(اين سخنرانى را در سال 36 هجرى به هنگام حركت اصحاب به سوى بصره ايراد فرمود).

امت اسلامی (ضرورت اطاعت از رهبرى)

همانا خداوند پيامبرى راهنما را با كتابى گويا، و دستورى استوار بر انگيخت.

هلاك نشود جز كسى كه تبهكار است

و بدانيد كه بدعت ها به رنگ حق در آمده و هلاك كننده اند،

مگر خداوند ما را از آنها حفظ فرمايد.

و همانا حكومت الهى حافظ امور شماست،

بنابر اين زمام امور خود را بى آن كه نفاق ورزيد يا كراهتى داشته باشيد به دست امام خود سپاريد.

به خدا سوگند !

اگر در پيروى از حكومت و امام، اخلاص نداشته باشيد،

خدا دولت اسلام را از شما خواهد گرفت كه هرگز به شما باز نخواهد گردانيد و در دست ديگران قرار خواهد داد.

علی از زبان علی( افشاء توطئه ناكثين)

همانا ناكثين عهد شكن به جهت نارضايتى از حكومت من به يكديگر پيوستند،

و من تا آنجا كه براى وحدت اجتماعى شما احساس خطر نكنم صبر خواهم كرد،

زيرا آنان اگر براى اجراى مقاصدشان فرصت پيدا كنند، نظام جامعه اسلامى متزلزل مى شود.

آنها از روى حسادت بر كسى كه خداوند حكومت را به او بخشيده است به طلب دنيا برخاسته اند.

مى خواهند كار را به گذشته باز گردانند.

حقّى كه شما به گردن ما داريد؛ عمل كردن به كتاب خدا (قرآن)، و سنّت پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و قيام به حق و بر پاداشتن سنّت اوست.

.

خطبه 169

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

خداشناسی

دنيا و آخرت، خدا را فرمانبردار است، و سر رشته هر دو به دست او است.

آسمان ها و زمين ها كليدهاى خويش را به او سپردند،

و درختان شاداب و سر سبز،

صبحگاهان و شامگاهان در برابر خدا سجده مى كنند،

و از شاخه هاى درختان نور سرخ رنگى شعله ور شده،

به فرمان او ميوه هاى رسيده را به انسان ها تقديم مى دارند.

 ويژگى هاى قرآن

كتاب خدا، قرآن، در ميان شما سخنگويى است كه هيچ گاه زبانش از حق گويى كند و خسته (نمی شود)، و همواره گوياست، 

خانه اى است كه ستون هاى آن هرگز فرو نمى ريزد،

و صاحب عزّتى است كه يارانش هرگز شكست ندارند.

 ويژگى هاى پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم از زبان حضرت علی

خدا پيامبر صلّى اللّه عليه و آله را پس از يك دوران طولانى كه ديگر پيامبران نبودند، فرستاد:

زمانى كه ميان طرفداران مذاهب گوناگون نزاع در گرفته و راه اختلاف مى  پيمودند.

پس او را در پى پيامبران فرستاد

و وحى را با فرستادن پيامبر صلّى اللّه عليه و آله ختم فرمود.

پس پيامبر صلّى اللّه عليه و آله با تمام مخالفانى كه به حق پشت كردند، و از آن منحرف گشتند به مبارزه پرداخت.

 روش برخورد با دنيا

و همانا دنيا نهايت ديدگاه كور دلان است كه آن سوى دنيا را نمى نگرند،

امّا انسان آگاه، نگاهش از دنيا عبور كرده از پس آن سراى جاويدان آخرت را مى بيند.

پس انسان آگاه به دنيا دل نمى بندد

و انسان كور دل تمام توجّه اش دنياست.

بينا از دنيا زاد و توشه برگيرد

و نابينا براى دنيا توشه فراهم مى كند.

آگاه باشيد!

در دنيا چيزى نيست مگر آن كه صاحبش به زودى از آن سير و از داشتن آن دلگير مى شود جز ادامه زندگى، زيرا در مرگ آسايشى نمى نگرند.

حيات و زندگى چونان حكمت و دانش است كه حيات دل مرده، و بينايى چشم هاى نابيناست

و مايه شنوايى براى گوش هاى كر و آبى گوارا براى تشنگان مى باشد كه همه در آن سالم و بى نيازند.

 شناخت قرآن

اين قرآن است كه با آن مى توانيد راه حق را بنگريد

و با آن سخن بگوييد

و به وسيله آن بشنويد.

بعضى از قرآن از بعضى ديگر سخن مى گويد،

و برخى بر برخى ديگر گواهى مى دهد،

آياتش در شناساندن خدا اختلافى نداشته،

و كسى را كه همراهش شد از خدا جدا نمى سازد.

 علل سقوط مردم (در امت اسلامی)

مردم گويا به خيانت و كينه ورزى اتّفاق داريد،

و در رفتار رياكارانه، گياهان روييده از سرگين را مى مانيد،

در دوستى با آرزوها به وحدت رسيديد،

و در جمع آورى ثروت به دشمنى پرداختيد.

