سه خصلتی که مانع خیانت می شود

امام صادق علیه السلام فرمود: پیغمبر صلی الله علیه و آله در مسجد خیف برای مردم سخنرانی کرد و فرمود:

خدا یاری کند بنده ئی را که سخن مرا بشنود و در گوش گیرد و حفظ کند و به کسانی که نشنیده اند برساند چه بسا حامل  علمی که خود دانا نیست و چه بسا حامل علمی که به داناتر از خود رساند.

سه خصلت است که دل هیچ فرد مسلمانی با آن خیانت (کینه توزی، بدخواهی) نکند:

1- خالص نمودن عمل برای خدا

2- خیرخواهی پیشوایان مسلمین(به اطاعت و فرمانبری از آنها)

3- همراه بودن با جماعت مسلمین (و جدا نشدن و اختلاف و پراکندگی ایجاد نکردن)

زیرا دعوت مسلمین افراد پشت سرشان را هم شامل می شود(پس هرکه همراه جماعت شد در سود آنها شریک است)

مسلمین  همه برادرند.

خونشان برابر است ( پس اگر شخص از انها کوچکتر ینشان را به ناحق بکشد باید کشته شود)

و پست ترین فردشان در برقراری پیمانشان کوشش می کند (یعنی پست ترین فرد مسلمان می تواند در مواد امان نامه هر قرار دادی با کفار شرکت و دخالت کند و در وفای آن کوشا باشد.)

علامه مجلسی راجع به جماعت مسلمین اخباری را نقل می کند:

1-  از رسول خدا صلی الله علیه و آله راجع به جماعت امتش پرسیدند فرمود: جماعت امت من اهل حقند اگرچه کم باشند.

2-  پیغمبر صلی الله علیه و آله عرض شد: جماعت امت کیانند؟ فرمود: کسانی که برحقند اگر چه ده نفر باشند.

.

اصول کافی، ج2

ترجمه مصطفوی

 حقیقت ماهیت کفار

امام صادق علیه السلام : … همانا خدا مردمی را برای دوزخ و آتش آفرید و به ما دستور داد که به آنها تبلیغ کنیم و ولی آنها چهره در هم کشیدند و دلشان نفرت پیدا کرد و آن را به ما برگردانیدند و تحمل نکردند و تکذیب نمودند و گفتند:جادوگر است، دروغ گوست، خدا هم بر دلشان مهر نهاد و آن را از یادشان برد.

سپس خدا زبانشان را به قسمتی از بیان حق گویا ساخت که به زبان می گویند و به دل باور ندارند(مانند سخنانی که گاهی بعضی از کفار و فساق به نفع خدا پرستان و علیه خود گویند) تا همان سخن از دوستان و فرمانبران خدا دفاعی باشد و اگر چنین نبود کسی در روی زمین خدا را عبادت نمی کرد و مامور شدیم که از آنها دست برداریم و حقایق را پوشیده و پنهان داریم شما هم (ای گروه شیعه) از انکه خدا بدست برداشتن از اوامر فرموده پنهان دارید و از انکه به کتمان و پوشیدگی از او دستور داده پوشیده دارید.

سپس امام دست به دعا برداشت و گریه کرد و فرمود:

بار خدایا!

ایشان (شیعیان) مردمی اندک و ناچیز اند

پس زندگی ما را زندگی آنها و مرگ ما را مرگ آنها قرار ده

و دشمن خود را بر ایشان مسلط مکن که ما را به آنها مصیبت زده کنی

 زیرا اگر ما را به آنها مصیبت زده کنی 

هرگز در روی زمین پرستش نشوی و صلی الله علی محمد و آله و سلم تسلیما.

