مبنای اعمال از منظر امیر المومنین

امیر المومنین علیه السلام فرمود: با والیان خود خیانت نورزید و با رهبران خود دغلی نکنید و پیشوایان خود را نادان نخوانید و از رشته پیوند خود (جماعت مسلمین) پراکنده مشوید که سست شوید و شوکت و دولت شما برود.

پایه کارهای شما باید روی این مبنی باشد  و ملازم این روش باشید زیرا اگر شما مشاهده می کردید آنچه را مردگان از شما که مخالف دعوت شما بودند مشاهده کردند شما هم شتاب می کردید و بیرون می آمدید و فرمان می بردید(یعنی مردم پیش از شما را به جهاد و اطاعت دعوت کردم ولی آنها مخالفت کردند و اکنون عذاب خدا را مشاهده می کنند شما هم اگر مشاهده کنید به سوی جهاد می شتابید و فرمان می برید.) ولی آنچه را آنها مشاهده کردند از شما پوشیده شده و به زودی پرده برداشته شود.

.

اصول کافی، ج2

ترجمه مصطفوی

نحوه برخورد با دنیا از منظر امامان معصوم علیهم السلام

 روایت اول)

معلی بن خنیس گوید: روزی به امام صادق علیه السلام عرض کردم: آل فلان (بنی عباس) و نعمتهائی را که دارند به یاد آوردم و با خود گفتم: اگر این نعمت برای شما می بود ما هم با شما در عیش و خوشی بودیم

فرمود: هیهات ای معلی! اگر چنین می بود برای ما جز نگهبانی شبانه و تلاش روزانه و پوشاک زبر و درشت و خوراک سخت و بی خورش چیزی نبود، از این رو آن امر از ما برکنار شد. آیا تو دیده ئی که هرگز خدای تعالی بردن حقی را جز این نعمت قرار دهد.

روایت دوم)

زمانی که عاصم بن زیاد عبا پوشید و جا مه نرم را بیرون کرد و برادرش ربیع بن زیاد شکایت او را خدمت امیر المومنین علیه السلام اورد که او همسرش را غمگین نموده و فرزندانش را اندوهناک ساخته .

حضرت فرمود: عاصم را نزد من آورید او را خدمتش آوردند چون حضرت او را دید چهره در هم کشید و فرمود: از همسرت خجالت نکشیدی؟ به فرزندانت رحم نکردی؟ گمان می کنی که خدا چیزهای خوب و پاکیزه را برای تو حلال کرده و نمی خواهد از آنها استفاده کنی تو نزد خدا پست تر از آنی. مگر خدا نمی فرماید: «خدا زمین را برا استفاده مردم نهاد که در آن میوه و نخل غلافدار است.» سوره55/11 مگر خدا نمی فرماید: «دو دریا را گذاشت که به هم برسند  میانشان حائلی است که به هم تجاوز نکنندتا آنجا که فرماید: .. از آنها لوءلوء و مرجان بیرون می شود.» سوره55/22

به خدا سوگند که به کاربردن نعمت های خدا را با عمل نزد او محبوبتر است از به کار بردن آنها را با گفتار در صورتی که خدای عزوجل می فرماید: و اما نعمت پروردگارت را بازگو سوره93/11

عاصم گفت: یا امیرالمومنین! پس چرا خود شما به خوراک سخت و پوشاک درشت اکتفا نموده ئی؟

فرمود: وای بر تو!! همانا خدای عزوجل برپیشوایان  عدالت واجب ساخته که خود را در ردیف مردم ضعیف و ناتوان گیرند، تا فقر و تنگدستی فقیر را از جا به در نبرد . عاصم بن زیاد عبا را کنار گذاشت و جامه نرم در بر کرد.

.

اصول کافی، ج2

ترجمه مصطفوی

 علت «امیر المومنین» خواندن حضرت علی علیه السلام

احمد بن عمر گوید: از حضرت ابوالحسن علیه السلام پرسیدم: چرا آن حضرت امیر المومنین علیه السلام نامیده شد؟

فرمود: زیرا او مومنین را طعام علمی می دهد. مگر نشنیده ئی که خدا در کتابش می فرماید: و ما خانواده خود را طعام می دهیم. سوره12/آیه64

شرح: مار یمیر به معنی طعام دادن و آذوقه خوب برای خانواده تهیه کردن است. بنابراین کلمه امیر صیغه متکلم وحده از فعل مضارع است که در اثر کثرت استعمال  لقب آن حضرت گشته است مانند تابط شراً و ممکن است مقصود از روایت این باشد که حکام و زمامداران دیگر که امیر مردم هستند غذای جسمی و خواربار و آذوقه معاش آنها را منظم می کنند و در دسترس آنها می گذارند تا زندگی حیوانی آنها اداره شود ولی حکومت علی علیه السلام علاوه بر جنبه معاش مردم از نظر غذای روحی و زندگی علمی و معنوی افراد مورد توجه است و اختصاص به مومنین هم دارد زیرا تنها ایشانند که از علوم آن حضرت استفاده می کنند.

روایت دوم)

امیر المومنین علیه السلام فرمود: خدا مرا پیشوای خلقش قرارا داد و بر من واجب ساخت که درباره خود و خوراک و نوشابه و پوشاکم مانند مردم ضعیف و مستمند بر خود تنگ گیرم  تا فقیر از فقر من پیروی کند و ثروتمند به وسیله ثروتش سرکشی و طغیان ننماید.

اصول کافی، ج2

ترجمه مصطفوی

پدر و مادر حقیقی

اصبغ بن نباته از امیر المومنن علیه السلام راجع به قول خدای تعالی : «أن اشکرلی و لوالدیک الی المصیر» سوره 31/آیه14 پرسید.

حضرت فرمود: پدر و مادری که خدا سپاس گذاری ایشان را واجب کرده آنهایند که علم از آنها ترواش کند و حکت را به ارث گذارند و مردم به اطاعتشان مأمورند و خدا پس از آن فرماید: «سرانجام به سوی من است» سرانجام بندگان به سوی خدا است و راهنمایش  همان پدر و مادر هستند.

سپس خدا روی سخن را متوجه پسر خنتمه و رفیقش نمود (یعنی عمر و ابوبکر؛ زیرا خنتمه نام مادر عمر است) و نسبت به خاص و عام (پیغمبر و سایر مردم ) فرموده است: «و ان جاهداک علی ان تشرک بی» یعنی از پیش خود درباره وصی ات سخن گوئی و از آن که دستور اطاعتش داری برگردی از آنها فرمان مبر و سخنانشان را مشنو.

سپس سخن را متوجه پدر و مادر نموده و فرمود: «در دنیا به نیکی همدمشان باش» یعنی فضیلت آنها را به مردم بشناسان و به روش آنها دعوت کن و همین است معنی قول خدا «واتبع سبیل من اناب الی مرجعکم.» پس فرمود اول به سوی خدا و سپس به سوی ماست.

از خدا پروا کنید و نافرمانی این پدر و مادر نکنید زیرا خرسندی آنها خرسندی خدا و خشمشان خشم خداست.

شرح: تفسیر ظاهر آیه شریفه درباره سفارش نسبت به پدر و مادر جسمانی و سپاس گذاری از آنها و خوش رفتاری با ایشان است ولی تأویل آیه چنانکه امیر المومنین علیه السلام بیان می فرماید بر پدران روحانی که پیغمبر و اوصیاء آن حضرت باشند منطبق می شود. لیکن تطبیق جزئیات چنانکه مرحوم مجلسی می گوید: از غریب ترین تاویلات است و بر فرض صدورش از امیر المومنین علیه السلام از بطون عمیقه است و از ظاهر معنی لفظ دور است و کسی آن را داند که خود فرموده است.

.

اصول کافی،ج2

ترجمه مصطفوی

 آفت دوستى

إِذَا احْتَشَمَ الْمُؤْمِنُ أَخَاهُ،

فَقَدْ فَارَقَهُ.

وقتى مؤمن برادرش را به خشم آورد،

به يقين از او جدا شده است.

سید رضى مى گويد: (حشمه و احشمه، يعنى او را به خشم آورد، برخى گفته اند، يعنى او را شرمنده ساخت و «احتشم» به معناى فراهم آوردن چنين حالتى است كه زمينه جدائى را پديد مى آورد).

.

حکمت 480

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

بدترین دوست

شَرُّ الْإِخْوَانِ مَنْ تُكُلِّفَ لَهُ.

بدترين دوست آن كه براى او به رنج و زحمت افتى.

سید رضى گويد: (تكلّف و تكليف با مشكلات و به زحمت افتادن است، پس دوستى كه انسان را دچار مشكلات مى كند مايه شر است پس او از بدترين دوستان بشمار مى آيد).

.

