(در سال 38 هجرى پس از پايان جنگ صفّين در مسجد كوفه اين سخنرانى را ايراد كرد).

خدا شناسى، «شناخت صفات خدا»:

ستايش خداوندى را سزاست كه صفتى بر صفت ديگرش پيشى نگرفته تا بتوان گفت: پيش از آن كه آخر باشد اوّل است و قبل از آن كه باطن باشد ظاهر است.
هر واحد و تنهايى جز او، اندك است،

هر عزيزى جز او ذليل، و هر نيرومندى جز او ضعيف و ناتوان است،

هر مالكى جز او بنده، و هر عالمى جز او دانش آموز است،

هر قدرتمندى جز او، گاهى توانا و زمانى ناتوان است.
هر شنونده اى جز خدا در شنيدن صداهاى ضعيف كر و برابر صداهاى قوى، ناتوان است و آوازهاى دور را نمى شنود.

هر بيننده اى جز خدا، از مشاهده رنگ هاى ناپيدا و اجسام بسيار كوچك ناتوان است، هر ظاهرى غير از او پنهان، و هر پنهانى جز او آشكار است.

مخلوقات را براى تقويت فرمانروايى، و يا براى ترس از آينده، يا يارى گرفتن در مبارزه با همتاى خود، و يا براى فخر و مباهات شريكان، و يا ستيزه جويى مخالفان نيافريده است؛ بلكه همه، آفريده هاى او هستند و در سايه پرورش او، بندگانى فروتن و فرمانبردارند.

خدا در چيزى قرار نگرفته تا بتوان گفت در آن جاست، و دور از پديده ها نيست تا بتوان گفت از آنها جداست.

آفرينش موجودات او را در آغاز ناتوان نساخته، و از تدبير پديده هاى آفريده شده باز نمانده است، نه به خاطر آنچه آفريده قدرتش پايان گرفته و نه در آنچه فرمان داد و مقدّر ساخت دچار ترديد شد؛ بلكه فرمانش استوار، و علم او مستحكم، و كارش بى تزلزل است.

خدايى كه به هنگام بلا و سختى به او اميدوار، و در نعمت ها از او بيمناكند.

.

خطبه 65

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت