بازگردید که اگر امروز بازگردید بزرگترین چیز ننگ است و فردا هم ننگ است و هم آتش دوزخ.
والسلام.

.

.

نامه 54

نهج البلاغه

.

.

?نامه به معاویه در ماه صفر سال38 هجری در صفین

ستمکاری و دروغ گویی، آدمی را در دین و دنیایش هلاک می کند و عیب او را نزد عیب جویانش آشکار می سازد.

تو می دانی که از دست رفته را (عثمان) به دست نخواهی آورد. اقوامی به ناحق قصد کاری کردند و حکم خدا را تاویل بردند و خداوند نیز آنان را تکذیب کرد.

برحذر باش از روزی که هرکس سرانجام کارش را نیکو نموده شادمان گردد و هرکس زمامش را به شیطان سپرده و برای بازستاندن آن نکوشیده(توبه) پشیمان می شود.

ما را به حکم قرآن فراخوانده ای در حالی که اهل قرآن نیستی و ما نیز دعوت تو را نپذیرفتیم بلکه به حکم قرآن گردن نهادیم.

والسلام.

.

.

نامه 48

نهج البلاغه

.

.

?از نامه هاى آن حضرت است به عمر بن ابى سلمه مخزومى، كارگزار حضرت در بحرين، پس از اينكه او را عزل نمود و نعمان بن عجلان زرقى را به جاى او گماشت:

اما بعد!
نعمان بن عجلان زرقى را والى بحرين قرار دادم، و تو را از آنجا برداشتم بدون اينكه نكوهش و ملامتى بر تو باشد.

حقّا زمامدارى را به خوبى انجام دادى، و امانت را ادا كردى.
به جانب من بيابى آنكه نسبت به تو سوء ظن و سرزنش، يا اتّهام و گناهى باشد.
عزم حركت به جانب ستمكاران شام را دارم، دوست داشتم در اين سفر همراهم باشى، زيرا تو از كسانى هستى كه در جنگ با دشمن و به پاكردن ستون دين به آنان پشت قوى مى كنم، اگر خدا بخواهد.

??
نامه در یک نگاه:

امام(علیه السلام) در این نامه عمر بن ابى سلمه (فرزند ام سلمه همسر پیغمبر گرامى اسلام(صلى الله علیه وآله)) و ابوسلمه که از طرف آن حضرت فرماندار بحرین بود را مخاطب قرار داده و از خدمات او تشکر مى کند و او را از آن منصب فرا مى خواند تا در جنگ صفین همراه امام(علیه السلام) باشد و نعمان بن عجلان را که از بزرگان قبیله بنى عجلان بود به جاى او مى گمارد.

امام(علیه السلام) براى اینکه خاطر ابن ابى سلمه از این جابجایى مکدر نباشد، از زحمات او قدردانى کرده و با تعبیراتى محبّت آمیز مثل اینکه «دوست دارم تو در جهاد با دشمن و براى برپا داشتن ستون دین همراه من باشى» او را مخاطب قرار مى دهد. امام(علیه السلام) با این طرز برخورد خود نسبت به فرماندارى که او را عزل کرده و دیگرى را به جاى او نشانده راه و رسم دلجویى را نسبت به چنین اشخاصى به ما مى آموزد.
.
.
نامه 42
نهج البلاغه
.
.

سایت موسسه اهل البیت