حکمت 479

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

 مسئولیت علما در تعلیم علم
 

مَا أَخَذَ اللَّهُ عَلَى أَهْلِ الْجَهْلِ أَنْ يَتَعَلَّمُوا،

حَتَّى أَخَذَ عَلَى أَهْلِ الْعِلْمِ أَنْ يُعَلِّمُوا.

خدا از مردم نادان عهد نگرفت كه بياموزند،

تا آن كه از دانايان عهد گرفت كه آموزش دهند.

.

حکمت 478

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

بزرگترین گناه

أَشَدُّ الذُّنُوبِ،

مَا اسْتَخَفَّ بِهَا صَاحِبُهُ.

 سخت ترين گناهان،

گناهى است كه گناهكار آن را سبك شمارد.

.

حکمت 477

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

خصوصیات حاکم مورد تائید

(چون زياد بن ابيه را به جاى عبد اللَّه بن عباس، به فارس و شهرهاى پيرامون آن حكومت داد، او را در دستورالعمل طولانى از گرفتن ماليات تا به هنگام نهى فرمود):

اسْتَعْمِلِ الْعَدْلَ،

وَ احْذَرِ الْعَسْفَ وَ الْحَيْفَ؛

فَإِنَّ الْعَسْفَ يَعُودُ بِالْجَلَاءِ،

وَ الْحَيْفَ يَدْعُو إِلَى السَّيْف.

عدالت را بگستران،

و از ستمكارى پرهيز كن،

كه ستم رعيّت را به آوارگى كشاند،

و بيدادگرى به مبارزه و شمشير مى انجامد.

.

حکمت 476

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

مالی که پایان نمی پذیرد

الْقَنَاعَةُ مَالٌ لَا يَنْفَدُ.

 قناعت مالى است كه پايان نمى پذيرد.

«سید رضى گويد: برخى اين حكمت را از رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم نقل كرده اند».

.

حکمت 475

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

ارزش عفّت و پاكدامنى 

پاداش مجاهد شهيد در راه خدا، بزرگ تر از پاداش عفيف پاكدامنى نيست كه قدرت بر گناه دارد و آلوده نمى گردد.

همانا عفيف پاكدامن، فرشته اى از فرشته هاست.

.

حکمت ۴۷۴

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

ناپسندی زینت کردن به هنگام مصیبت

به امام گفتند: چه مى شد موى خود را رنگ مى كردى؟

فرمود: رنگ كردن مو، آرايش است، امّا ما، در عزاى پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم به سر مى بريم.

.

حکمت 473

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

 دعاى باران 

اللَّهُمَّ اسْقِنَا ذُلُلَ السَّحَابِ، دُونَ صِعَابِهَا.

در دعا به هنگام طلب باران فرمود:

خدايا ما را با ابرهاى رام سيراب كن، نه ابرهاى سركش.

(سید رضى گويد: اين كلمات از فصيح ترين و شگفتى آورترين كلمات اديبانه است كه ابرهاى سركش همراه با رعد و برق را به شتران چموش تشبيه كرد كه بار از پشت مى افكنند و سوارى نمى دهند، و ابرهاى رام را به شتران رام تشبيه كرد كه به راحتى شير داده، و سوارى مى دهند).

.

حکمت 472

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

شناخت جايگاه سخن و سكوت

لَا خَيْرَ فِي الصَّمْتِ عَنِ الْحُكْمِ،

كَمَا أَنَّهُ لَا خَيْرَ فِي الْقَوْلِ بِالْجَهْل.

در آنجا كه بايد سخن گفت، خاموشى سودى ندارد،

و آنجا كه بايد خاموش ماند، سخن گفتن خيرى نخواهد داشت.

.

حکمت 471

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

حقیقت توحيد و عدل

التَّوْحِيدُ أَلَّا تَتَوَهَّمَهُ،

وَ الْعَدْلُ أَلَّا تَتَّهِمَه.

توحيد آن است كه خدا را در وهم نيارى،

و عدل آن است كه او را متّهم نسازى.

.

حکمت 470

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

هلاک شدگان امام علی

دو كس نسبت به من هلاك مى گردند؛

1- دوستى كه زياده روى كند،

2- و دروغ پردازى كه به راستى سخن نگويد.

سید رضی گوید: اين كلام مانند سخن ديگرى است كه فرمود: دو تن نسبت به من هلاك گردند: دوستى كه از حد گذراند، و دشمنى كه بيهوده سخن گويد.

.

