مجموعه روایات درباره زهد در دنیا

روایت اول)

امام صادق علیه السلام فرود: کسی که به دنیا زاهد و بی رغبت باشد:

خدا حکمت را در قلبش برجا دارد و زبانش را به آن گویا سازد.

او را به عیب های دنیا و درد و دوایش بینا گرداند.

او را از دنیا سالم بیرون کند و به بهشت دارالسلام درآورد.

روایت دوم)

امام صادق علیه السلام فرمود: همه خیر در خانه ای نهاده شده و کلیدش را زهد و بی رغبتی به دنیا قرار داده اند.

روایت سوم)

 امیر المومنین علیه السلام فرمود: اخلاقی که بیشتر انسان را کمک به دین می کند زهد نسبت به دنیا است.

روایت سوم)

مردی از علی بن الحسین علیه السلام درباره زهد پرسید.

ایشان فرمود: زهد ده چیز است. بالاترین درجه زهد پست ترین درجه ورع و بالاترین درجه ورع پست ترین درجه یقین و بالاترین درجه یقین پست ترین درجه رضا است. همانا تمام زهد در یک آیه از کتاب خدای عزّوجلّ است:«لکیلا تأسوا علی ما فاتکم و لا تفرحوا بما آتاکم.»

روایت چهارم)

امام صادق علیه السلام فرمود: هر دلی که شکی یا شرکی داشته باشد ساقط و بی ارزش است و آنها(پیغمبر و اولیاءخدا) زهد نسبت به دنیا را خواستند تا دلشان برای آخرت فارغ باشد.

روایت پنجم)

امیر المومنین علیه السلام فرمود: علامت مشتاق به ثواب آخرت بی رغبتی نسبت به شکوفه دنیای نقد است. همانا بی رغبتی زاهد نسبت به دنیا از آنچه خدای عزوجل برایش از دنیا قسمت کرده کاهش ندهد اگرچه زهد کند و حرص شخص حریص بر شکوفه  دنیای نقد برایش افزونی نیاورد اگرچه حرص زند. پس مغبون کسی است که از بهره آخرت خود محروم ماند.

روایت ششم)

امام صادق علیه السلام فرمود: رسول خدا صلی الله علیه و آله را جز گرسنگی و خوف چیزی از دنیا مسرور نمی ساخت و خوشش نمی آورد.

روایت هفتم)

امام صادق علیه السلام فرمود: روزی پیغمبر صلی الله علیه و آله اندوهگین بیرون رفت فرشته ای که کلیدهای خزانه های زمین دستش بود نزد او آمد و گفت: ای محمد! اینها کلیدهای خزانه های زمین است. پروردگارت به تو می گوید: باز کن و هرچه خواهی از زمین برگیر. بدون آنکه چیزی از مقامت نزد من کاسته شود.

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: دنیا خانه کسی است که خانه ندارد و آنکه عقل ندارد برای دنیا جمع می کند.

فرشته گفت: سوگند به آنکه تو را به حق مبعوث ساخته من این سخن را از فرشته ایی در آسمان چهارم شنیدم زمانی که کلیدها را به من دادند.

روایت هشتم)

امام صادق علیه السلام فرمود: چون خدا خیر بنده ایی را خواهد او را نسبت به دنیا بی رغبت و نسبت به دین دانشمند کند و به عیوب دنیا بینایش سازد و به هر که این خصلتها داده شود خیر دنیا و آخرت داده شده.

و فرمود: هیچ کس حق را در راهی بهتر از زهد دنیا نجسته است و آن ضد مطلوب دشمنان حق است.

عرض کردم: قربانت، آنها از چه را می جویند؟

فرمود: از رغبت به دنیا، آیا شخص پرصبر و کریمی نیست؟ همانا دنیا چند روز اندک است. همانا حرام است بر شما که مزه ایمان چشید جز آنکه نسبت به دنیا بی رغبت شوید.

روایت نهم)

امام صادق علیه السلام فرمود: چون مومن از دنیا کنار کشد رفعت یابد و شیرینی محبت خدا را دریابد و نزد اهل دنیا دیوانه نماید در صورتی که شیرینی محبت خدا با آنها آمیخته شده که به چیز دیگر مشغول نشوند. زمانی که دل صفا پیدا کند زمین برایش تنگ شود تا آنجا که پرواز کند.

روایت دهم)

علی بن الحسین علیهما السلام پرسیدند: کدام عمل نزد خدای عزوجل بهتر است؟

فرمود: هیچ عملی بعد از معرفت خدای عزو جل و رسولش بهتر از بغض دنیا نیست و برای آن شعبه های بسیاری است و برای گناهان شعبه های بسیاری است:

نخستین نافرمانی که خدا را نمودند تکبر بود و آن نافرمانی شیطان بود زمانی که سرپیچی و گردن فرازی کرد و از کافران گشت.

و دیگر حرص است که نافرمانی آدم و حوا بود زمانی که خدای عز وجل به انها فرمود:«کلا من حیث شئتما و لا تقربا هذه الشجره فتکونا من الظالمین.» پس آدم و حوا چیزی را گرفتند که بدان احتیاج نداشتند و این خصلت تا روز قیامت در ذریه آنها رخنه کرد. از این رو بیشتر آنچه را آدمیزد می طلبد بدان احتیاج ندارد.

و دیگر حسد است که نافرمانی پسر آدم (قابیل) بود زمانی که به برادرش (هابیل) حسد برد و او را کشت و از این نافرمانی ها دوستی زنان و دوستی ریاست و دوستی استراحت و دوستی سخن گفتن و دوستی سروری و ثروت منشعب گشت و اینها هفت خصلت است که همگی در دوستی دنیا گرد آمده اند. از این رو پیغمبران و دانشمندان بعد از شناختن این مطلب گفتند: دوستی دنیا سرِّ هر خطا و گناه است و دنیا دو گونه است: دنیای رساننده(دنیایی که انسان را به طاعت و قرب خدا می رساند.) و دنیای ملعون.

روایت یازدهم)

ابوعبیده حذاء گوید: به امام باقر علیه السلام عرض کردم: حدیثی به من بفرمایید که از آن سود برم.

فرمود: ای اباعبیده بسیار یاد مرگ کن؛ زیرا شخصی از مرگ بسیار یاد نکند جز آنکه به دنیا بی رغبت شود.

روایت دوازدهم)

جابر گوید: خدمت امام باقر علیه السلام رسیدم. حضرت فرمود: ای جابر! به خدا که من غمگین و دل گرفته ام.

عرض کردم: قربانت، گرفتاری و غم دل شما چیست؟

فرمود: ای جابر! همانا ناخالص و صافی دین خدا به دل هر که در آید دلش از غیر او بگردد. به جان خودم که بسا شخصی که به چیزی حریص است و چون به دستش آید به سبب آن بدبخت شود و بسا شخصی که چیزی را ناخوش دارد و چون به ان رسد مایه سعادتش گردد. این است که خدای عزّوجلّ فرماید:«و لیمحصّ الله الذین آمنوا و یمحق الکافرین».

روایت سیزدهم)

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: مرا با دنیا چکار؟ حکایت من و دنیا حکایت سواری است که در روز گرمی درختی برای ش بپا شده و او در زیر آن درخت خواب قیلوله نموده سپس کوچ کرده و درخت را واگذاشته است.

روایت چهادهم)

امام صادق علیه السلام فرمود: درآنچه لقمان پسرش را موعظه کرد این بود که:

پسر جان! مردم پیش از تو برای فرزندان خود اموالی گردآورند ولی نه آن اموال گرد آمده باقی ماند و نه اولادی که برای آنها گردآورند.

و همانا تو بنده مزدوری باشی که به کاری دستورت داده اند و اجرتی برایش وعده داده اند پس کارت را تمام کن و اجرتت را تمام بگیر.

در این دنیا مانند گوسفندی مباش که درمیان زراعت سبزی افتاده و بخورد تا فربه شود و مرگش هنگام فربهی اش باشد.

بلکه دنیا را مانند پل روی نهری دان که بر آن میگذری و آن را وا میگذاری و تا پایان روزگار به سویش بر نمیگردی خرابش کن و آبادش مساز که مامور به ساختنش نیستی.

و بدان که چون فردای قیامت در برابر خدای عزوجل بایستی از چهارچیز پرسش شوی:

1-جوانیت را ردچه راه پیر کردی؟

2-عمرت را در چه راه بسر بردی؟

3- مالت را از چه راه بدست آوردی؟

4-در چه راه خرج کردی؟

پس آماده این مقام باش و پاسخش را تهیه کن .

بر آنچه از دنیا از دستت رفت افسوس مخور زیرا اندک دنیا را دوام و بقائی نیست و بسایرش از بلا ایمن نباشد پس آماده و برحذر باش و در کار خود کوشش کن و پرده (غفلت) از چهره(دل) بردار و متوجه احسان پروردگارت باش و در دلت توبه را تازه دار و در زمان فراغت بشتاب پیش از آنکه آهنگ تو شود و مرگت فرا رسد و میان تو و خواسته هایت پرده افتد.

روایت پانزدهم)

امام صادق علیه السلام فرمود: از مناجاتهای خدای عزوجل با موسی علیه السلام این بود که؛

ای موسی به دنیا تکیه مکن مانند تکیه کردن ستمگران و تکیه کردن کسی که ان را پدر و مادر خود دانسته.

ای موسی! اگر تو را به خودت واگذارم که به آن بنگری محبت و رونق دنیا بر تو چیره شود.

ای موسی! در کار خیر با اهلش مسابقه گذار و بر آنها پیشی گیر؛ زیرا کار خیر ماند اسمش است و انچه از دنیا را که بدان احتیاج نداری رها کن.

و به فریب خورندگان به دنیا و به خود واگذاشتگان منگر.

بدانکه آغاز هر فتنه ایی محبت دنیاست.

به مال زیاد هیچ کس غبطه مبر؛ زیرا مال بسیار مایه گناه بسیار است نظر به حقوق واجبه.

به حال کسی که مردم از او خشنودند غبطه مبر تا بدانی خدا هم از او خشنود است.

.

اصول کافی، ج3

ترجمه مصطفوی

به حال مخلوقی که مردم از او اطاعت کنند غبطه مبر؛زیرا اطاعت و پیروی ناحق مردم از او باعث هلاکت او و پیروانش باشد.  

روایت شانزدهم)

امام صادق علیه السلام فرمود: امیر المومنین علیه السلام به یکی از اصحابش به عنوان موعظه نوشت:

تو را و خودم را به تقوی کسی سفارش می کنم که نافرمانیش روا نیست

امید و بی نیازی جز به او و از او نباشد

هرکه از خدا پروا کرد عزیز و قوی شد و سیراب گشت

عقلش از اهل دنیا بالا گرفت

تنها پیکرش همراه اهل دنیاست ولی دل و خردش نگران آخرت است

آنچه را از محبت دنیا چشمش دیده پرتو دلش خاموش نموده

حرامش را پلید دانسته و از شبهاتش دوری گزیده

به خدا! که به حلال خالص دنیا هم توجه ننموده جز به مقداری که ناچار از آن است مانند پاره نانی که به پیکرش نیرو دهد و جامه ای که عورتش را بپوشاند آن هم از درشترین خوراک و ناهموارترین لباسی که بدستش آید و نسبت به آنچه ناچار هم میباشد اطمینان و امیدی ندارد و اطمینان و امیدش به آفریننده همه چیز است.

تلاش و کوشش کند و تنش را به زحمت اندازد تا استخوان هایش نمودار شود و دیدگانش به گودی رود

خدا در عوش نیری بدنی و توانائی عقلی اش دهد

آنچه در آخرت برایش اندوخته بیشتر است.

دنیا را رها کن که محبت دنیا کور و کر و لال و زبون کند

در انچه از عمرت باقی مانده جبران گذشته نما و فردا و پس فردا مگو؛ زیرا پیشینیانت که هلاک شدند به خاطر پایداری بر آرزوها و امروز و فردا کردن بود تا آنکه ناگهان فرمان خدا به سویشان آمد و آنها غافل بودند. سپس بر روی تابوت به سوی گورهای تنگ و تاریک خود رهسپار گشته و فرزندان و اهل بیتش او را رها کردند.

 پس با دلی متوجه و از همه بریده و ترک دنیا نموده با تصمیمی که شکست ندارد   به سوی خدا رو.

خدا من وتو را بر اطاعتش یاری کند و به موجبات رضایتش موفق دارد.

روایت هفدهم)

امام رضا علیه السلام می فرمود:عیسی بن مریم صلوات الله علیه به حواریین گفت: ای بنی اسرائیل! بر آنچه از دنیا از دست شما رفت افسوس مخورید چنانکه اهل دنیا چون به  دنیای خود رسند بر دین از دست داده خود افسوس نخورند.

.

اصول کافی، ج3

ترجمه مصطفوی