شرح: احادیث صعب و مستصعب که در این روایات ذکر شده است مانند آیات قرآن و هدایت الهی و مواعظ و عبرتهاست که اگر با گوشی شنوا و دلی نرم و روحی مطیع برابر شود آمادگی و مجذوبیت و پذیرش پیدا می شود و اگر با دلی سخت و روحی سرکش برخورد کند با انکار و تمرد مواجه می شود و بلکه بر قساوت و طغیان آن می افزاید. قران کریم می فرماید: «از این قرآن آیه هائی نازل می کنیم که برای مومنان شفا و رحمت است و ستمگران را جز خسارت نیفزاید.» سوره17/82

.

اصول کافی، ج2

ترجمه مصطفوی

  اسرار امامان معصوم علیهم السلام را چه کسانی می توانند درک کنند؟

ابوبصیر گوید: امام صادق علیه السلام فرمود: ای ابا محمد! همانا به خدا که سرّی از سرّ خدا و علمی از علم خدا نزد ماست که به خدا هیچ فرشته مقرب و پیغمبر مرسل و مومنی که دلش را به ایمان آزموده آن را تحمل نکند. سوگند که خدا آن را به احدی جز ما تکلیف نفرموده و عبارت با آن را از هیچ کسی جز ما نخواسته.

و نیز نزد ما سرّیست از سرّ خدا و علمی است از علم خدا که ما را به تبلیغ اش مأمور فرموده و ما ان را از جانب خدای عزوجل تبلیغ کردیم و برایش محلی و اهلی و پذیرنده ئی نیافتیم تا انکه خدا برای پذیرش آن مردمی را از همان طین و نوری که محمد و آل محمد و ذریه او را آفرید،  خلق کرد و آنها را از فضل و رحمت خود ساخت چنانکه محمد و ذریه او را ساخت.

پس چون ما آنچه را از جانب خدا به تبلیغش مأمور بودیم، تبلیغ کردیم آنها پذیرفتند و تحمل کردند و یاد ما به آنها رسید . پس دلهای ایشان به شناسائی و به حدیث ما متوجه گشت اگر آنها از آن طینت و نور خلق نمی شدند این چنین نبودند نه به خدا آن را تحمل نمی کردند.

.

اصول کافی، ج2

ترجمه مصطفوی

میزان مهلت دادن برای پرداخت قرض

سهل بن زید از معاویه بن حکیم نقل کند و او از محمد بن اسلم و او از مردی طبرستانی به نام محمد –معاویه گوید: سپس خودم هم محمد طبری را دیدم و او به من خبر داد که شنیدم علی بن موسی الرضا علیه السلام می فرمود:

هرگاه بدهکاری برای راه حقی قرض کرده باشد تا یکسال مهلتش دهند اگر برایش گشایش شد خودش می پردازد وگرنه باید امام از جانب او از بیت المال بپردازد.

.

اصول کافی، ج2

ترجمه مصطفوی

چه کسی شایسته امامت است؟

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: امامت شایسته نیست جز برای مردیکه دارای سه خصلت باشد:

1- تقوی و ورعیکه او را از نافرمانی خدا باز دارد

2- خویشتن داری که خشمش را با آن کنترل کند

3- نیکو حکومت کردن بر افراد زیر فرمانش تا آنجا که نسبت به ایشان مانند پدیری مهربان باشد.

.

اصول کافی، ج2

ترجمه مصطفوی

آخرین سخنان پیامبر صلی الله علیه و آله

سدیر صیرفی  گوید: شنیدم امام صادق علیه السلام می فرمود: پیغمبر صلی الله علیه و آله خبر وفاتش داده شد در صورتی که تن درست بود و دردی نداشت –این خبر را جبرئیل آورد- حضرت برای نماز همگانی جار زد و مهاجر و انصار را دستور داد تا سلاح برگیرند، مردم جمع شدند و پیغمبر صلی الله علیه و آله بر منبر برآمد و خبر وفات خود را به آنها داد و سپس فرمود؛ خدا را به والی بعد از خود به یاد می آورم از اینکه؛

 مبادا بر جماعت مسلمین رحم نکند

باید بزرگشان را احترام کند

 و به ضعیفشان رحم کند

 و عالمشان را بزرگ شمرد

 و به آنها زیان نرساند تا خوارشان کند

و نیازمندشان نسازد تا از دینشان به در برد

 و در خانه خود را به روی آنها نبندد(و از حال آنها بی خبر نماند) تا توانای آنها ناتوانشان را بخورد

و در لشکر کشی آنها سختی روا ندارد(همه را در مرزها نگه ندارد) تا نسل امتم را قطع کند.

سپس فرمود: شاهد باشید که من ابلاغ کردم و خیر خواهی نمودم.

امام صادق علیه السلام فرمود: این آخرین سخنی بود که پیغمبر صلی الله علیه و آله بالای منبرش فرمود.

.

اصول کافی، ج2

ترجمه مصطفویان

مبنای اعمال از منظر امیر المومنین

امیر المومنین علیه السلام فرمود: با والیان خود خیانت نورزید و با رهبران خود دغلی نکنید و پیشوایان خود را نادان نخوانید و از رشته پیوند خود (جماعت مسلمین) پراکنده مشوید که سست شوید و شوکت و دولت شما برود.

پایه کارهای شما باید روی این مبنی باشد  و ملازم این روش باشید زیرا اگر شما مشاهده می کردید آنچه را مردگان از شما که مخالف دعوت شما بودند مشاهده کردند شما هم شتاب می کردید و بیرون می آمدید و فرمان می بردید(یعنی مردم پیش از شما را به جهاد و اطاعت دعوت کردم ولی آنها مخالفت کردند و اکنون عذاب خدا را مشاهده می کنند شما هم اگر مشاهده کنید به سوی جهاد می شتابید و فرمان می برید.) ولی آنچه را آنها مشاهده کردند از شما پوشیده شده و به زودی پرده برداشته شود.

.

اصول کافی، ج2

ترجمه مصطفوی

نحوه برخورد با دنیا از منظر امامان معصوم علیهم السلام

 روایت اول)

معلی بن خنیس گوید: روزی به امام صادق علیه السلام عرض کردم: آل فلان (بنی عباس) و نعمتهائی را که دارند به یاد آوردم و با خود گفتم: اگر این نعمت برای شما می بود ما هم با شما در عیش و خوشی بودیم

فرمود: هیهات ای معلی! اگر چنین می بود برای ما جز نگهبانی شبانه و تلاش روزانه و پوشاک زبر و درشت و خوراک سخت و بی خورش چیزی نبود، از این رو آن امر از ما برکنار شد. آیا تو دیده ئی که هرگز خدای تعالی بردن حقی را جز این نعمت قرار دهد.

روایت دوم)

زمانی که عاصم بن زیاد عبا پوشید و جا مه نرم را بیرون کرد و برادرش ربیع بن زیاد شکایت او را خدمت امیر المومنین علیه السلام اورد که او همسرش را غمگین نموده و فرزندانش را اندوهناک ساخته .

حضرت فرمود: عاصم را نزد من آورید او را خدمتش آوردند چون حضرت او را دید چهره در هم کشید و فرمود: از همسرت خجالت نکشیدی؟ به فرزندانت رحم نکردی؟ گمان می کنی که خدا چیزهای خوب و پاکیزه را برای تو حلال کرده و نمی خواهد از آنها استفاده کنی تو نزد خدا پست تر از آنی. مگر خدا نمی فرماید: «خدا زمین را برا استفاده مردم نهاد که در آن میوه و نخل غلافدار است.» سوره55/11 مگر خدا نمی فرماید: «دو دریا را گذاشت که به هم برسند  میانشان حائلی است که به هم تجاوز نکنندتا آنجا که فرماید: .. از آنها لوءلوء و مرجان بیرون می شود.» سوره55/22

به خدا سوگند که به کاربردن نعمت های خدا را با عمل نزد او محبوبتر است از به کار بردن آنها را با گفتار در صورتی که خدای عزوجل می فرماید: و اما نعمت پروردگارت را بازگو سوره93/11

عاصم گفت: یا امیرالمومنین! پس چرا خود شما به خوراک سخت و پوشاک درشت اکتفا نموده ئی؟

فرمود: وای بر تو!! همانا خدای عزوجل برپیشوایان  عدالت واجب ساخته که خود را در ردیف مردم ضعیف و ناتوان گیرند، تا فقر و تنگدستی فقیر را از جا به در نبرد . عاصم بن زیاد عبا را کنار گذاشت و جامه نرم در بر کرد.

.

اصول کافی، ج2

ترجمه مصطفوی

 علت «امیر المومنین» خواندن حضرت علی علیه السلام

احمد بن عمر گوید: از حضرت ابوالحسن علیه السلام پرسیدم: چرا آن حضرت امیر المومنین علیه السلام نامیده شد؟

فرمود: زیرا او مومنین را طعام علمی می دهد. مگر نشنیده ئی که خدا در کتابش می فرماید: و ما خانواده خود را طعام می دهیم. سوره12/آیه64

شرح: مار یمیر به معنی طعام دادن و آذوقه خوب برای خانواده تهیه کردن است. بنابراین کلمه امیر صیغه متکلم وحده از فعل مضارع است که در اثر کثرت استعمال  لقب آن حضرت گشته است مانند تابط شراً و ممکن است مقصود از روایت این باشد که حکام و زمامداران دیگر که امیر مردم هستند غذای جسمی و خواربار و آذوقه معاش آنها را منظم می کنند و در دسترس آنها می گذارند تا زندگی حیوانی آنها اداره شود ولی حکومت علی علیه السلام علاوه بر جنبه معاش مردم از نظر غذای روحی و زندگی علمی و معنوی افراد مورد توجه است و اختصاص به مومنین هم دارد زیرا تنها ایشانند که از علوم آن حضرت استفاده می کنند.

روایت دوم)

امیر المومنین علیه السلام فرمود: خدا مرا پیشوای خلقش قرارا داد و بر من واجب ساخت که درباره خود و خوراک و نوشابه و پوشاکم مانند مردم ضعیف و مستمند بر خود تنگ گیرم  تا فقیر از فقر من پیروی کند و ثروتمند به وسیله ثروتش سرکشی و طغیان ننماید.

اصول کافی، ج2

ترجمه مصطفوی

امام زمان(عجّ الله تعالی فرجه الشریف) را به چه عنوانی باید صدا کرد؟

عمر بن زاهر گوید: مردی از امام صادق علیه السلام پرسید که به امام قائم به عنوان امیر المومنان سلام می کنند؟

فرمود: نه، آن نام را خدا مخصوص امیر المومنین (علی بن ابی طالب) علیه السلام نموده پیش از او کسی بدان نام، نامیده نشده و بعد از او هم جز کافر آن نام را بر خود نبندد.

عرض کردم : قربانت پس چگونه بر او سلام کنند؟

فرمود: می گویند: السلام علیک یا بقیه الله؛ سپس این آیه را قرائت فرمود: اگر مومن هستید بقیه الله برای شما بهتر است. سوره 11/86

.

اصول کافی،ج2

ترجمه مصطفوی

استثنا شدن امامان معصوم علیهم السلام

زید حشام گوید: شب جمعه ای بود و ما راه می رفتیم که امام صادق علیه السلام به من فرمود: قرآن بخوان، زیرا شب جمعه است.

من این آیه را خواندم :«ان یوم الفصل میقاتهم اجمعین. یوم لا یعنی مولی عن مولی شیئا و لا هم ینصرون. الا من رحم الله.» سوره44/آیه42

امام صادق علیه السلام فرمود: به خدا ما را خدا ترحم کرده و ما را خدا استثنا فرموده ولی ما از دوستان خود کارسازی کنیم.

.

اصول کافی، ج2

ترجمه مصطفوی

تیم وعدی (ابوبکر و عمر) و بنی امیه بر منبر پیامبرصلی الله علیه و آله

حضرت ابوالحسن علیه السلام فرمود: چون رسول خدا صلی الله علیه و آله در خواب دید که تیم وعدی (ابوبکر و عمر) و بنی امیه بر منبر او می نشینند او را هراس و غم گرفت. خدای تبارک و تعالی آیه قرآنی نازل فرمود تا مایه دلداریش باشد: و اذ قلنا للملائکه اسجدوا لادم فسجدوا الا ابلیس ابی» سوره20/ آیه116

سپس به پیغمبر وحی فرستاد که :«ای محمد! من امر می کنم فرمان نمی برند پس اگر تو هم درباره وصی ات امر کردی و فرمانت نبردند بی تابی مکن.»

.

اصول کافی،ج2

ترجمه مصطفوی

رابطه ایمان و کفر با ولایت

نعیم صحاف گوید: از امام صادق علیه السلام آیه «فمنکم کافر و منکم مومن» سوره 64/آیه 2را پرسیدم.

فرمود: خدای عزوجل ایمان و کفر مردم را با ولایت ما شناخت روزی که از ایشان پیمان گرفت و آنها به صورت صلب آدم علیه السلام بودند.

و نیز از آن حضرت این قول خدای عزوجل را پرسیدم  : «اطیعوا الله و اطیعوا الرسول فان تولیتم فانما علی رسولنا البلاغ المبین» سوره64/آیه 2.

فرمود: هان به خدا سوگند! پیشینینان شما هلاک نشدند و هیچ کس هم تا زمان قیام قائم ما عجل الله تعالی فرجه الشریف هلاک نشود جز به سبب ترک نمودن ولایت ما و انکار حق ما و رسول خدا صلی الله علیه و آله از دنیا نرفت تا حق ما را به گردن این امت ثابت و لازم ساخت و خدا هر که را بخواهد به راه راست هدایت کند.

.

اصول کافی، ج2

ترجمه مصطفوی

  بئر معطله و قصر مشید

موسی بن جعفرعلیه السلام درباره قول خدای تعالی : «و بئر معطله و قصر مشید» سوره22/آیه45  فرمود : چاه عاطل مانده امام ساکت است و کاخ برافراشته امام گویا است.

شرح : چاه عاطل مانده آن است که آب دارد و مردم از آن استفاده نمی کنند و تاویل نمودن امام ساکت را به آن تشبیهی است بسیار مناسب زیرا آب مایه حیات صوری و ظاهری و علم امام مایه حیات معنوی و روحانی است و همانگونه که بدبختی مردم گاهی سبب می شود که از آب موجود صاف و زلال استفاده نمی کنند گاهی هم شقاوت آنها سبب می شود که نتوانند از علم امام و رهبر خود استفاده کنند مانند زمان خانه نشینی امیر المومنین علیه السلام و زمان غیبت امام عصر عج الله تعالی فرجه الشریف و تشبیه امام ناطق به کاخ برافراشته نیز روشن و واضح است مانند زمان خلافت و حکومت آن حضرت و زمان ظهور امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف.

.

اصول کافی، ج2

ترجمه مصطفویان

گفت و گوها پیرامون آیه «انما ولیکم الله و رسوله و الذین آمنوا : الذین یقیمون الصلاه و یوتون الزکاه و هم راکعون.»

امام صادق علیه السلام از پدرش و او از جدش علیهم السلام نقل می کند راجع به قول خدای عز و جل: «یعرفون نعمه الله ثم ینکرونها» سوره 16/ آیه 83 فرمود: چون آیه «انما ولیکم الله و رسوله و الذین آمنوا : الذین یقیمون الصلاه و یوتون الزکاه  و هم راکعون.» سوره5/ آیه 55 نازل شد. جمعی از اصحاب رسول خدا صلی الله علیه و آله در مسجد مدینه انجمن کردند بعضی از آنها به بعض دیگر گفتند : درباره این آیه چه می گوئید؟

بعضی گفتند: اگر این آیه را انکار کنیم آیات دیگر را هم انکار کرده ایم و اگر به این ایمان آوریم این خود خواری ماست، زیرا پسر ابی طالب بر ما مسلط می شود

پس گفتند : ما یقین داریم که محمد در آنچه می گوید راستگوست ولی ما از او پیروی می کنیم و از علی نسبت به آنچه دستورمان می دهد فرمان نمی بریم آنگاه این آیه نازل شد «یعرفون نعمه الله ثم ینکرونها »  یعنی ولایت علی بن ابی طالب را میشناسند ولی بیشترشان نسبت به ولایت کافرند.

.

اصول کافی،ج2

ترجمه مصطفوی

پدر و مادر حقیقی

اصبغ بن نباته از امیر المومنن علیه السلام راجع به قول خدای تعالی : «أن اشکرلی و لوالدیک الی المصیر» سوره 31/آیه14 پرسید.

حضرت فرمود: پدر و مادری که خدا سپاس گذاری ایشان را واجب کرده آنهایند که علم از آنها ترواش کند و حکت را به ارث گذارند و مردم به اطاعتشان مأمورند و خدا پس از آن فرماید: «سرانجام به سوی من است» سرانجام بندگان به سوی خدا است و راهنمایش  همان پدر و مادر هستند.

سپس خدا روی سخن را متوجه پسر خنتمه و رفیقش نمود (یعنی عمر و ابوبکر؛ زیرا خنتمه نام مادر عمر است) و نسبت به خاص و عام (پیغمبر و سایر مردم ) فرموده است: «و ان جاهداک علی ان تشرک بی» یعنی از پیش خود درباره وصی ات سخن گوئی و از آن که دستور اطاعتش داری برگردی از آنها فرمان مبر و سخنانشان را مشنو.

سپس سخن را متوجه پدر و مادر نموده و فرمود: «در دنیا به نیکی همدمشان باش» یعنی فضیلت آنها را به مردم بشناسان و به روش آنها دعوت کن و همین است معنی قول خدا «واتبع سبیل من اناب الی مرجعکم.» پس فرمود اول به سوی خدا و سپس به سوی ماست.

از خدا پروا کنید و نافرمانی این پدر و مادر نکنید زیرا خرسندی آنها خرسندی خدا و خشمشان خشم خداست.

شرح: تفسیر ظاهر آیه شریفه درباره سفارش نسبت به پدر و مادر جسمانی و سپاس گذاری از آنها و خوش رفتاری با ایشان است ولی تأویل آیه چنانکه امیر المومنین علیه السلام بیان می فرماید بر پدران روحانی که پیغمبر و اوصیاء آن حضرت باشند منطبق می شود. لیکن تطبیق جزئیات چنانکه مرحوم مجلسی می گوید: از غریب ترین تاویلات است و بر فرض صدورش از امیر المومنین علیه السلام از بطون عمیقه است و از ظاهر معنی لفظ دور است و کسی آن را داند که خود فرموده است.

.

اصول کافی،ج2

ترجمه مصطفوی

معنای شجره طیّبه

عمر بن حریث گوید: قول خدای تعالی را : «کشجره طیبه اصلها ثابت و فرعها فی السماء» سوره۱۴/آیه ۲۴. از امام صادق علیه السلام  پرسیدم.

حضرت فرمود: رسول خدا صلی اله علیه و آله اصل و ریشه آن درخت است و امیر المومنین علیه السلام فرع(و تنه) آن و امامان از نسل آنها شاخه های آن و علم امامان ، میوه آن و شیعیان مومن ایشان برگهای آن است. آیا در آن درخت چیز زیاد دیگری هست؟

عرض کردم: نه، به خدا

فرمود: به خدا که چون مومنی متولد شود برگی در آن درخت پیدا می شود و چون مومنی می میرد برگی از آن درخت می افتد.

.

اصول کافی، ج2

ترجمه مصطفوی