حکمت 469

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

آینده تلخ اقتصادی

 
مردم را روزگارى دشوار در پيش است

كه توانگر اموال خود را سخت نگهدارد،

در صورتى كه به بخل ورزى فرمان داده نشد.

خداى سبحان فرمود: «بخشش ميان خود را فراموش نكنيد».

بدان در آن روزگار، بلند مقام، و نيكان خوار گردند،

و با درماندگان به ناچارى خريد و فروش مى كنند

در حالى كه رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم از معامله با درماندگان نهى فرموده.

.

حکمت 468

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

رابطه دین و رهبر

 بر آنان فرمانروايى حاكم شد،

كه كارها را به پا داشت،

و استقامت ورزيد،

تا دين استوار شد.

.

حکمت 467

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

جایگاه چشم

 الْعَيْنُ وِكَاءُ السَّهِ.

 چشم، بند ظرف حوادث است.

سید رضى گويد: «اين كلام امام عليه السّلام از استعاره هاى شگفت است، كه نشستنگاه را به مشك، و چشم را به سربند آن تشبيه كرد، و آنگاه كه بند گشوده شود آنچه در مشك است بيرون ريزد. مشهور است كه اين سخن از پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم است، ولى عدّه اى آن را از امير المؤمنين عليه السّلام نقل كرده اند، اين حكمت را «مبرّد» در كتاب «مقتضب» در باب لفظ به حروف آورده، و ما آن را در كتاب خود كه «مجازات آثار نبوى» نام دارد آورده ايم.

.

حکمت 466

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

در مدح انصار

هُمْ وَ اللَّهِ رَبَّوُا الْإِسْلَامَ كَمَا يُرَبَّى الْفِلْوُ،

مَعَ غَنَائِهِمْ بِأَيْدِيهِمُ السِّبَاطِ وَ أَلْسِنَتِهِمُ السِّلَاطِ.

به خدا سوگند!

آنها اسلام را پروراندند، چونان مادرى كه فرزندش را بپروراند،

با توانگرى، با دست هاى بخشنده، و زبانهاى برنده و گويا.

.

حکمت 465

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

پیش بینی وضعیت بنی امیه

 إِنَّ لِبَنِي أُمَيَّةَ مِرْوَداً يَجْرُونَ فِيهِ،

وَ لَوْ قَدِ اخْتَلَفُوا فِيمَا بَيْنَهُمْ،

ثُمَّ كَادَتْهُمُ الضِّبَاعُ لَغَلَبَتْهُمْ.

 بنى اميّه را مهلتى است كه در آن مى تازند،

پس آنگاه كه ميانشان اختلاف افتد كفتارها بر آنان دهان گشايند

و بر آنان پيروز شوند.

سید رضی مى گويد: «مرود» بر وزن «منبر» از مادّه «ارواد» به معناى مهلت است و اين از فصيح ترين و زيباترين كلام است، گوئى امام عليه السّلام مهلت كوتاه بنى اميّه در حكومت را به ميدان مسابقه تشبيه كرده كه مسابقه دهندگان به ترتيب در يك مسير مشخّص به سوى يك هدف به پيش مى روند و آنگاه كه به هدف رسيدند نظم آنها درهم شكسته مى شود.

.

حکمت 464

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

 حقیقت دنیا

الدُّنْيَا خُلِقَتْ لِغَيْرِهَا،

وَ لَمْ تُخْلَقْ لِنَفْسِهَا.

 دنيا براى رسيدن به آخرت آفريده شد،

نه براى رسيدن به خود.

.

حکمت 463

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

فریب در ستایش و تمجید

رُبَّ مَفْتُونٍ بِحُسْنِ الْقَوْلِ فِيه.

 چه بسا كسانى كه با ستايش ديگران فريب خوردند.

.

حکمت 462

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

غیبت نتیجه ناتوانی

الْغِيبَةُ جُهْدُ الْعَاجِزِ.

غيبت كردن تلاش ناتوان است.

.

حکمت 461

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

ارزش صبر و تحمل

الْحِلْمُ وَ الْأَنَاةُ تَوْأَمَانِ،

يُنْتِجُهُمَا عُلُوُّ الْهِمَّة.

بردبارى و درنگ هم آهنگند

و نتيجه آن بلند همّتى است.

.

حکمت 460

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

غلبه تقدیر بر تدبیر

 تقدير الهى چنان بر محاسبات ما چيره شود

كه تدبير، سبب آفت زدگى باشد.

سید رضی مى گويد: «مفهوم اين حكمت در حكمت 16 با عبارت ديگرى نقل شد»

.

حکمت 459

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

نشانه هاى ايمان 

نشانه ايمان آن است كه؛

1- راست بگويى، آنگاه كه تو را زيان رساند،

2- و دروغ نگويى كه تو را سود رساند،

3- و آن كه بيش از مقدار عمل سخن نگويى،

4- و چون از ديگران سخن گويى از خدا بترسى.

.

حکمت 458

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

دو گرسنه سیری ناپذیر

مَنْهُومَانِ لَا يَشْبَعَانِ؛

طَالِبُ عِلْمٍ، وَ طَالِبُ دُنْيَا.

 دو گرسنه هرگز سير نشوند:

جوينده علم و جوينده مال.

.

حکمت 457

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

بهای جان انسان

آيا آزاد مردى نيست كه اين لقمه جويده حرام دنيا را به اهلش واگذارد؟

همانا بهايى براى جان شما جز بهشت نيست، پس به كمتر از آن نفروشيد.

.

حکمت 456

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

راه شناخت بزرگترين شاعر 

از امام پرسيد بزرگ ترين شاعر عرب كيست؟

فرمود: شاعران در يك وادى روشنى نتاخته اند تا پايان كار معلوم شود،

و اگر ناچار بايد داورى كرد، پس پادشاه گمراهان، بزرگ ترين شاعر است.

.

حکمت 455

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

فرزند آدم را با فخر فروشى چه كار؟

فرزند آدم را با فخر فروشى چه كار؟

او كه در آغاز نطفه اى گنديده،

و در پايان مردارى بد بو است،

نه مى تواند روزى خويشتن را فراهم كند،

و نه مرگ را از خود دور نمايد.

.

حکمت 454

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

علل انحراف زبیر

مَا زَالَ الزُّبَيْرُ رَجُلًا مِنَّا أَهْلَ الْبَيْتِ،

حَتَّى نَشَأَ ابْنُهُ الْمَشْئُومُ -عَبْدُ اللَّه-.

 زبير همواره با ما بود

تا آن كه فرزند نامباركش عبد اللَّه، پا به جوانى گذاشت.

.

حکمت 453

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

فقر و غنی حقیقی

الْغِنَى وَ الْفَقْرُ،

بَعْدَ الْعَرْضِ عَلَى اللَّه.

فقر و بى نيازى ما پس از عرضه شدن بر خدا آشكار خواهد شد.

.

حکمت 452

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

حدود دوستی و رفاقت

 زُهْدُكَ فِي رَاغِبٍ فِيكَ، نُقْصَانُ حَظٍّ؛

وَ رَغْبَتُكَ فِي زَاهِدٍ فِيكَ، ذُلُّ نَفْسٍ.

دورى تو از آن كس كه خواهان تو است، نشانه كمبود بهره تو در دوستى است،

و گرايش تو به آن كس كه تو را نخواهد، سبب خوارى تو است.

.

حکمت 451

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

تأثیر شوخی بیجا بر عقل
 

مَا مَزَحَ امْرُؤٌ مَزْحَةً،

إِلَّا مَجَّ مِنْ عَقْلِهِ مَجَّةً.

هيچ كس شوخى بيجا نكند

جز آن كه مقدارى از عقل خويش را از دست بدهد.

.

حکمت 450

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

راه مبارزه با هوا پرستى

مَنْ كَرُمَتْ عَلَيْهِ نَفْسُهُ،

هَانَتْ عَلَيْهِ شَهَوَاتُهُ.

كسى كه خود را گرامى دارد،

هوا و هوس را خوار شمارد.

.

حکمت 449

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

 راه برخورد با مصيبت ها 

مَنْ عَظَّمَ صِغَارَ الْمَصَائِبِ،

ابْتَلَاهُ اللَّهُ بِكِبَارِهَا.

كسى كه مصيبت هاى كوچك را بزرگ شمارد

خدا او را به مصيبت هاى بزرگ مبتلا خواهد كرد.

.

حکمت 448

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

ضرورت فقه در تجارت 

مَنِ اتَّجَرَ بِغَيْرِ فِقْهٍ،

فَقَدِ ارْتَطَمَ فِي الرِّبَا.

كسى كه بدون آموزش فقه اسلامى تجارت كند،

به ربا خوارى آلوده شود.

.

حکمت 447

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

 ضرورت پرداخت ديون مردم

امام به پدر فرزدق، غالب بن صعصعه فرمود: شتران فراوانت چه شده اند؟

پاسخ داد: اى امير مؤمنان، پرداخت حقوق آنها را پراكنده ساخت.

امام فرمود: اين بهترين راه مصرف آن بود.

.

حکمت 446

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

انسان شناسی امام علی

إِذَا كَانَ فِي رَجُلٍ خَلَّةٌ رَائِقَةٌ،

فَانْتَظِرُوا أَخَوَاتِهَا.

اگر در كسى خصلتى شگفت ديديد،

همانند آن را نيز انتظار كشيد.

.

حکمت 445

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

ارزش تداوم كار

 قَلِيلٌ مَدُومٌ عَلَيْهِ،

خَيْرٌ مِنْ كَثِيرٍ مَمْلُولٍ مِنْهُ.

 اندك كه با اشتياق تداوم يابد،

بهتر از فراوانى است كه رنج آور باشد.

.

حکمت 444

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

وصف مالک اشتر از زبان امام علی

(وقتى خبر شهادت مالك اشتر كه رحمت خدا بر او باد، به امام رسيد فرمود:)

مَالِكٌ، وَ مَا مَالِكٌ،

وَ اللَّهِ لَوْ كَانَ جَبَلًا لَكَانَ فِنْداً،

وَ لَوْ كَانَ حَجَراً لَكَانَ صَلْداً؛

لَا يَرْتَقِيهِ الْحَافِرُ، وَ لَا يُوفِي عَلَيْهِ الطَّائِرُ.

مالك، چه مالكى!

به خدا اگر كوه بود، كوهى كه در سرفرازى يگانه بود،

و اگر سنگ بود، سنگى سخت و محكم بود،

كه هيچ رونده اى به اوج قلّه او نمى رسيد،

و هيچ پرنده اى بر فراز آن پرواز نمى كرد.

(سید رضى گويد: فند كوهى است از ديگر كوه ها ممتاز و جدا افتاده باشد).

.

حکمت 443

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

راه انتخاب شهرها براى زندگى

لَيْسَ بَلَدٌ بِأَحَقَّ بِكَ مِنْ بَلَدٍ،

خَيْرُ الْبِلَادِ مَا حَمَلَك.

هيچ شهرى براى تو از شهر ديگر بهتر نيست،

بهترين شهرها آن است كه پذيراى تو باشد.

.

حکمت 442

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

میدان مسابقه مردان

الْوِلَايَاتُ، مَضَامِيرُ الرِّجَال.

فرمانروايى، ميدان مسابقه مردان است.

.

حکمت 441

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

نقش خوابديدن ها در زندگى

 مَا أَنْقَضَ النَّوْمَ،

لِعَزَائِمِ الْيَوْمِ.

خواب ديدن ها چه بسا

تصميم هاى روز را نقش بر آب كرده است.

.

حکمت 440

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

تعريف حقیقت زهد و پارسايى 

زهد بين دو كلمه از قرآن است، كه خداى سبحان فرمود:

«تا بر آنچه از دست شما رفته حسرت نخوريد، و به آنچه به شما رسيده شادمان مباشيد»؛

كسى كه بر گذشته افسوس نخورد، و به آينده شادمان نباشد، همه جوانب زهد را رعايت كرده است.

.

حکمت 439

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

جهل و دشمنی

النَّاسُ أَعْدَاءُ مَا جَهِلُوا.

 مردم دشمن آنند كه نمى دانند.

.

حکمت 438

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

تفاوت عدل و بخشش

از امام پرسيدند عدل يا بخشش، كدام يك برتر است؟

فرمود: عدالت، هر چيزى را در جاى خود مى نهد، در حالى كه بخشش آن را از جاى خود خارج مى سازد.

عدالت تدبير عمومى مردم است، در حالى كه بخشش گروه خاصّى را شامل است، پس عدالت شريف تر و برتر است.

.

حکمت 437

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

شایسته ترین مردم

 أَوْلَى النَّاسِ بِالْكَرَمِ،

مَنْ عُرِفَتْ بِهِ الْكِرَامُ.

شايسته ترين مردم به بزرگوارى

آن كه بزرگواران را با او بسنجند.

.

حکمت 436

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

سه پند مهم

خدا در شكرگزارى را بر بنده اى نمى گشايد كه در فزونى نعمت ها را بر او ببندد.

و در دعا را بر روى او باز نمى كند كه در اجابت كردن را نگشايد.

و در توبه كردن را باز نگذاشته كه در آمرزش را بسته نگهدارد.

.

حکمت 435

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت