مجموعه روایات درباره خوش خلقی

روایت اول)

امام باقر علیه السلام فرمود: کاملترین مردم از لحاظ ایمان خوش خلق‌ترین آنهاست.

روایت دوم)

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: روز قیامت در ترازوی کسی چیزی بهتر از حسن خلق گذاشه نمی شود.

روایت سوم)

… أبی ولّاد الحنّاط از ابی عبدالله نقل می کند: چهار چیز در هرکه باشد ایمانش کامل است و اگر سر تا پایش گناه باشد نقصی به آن نرساند و آنها؛ راستگوئی، رد امانت، حیا و حسن خلق است.

روایت چهارم)

امام صادق علیه السلام فرمود: مومن بعد از انجام واجبات پیش خدای عزّوجلّ عملی محبوبتر از این نیاورد که مردم را از لحاظ خلقش در وسعت گذارد.

روایت پنجم)

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: آنکه خلق نیکو دارد پاداش روزه گیر شب زنده دار دارد.

روایت ششم)

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: بیشترین چیزی که امتم را به بهشت می برد تقوای خدا و حسن خلق است.

روایت هفتم)

امام صادق علیه السلام فرمود: خلق نیکو گناه را آب کند چنانکه خورشید یخ را آب می کند.

روایت هشتم)

امام صادق علیه السلام فرمود: نیکوکاری و حسن خلق خانه ها را آباد کند و بر عمرها بیفزاید.

روایت نهم)

امام صادق علیه السلام فرمود: مردی در زمان پیغمبر صلی الله علیه و آله وفات کرد او را نزد گورکنها بردند. آنها نتوانستند چیزی از زمین بکنند. به پیغمبر صلی الله علیه و آله شکایت کردند و گفتند: یا رسول الله! کلنگ ما در زمین کارگر نمی شود مثل اینکه آن را به سنگ خارا میزنیم.

پیغمبر(ص) فرمود: برای چه؟ رفیق شما که خوش خلق بود. ظرف آبی بیاورید.

چون آن را آوردند دست در آن برد و بر زمین پاشید. سپس فرمود: بکنید.

گورکن‌ها کندند. زمین مثل ریگ نرمی بود که روی آنها می ریخت.

شرح: گویا رسول خدا صلی الله علیه و آله از اظهار تعجب خویش می خواهد بفهماند حسن خلق موجب سهولت امر است در دنیا و آخرت و بدخلقی باعث دشواری و سختی است در دنیا و آخرت و سختی و صلابت زمین از طبیعت حود اوست. سپس با اظهار اعجاز یا امری طبیعی که کیفیتش معلوم نیست، زمین سخت را نرم و ملایم فرمود.

روایت دهم)

امام صادق علیه السلام فرمود: خلق و خوی، بخششی است که خدای عزّوجلّ به مخلوقش عطا می کند؛ برخی از آن غریزی و فطری و برخی از آن نیت است.(یعنی با تصمیم و اکتساب و تمرین پیدا می شود و غریزه و فطرت ثانوی می گردد.)

عرض کردم: کدامیک از این دو بهتر است؟

فرمود: آنکه غریزه دارد بر آن سرشته شده و غیر آن نتواند کند و آنکه نیت دارد به سختی خود را به صبر بر طاعت و امید دارد. پس این بهتر است.

روایت یازدهم)

امام صادق علیه السلام فرمود: خدای تبارک و تعالی ثوابی را که بر حسن خلق بنده می‌دهد مانند ثواب کسی است که هر صبح و شام در راه خدا جهاد کند.

روایت دوازدهم)

امام صادق علیه السلام فرمود: خدای تبارک و تعالی پاره‌ئی از اخلاق دوستانش را به دشمنانش عاریه می دهد تا دوستانش بتوانند در زمان دولت دشمنانش زندگی کنند.(و در روایت دیگر است که : اگر چنین نبود همه دوستان خدا را می کشتند.)

روایت سیزدهم)

امام صادق علیه السلام فرمود: هرگاه با مردم آمیزش کنی اگر توانی که دستت بالاتر از آنکه با او آمیزش کرده ایی باشد، بکن.(یعنی در عطا و احسان و سایر آداب معاشرت از او جلو باش) زیرا گاهی بنده در عبادت کوتاهی و تقصیر می کند ولی حسن خلق دارد و خدا به سبب حسن خلقش او را به درجه روزه داری که به عبادت بپا خیزد می رساند.

روایت چهاردهم)

بحر سقا گوید: امام صادق علیه السلام به من فرمود: ای بحر! خوش خلقی مایه آسانی امور است.

سپس فرمود: آیا داستانی را که همه اهل مدینه می دانند برایت نقل نکنم؟

عرض کردم:چرا

فرمود: روزی رسول خدا صلی الله علیه و آله در مسجد نشسته بود که کنیز یکی از انصار آمد و خود او هم ایستاده بود. کنیز گوشه جامه پیغمبر را گرفت. پیغمبر صلی الله علیه و آله به خاطر آن زن برخاست ولی او چیزی نگفت. پیغمبر صلی الله علیه و آله هم به او چیزی نفرمود تا سه بار اینکار کرد. پیغمبر در مرتبه چهارم برخاست وکنیز پشت سرش بود. انگاه کنیز رشته ئی از جامه حضرت برگرفت و برگشت.

مردم به او گفتند: خدا تو را چنین و چنان کند که رسول خدا صلی الله علیه و آله را سه بار نگهداشتی و چیزی به او نگفتی که او هم به تو چیزی نفرمود. از پیغمبر چه می خواستی؟

کنیز گفت: ما بیماری داریم. اهل خانه مرا فرستادند که رشته ئی از جامه پیغمبر برگیرم تا بیمار از آن شفا جوید و چون خواستم رشته را برگیرم مرا دید و برخاست من از او شرم کردم که رشته را برگیرم در حالیکه مرا می‌بیند و نمی خواستم در گرفتن رشته با او مشورت کنم تا برگرفتم.

روایت پانزدهم)

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: با فضیلترین شما کسانی باشند که اخلاقشان نیکوتر باشد و همنشین نواز باشند. انها با مردم انس گیرند و مردم با آنها انس گیرند و روی فرششان نشینند.

روایت شانزدهم)

امیر المومنین علیه السلام فرمود: مومن الفت گیر است و کسی که الفت نگیرد و با او الفت نگیرند، خیر ندارد.

.

اصول کافی،ج3

ترجمه مصطفوی