شيطان شما را در سرگردانى افكنده

و غرور شما را به هلاكت مى كشاند،

براى خود و شما از خدا يارى مى طلبم.

 .

خطبه 133

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

در سال 37 هجرى در مسجد كوفه در شناخت مردم و روزگاران پس از پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم ايراد كرد.

1. سير ارتجاعى امّت اسلامى
اى مردم، در روزگارى كينه توز، و پر از ناسپاسى و كفران نعمت ها، صبح كرده ايم، كه نيكوكار، بدكار به شمار مى آيد، و ستمگر بر تجاوز و سركشى خود مى افزايد.
نه از آن چه مى دانيم بهره مى گيريم و نه از آن چه نمى دانيم، مى پرسيم، و نه از حادثه مهمّى تا بر ما فرود نيايد، مى ترسيم.

2. اقسام مردم (روانشناسى اجتماعى مسلمين، پس از پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم)
در اين روزگاران، مردم چهار گروه اند:
- گروهى اگر دست به فساد نمى زنند، براى اين است كه، روحشان ناتوان، و شمشيرشان كند، و امكانات مالى در اختيار ندارند.

- گروه ديگر، آنان كه شمشير كشيده، و شرّ و فسادشان را آشكار كرده اند، لشكرهاى پياده و سواره خود را گرد آورده، و خود آماده كشتار ديگرانند. دين را براى به دست آوردن مال دنيا تباه كردند كه يا رييس و فرمانده گروهى شوند، يا به منبرى فرا رفته، خطبه بخوانند. چه بد تجارتى، كه دنيا را بهاى جان خود بدانى، و با آنچه كه در نزد خداست معاوضه نمايى.

- گروهى ديگر، با اعمال آخرت، دنيا را مى طلبند، و با اعمال دنيا در پى كسب مقام هاى معنوى آخرت نيستند، خود را كوچك و متواضع جلوه مى دهند. گام ها را رياكارانه و كوتاه بر مى دارند، دامن خود را جمع كرده، خود را همانند مؤمنان واقعى مى آرايند، و پوشش الهى را وسيله نفاق و دو رويى و دنيا طلبى خود قرار مى دهند.

- و برخى ديگر، با پستى و ذلّت و فقدان امكانات، از به دست آوردن قدرت محروم مانده اند، كه خود را به زيور قناعت آراسته، و لباس زاهدان را پوشيده اند. اينان هرگز، در هيچ زمانى از شب و روز، از زاهدان راستين نبوده اند.

3. وصف پاكان در جامعه مسخ شده
در اين ميان گروه اندكى باقى مانده اند كه ياد قيامت، چشم هايشان را بر همه چيز فرو بسته، و ترس رستاخيز، اشك هايشان را جارى ساخته است، برخى از آنها از جامعه رانده شده، و تنها زندگى مى كنند، و برخى ديگر ترسان و سركوب شده يا لب فرو بسته و سكوت اختيار كرده اند.

بعضى مخلصانه همچنان مردم را به سوى خدا دعوت مى كنند، و بعضى ديگر گريان و دردناكند كه تقيّه و خويشتن دارى، آنان را از چشم مردم انداخته است، و ناتوانى وجودشان را فرا گرفته گويا در درياى نمك فرو رفته اند، دهن هايشان بسته، و قلب هايشان مجروح است، آنقدر نصيحت كردند كه خسته شدند، از بس سركوب شدند، ناتوانند و چندان كه كشته دادند، انگشت شمارند.

4. روش برخورد با دنيا
اى مردم بايد دنياى حرام در چشمانتان از پر كاه خشكيده، و تفاله هاى قيچى شده دام داران، بى ارزش تر باشد، از پيشينيان خود پند گيريد، پيش از آن كه آيندگان از شما پند گيرند، اين دنياى فاسد نكوهش شده را رها كنيد، زيرا مشتاقان شيفته تر از شما را رها كرد.

(سید رضی مى گويد: بعضى از نادانان اين خطبه را به معاويه نسبت داده اند، ولى بدون ترديد اين خطبه از سخنان امير مؤمنان عليه السّلام است. «طلا كجا و خاك كجا آب گوارا و شيرين كجا و آب نمك كجا»؟ دليل بر اين مطلب سخن «عمرو بن بحر، جاحظ» است كه ماهر در ادب و نقّاد بصير سخن مى باشد، او اين خطبه را در كتاب «البيان و التبيين» آورده و گفته است: آن را به معاويه نسبت داده اند. سپس اضافه كرده كه اين خطبه به سخن امام عليه السّلام و به روش او در تقسيم مردم شبيه تر است. و اوست كه به بين حال مردم، از غلبه، ذلّت، تقيّه، و ترس واردتر است، سپس مى گويد: «تا كنون چه موقع ديده ايم كه معاويه در يكى از سخنانش مسير زهد پيش گيرد و راه و رسم بندگان خدا را انتخاب كند»).

خطبه32

نهج البلاغه

.

.

موسسه اهل البیت