ارزش صبر و تحمل

الْحِلْمُ وَ الْأَنَاةُ تَوْأَمَانِ،

يُنْتِجُهُمَا عُلُوُّ الْهِمَّة.

بردبارى و درنگ هم آهنگند

و نتيجه آن بلند همّتى است.

.

حکمت 460

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

 راه برخورد با مصيبت ها 

مَنْ عَظَّمَ صِغَارَ الْمَصَائِبِ،

ابْتَلَاهُ اللَّهُ بِكِبَارِهَا.

كسى كه مصيبت هاى كوچك را بزرگ شمارد

خدا او را به مصيبت هاى بزرگ مبتلا خواهد كرد.

.

حکمت 448

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

کارکرد عقل و صبر

بردبارى پرده اى است پوشاننده،

و عقل شمشيرى است برّان،

پس كمبودهاى اخلاقى خود را با بردبارى بپوشان،

و هواى نفس خود را با شمشير عقل بكش.

.

حکمت 424

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

ماهیت صبر

الْحِلْمُ عَشِيرَةٌ.

حلم و بردبارى، خويشاوندى است.

.

حکمت 418

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

راه تحمّل مصيبت ها

 مَنْ صَبَرَ صَبْرَ الْأَحْرَارِ،

وَ إِلَّا سَلَا سُلُوَّ الْأَغْمَار.

 
در مصيبت ها يا چون آزادگان بايد شكيبا بود،

و يا چون ابلهان خود را به فراموشى زد.

.

حکمت 413

نهج البلاغه

.

(در روايت ديگرى آمد كه اشعث بن قيس را در مرگ فرزندش اينگونه تسليت داد:)

إِنْ صَبَرْتَ صَبْرَ الْأَكَارِمِ،

وَ إِلَّا سَلَوْتَ سُلُوَّ الْبَهَائِم.

 يا چون مردان بزرگوار شكيبا،

و يا چون چهارپايان بى تفاوت باش.

.

حکمت 414

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

5 پند مهم از امام علی

1- مرگ بهتر از تن به ذلّت دادن

2- و به اندك ساختن بهتر از دست نياز به سوى مردم داشتن است.

3- اگر به انسان نشسته در جاى خويش چيزى ندهند. با حركت و تلاش نيز نخواهند داد.

روزگار دو روز است؛ روزى به سود تو، و روزى به زيان تو است،

4- پس آنگاه كه به سود تو است به خوشگذرانى و سركشى روى نياور،

5- و آنگاه كه به زيان تو است، شكيبا باش.

.

حکمت 396

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

نتیجه عمل و استقامت

مَنْ طَلَبَ شَيْئاً، نَالَهُ أَوْ بَعْضَهُ.

جوينده چيزى يا به آن يا به برخى از آن، خواهد رسيد.

.

حکمت 386

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

واکنش های درست در برابر رفتارها و آدم های بد

بخشندگى، نگاه دارنده آبروست،

و شكيبايى دهان بند بى خردان،

و عفو زكات پيروزى،

و دورى كردن، كيفر خيانتكار،

و مشورت چشم هدايت است.

و آن كس كه با رأى خود احساس بى نيازى كند به كام خطرها افتد،

شكيبايى با مصيبت هاى شب و روز پيكار كند،

و بى تابى، زمان را در نابودى انسان يارى دهد.

و برترين بى نيازى ترك آرزوهاست،

و چه بسا عقل كه اسير فرمانروايى هوس است،

حفظ و به كار گيرى تجربه رمز پيروزى است،

و دوستى نوعى خويشاوندى به دست آمده است،

و به آن كس كه به ستوه آمده و توان تحمّل ندارد اعتماد نكن.

.

حکمت 211

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

ارزش همانند شدن با خوبان

 إِنْ لَمْ تَكُنْ حَلِيماً فَتَحَلَّمْ،

فَإِنَّهُ قَلَّ مَنْ تَشَبَّهَ بِقَوْمٍ إِلَّا أَوْشَكَ أَنْ يَكُونَ مِنْهُمْ.

اگر بردبار نيستى، خود را به بردبارى بنماى،

زيرا اندك است كسى كه خود را همانند مردمى كند و از جمله آنان به حساب نيايد.

.

حکمت 207

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

نتیجه صبر

أَوَّلُ عِوَضِ الْحَلِيمِ مِنْ حِلْمِهِ،

أَنَّ النَّاسَ أَنْصَارُهُ عَلَى الْجَاهِل.

نخستين پاداش بردبار از بردبارى اش آن كه

مردم در برابر نادان، پشتيبان او خواهند بود.

.

حکمت 206

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

خطر بی تابی

مَنْ لَمْ يُنْجِهِ الصَّبْرُ، أَهْلَكَهُ الْجَزَعُ.

كسى را كه شكيبايى نجات ندهد،

بى تابى او را هلاك گرداند.

.

حکمت 189

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

ابزار مدیریت

آلَةُ الرِّيَاسَةِ،

سَعَةُ الصَّدْرِ.

 بردبارى و تحمّل سختى ها،

ابزار رياست است.

.

حکمت 176

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

صبر و پیروزی

 لَا يَعْدَمُ الصَّبُورُ الظَّفَرَ،

وَ إِنْ طَالَ بِهِ الزَّمَانُ‏.

 انسان شكيبا، پيروزى را از دست نمى ‏دهد،

هر چند زمان آن طولانى شود.

.

حکمت 153

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

اندازه صبر

يَنْزِلُ الصَّبْرُ عَلَى قَدْرِ الْمُصِيبَةِ،

وَ مَنْ ضَرَبَ يَدَهُ عَلَى فَخِذِهِ عِنْدَ مُصِيبَتِهِ

حَبِطَ [أَجْرُهُ] عَمَلُهُ.

صبر به اندازه مصيبت فرود آيد،

و آن كه در مصيبت بى تاب بر رانش زند،

اجرش نابود مى گردد.

.

حکمت 144

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

خیر چیست؟

 (از امام پرسيدند «خير» چيست فرمود):

خوبى آن نيست كه مال و فرزندت بسيار شود،

بلكه خير آن است كه ؛

1- دانش تو فراوان،

2- و بردبارى تو بزرگ و گران مقدار باشد،

3- و در پرستش پروردگار در ميان مردم سر فراز باشى،

پس اگر كار نيكى انجام دهى شكر خدا به جا آورى،

و اگر بد كردى از خدا آمرزش خواهى.

در دنيا جز براى دو كس خير نيست.

يكى گناه كارى كه با تو به جبران كند،

و ديگر نيكوكارى كه در كارهاى نيكو شتاب ورزد.

.

حکمت 94

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

اقسام صبر

الصَّبْرُ صَبْرَانِ؛

صَبْرٌ عَلَى مَا تَكْرَهُ،

وَ صَبْرٌ عَمَّا تُحِبُ.

 
 شكيبايى دو گونه است:

شكيبايى بر آنچه خوش نمى دارى

و شكيبايى در آنچه دوست مى دارى.

.

حکمت 55

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

نحوه تسکین درد (صبر)

إمْشِ بِدَائِكَ، مَا مَشَى بِك.

 
 با درد خود بساز،

چندان كه با تو سازگار است.

.

حکمت 27

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

خودسازی  (خوشرويى و اثر آن)

وَ قَالَ (علیه السلام):

صَدْرُ الْعَاقِلِ صُنْدُوقُ سِرِّهِ،

وَ الْبَشَاشَةُ حِبَالَةُ الْمَوَدَّةِ،

وَ الِاحْتِمَالُ قَبْرُ الْعُيُوبِ.

وَ رُوِيَ أَنَّهُ قَالَ فِي الْعِبَارَةِ عَنْ هَذَا الْمَعْنَى أَيْضاً؛

الْمَسْأَلَةُ خِبَاءُ الْعُيُوبِ،

وَ مَنْ رَضِيَ عَنْ نَفْسِهِ كَثُرَ السَّاخِطُ عَلَيْهِ.

 سينه خردمند صندوق راز اوست،

و خوشرويى وسيله دوست يابى،

و شكيبايى، گورستان پوشاننده عيب هاست.

و يا فرمود: پرسش كردن وسيله پوشاندن عيب هاست،

و انسان از خود راضى، دشمنان او فراوانند.

.

حکمت 6

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

ادامه »

همنشین خوب 

ناتوانى، آفت

و صبر، شجاعت

و زهد، ثروت

و پرهيزكارى سپر نگه دارنده است.

و چه همنشين خوبى است راضى بودن و خرسندى.

.

حکمت 4

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

صفت علم الهى

خدا به تمام اسرار نهان آگاه و از باطن همه با خبر است، به همه چيز احاطه دارد، و بر همه چيز غالب و پيروز، و بر همه چيز تواناست.

تقوا، خودسازی

هر كس از شما در روزگارانى كه مهلت دارد به اعمال نيكو بپردازد

پيش از آن كه مرگ فرا رسد، در ايّام فراغت پاك باشد،

پيش از آن كه گرفتار شود، در ايّام رهايى نيكوكار باشد،

پيش از آن كه مرگ گلوگاه او را بفشارد، پس براى خود و جايى كه مى ‏رود آماده باشد،

و در اين دنيا كه محل كوچ كردن است، براى منزلگاه ابدى، توشه‏ اى بردارد.

اى بندگان خدا!

آن كس كه نسبت به خود خير خواهى او بيشتر است، در برابر خدا، از همه كس فرمانبردارتر است.

و آن كس كه خويشتن را بيشتر مى فريبد، نزد خدا گناه كارترين انسان ها است،

زيانكار واقعى كسى است كه خود را بفريبد.

و آن كس مورد غبطه است و بر او رشك مى برند كه دين او سالم باشد.

سعادتمند كسى است كه از زندگى ديگران عبرت آموزد،

و شقاوتمند كسى است كه فريب هوا و هوس ها را بخورد.

آگاه باشيد!

رياكارى و تظاهر، هر چند اندك باشد شرك است،

و همنشينى با هوا پرستان، ايمان را به دست فراموشى مى سپارد،

و شيطان را حاضر مى كند.

از دروغ بر كنار باشيد كه با ايمان فاصله دارد.

راستگو در راه نجات و بزرگوارى است،

اما دروغگو بر لب پرتگاه هلاك و خوارى است.
حسد نورزيد كه حسد ايمان را چونان آتشى كه هيزم را خاكستر كند، نابود مى سازد.

با يكديگر دشمنى و كينه توزى نداشته باشيد كه نابود كننده هر چيزى است.

بدانيد كه آرزوهاى دور و دراز عقل را غافل و ياد خدا را به فراموشى مى سپارد.

آرزوهاى ناروا را دروغ انگاريد كه آرزوها فريبنده اند و صاحبش فريب خورده.

قرآن

پس اى مردم!

خدا را پروا كنيد، براى حفظ قرآن، كه از شما خواسته، و حقوقى كه نزد شما سپرده است.

آفرینش انسان

پس همانا خداى سبحان شما را بيهوده نيافريد، و به حال خود وا نگذاشت،

و در گمراهى و كورى رها نساخته است،

كردارتان را بيان فرموده،

و از اعمال شما با خبر است

و سر آمد زندگى شما را مشخّص كرد.

قرآن و اوصاف پیامبر (صلی الله علیه و آله)

و «كتابى بر شما نازل كرد كه روشنگر همه چيز است»

پيامبرش را مدّتى در ميان شما قرار داد تا براى او و شما، دين را به اكمال رساند،

و آنچه در قرآن نازل شد و مايه رضاى الهى است تحقّق بخشد.

و با زبان پيامبرش، كارهاى خوشايند و ناخوشايند، بايدها و نبايدها را ابلاغ كرد،

و اوامر و نواهى را آموزش داد، و راه عذر را بر شما بست و حجّت را تمام كرد. 

پيش از كيفر، شما را تهديد كرد، و از عذاب هاى سختى كه در پيش روى داريد ترساند.

پس باز مانده ايّام خويش را دريابيد،

صبر

و صبر و بردبارى در برابر ناروايى ها پيشه كنيد، چرا كه عمر باقى مانده برابر روزهاى زيادى كه به غفلت گذرانديد و روى گردان از پندها بوديد، بسيار كم است.

به خود بيش از اندازه آزادى ندهيد، كه شما را به ستمگرى مى كشاند،

و با نفس سازشكارى و سستى روا مداريد كه ناگهان در درون گناه سقوط مى كنيد.

 .

خطبه 86

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

تعريف زهد و پارسايى

اى مردم!

زهد يعنى كوتاه كردن آرزو، و شكرگزارى برابر نعمت‏ها، و پرهيز در برابر محرّمات.

صبر

پس اگر نتوانستيد همه اين صفات را فراهم سازيد، تلاش كنيد كه حرام بر صبر شما غلبه نكند، و در برابر نعمت‏ها، شكر يادتان نرود.

چه اينكه خداوند با دلائل روشن و آشكار، عذرها را قطع، و با كتاب‏هاى آسمانى روشنگر، بهانه ‏ها را از بين برده است.

.

خطبه 81 نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

حضرت علی از خلافت می گوید:

شكوه از ابابكر و غصب خلافت 

آگاه باشيد به خدا سوگند!

 ابا بكر، جامه خلافت را بر تن كرد، در حالى كه مى دانست جايگاه من نسبت به حكومت اسلامى، چون محور آسياب است به آسياب كه دور آن حركت مى كند.

او مى دانست كه سيل علوم از دامن كوهسار من جارى است، و مرغان دور پرواز انديشه ها به بلنداى ارزش من نتوانند پرواز كرد.

وظیفه نخبگان در فتنه ها

پس من!

رداى خلافت رها كرده و دامن جمع نموده از آن كناره گيرى كردم و در اين انديشه بودم كه آيا با دست تنها براى گرفتن حق خود به پاخيزم يا در اين محيط خفقان زا و تاريكى كه به وجود آوردند، صبر پيشه سازم كه پيران را فرسوده، جوانان را پير، و مردان با ايمان را تا قيامت و ملاقات پروردگار اندوهگين نگه مى دارد.

صبر در فتنه ها

پس از ارزيابى درست، صبر و بردبارى را خردمندانه تر ديدم. پس صبر كردم در حالى كه گويا خار در چشم و استخوان در گلوى من مانده بود. و با ديدگان خود مى نگريستم كه ميراث مرا به غارت مى برند.

 بازى ابابكر با خلافت

 
تا اينكه خليفه اوّل، به راه خود رفت و خلافت را به پسر خطّاب سپرد. سپس امام مثلى را با شعرى از أعشى عنوان كرد: «مرا با برادر جابر، «حيّان» چه شباهتى است (من همه روز را در گرماى سوزان كار كردم و او راحت و آسوده در خانه بود.)

شگفتا!

ابابكر كه در حيات خود از مردم مى خواست عذرش را بپذيرند، چگونه در هنگام مرگ، خلافت را به عقد ديگرى در آورد. هر دو از شتر خلافت سخت دوشيدند و از حاصل آن بهره مند گرديدند. 

 شكوه ی از عمر و ماجراى خلافت

 
سرانجام اوّلى حكومت را به راهى در آورد، و به دست كسى (عمر) سپرد كه مجموعه اى از خشونت، سختگيرى، اشتباه و پوزش طلبى بود.

زمامدار مانند كسى كه بر شترى سركش سوار است، اگر عنان محكم كشد، پرده هاى بينى حيوان پاره مى شود، و اگر آزادش گذارد، در پرتگاه سقوط مى كند.

سوگند به خدا!

مردم در حكومت دومى، در ناراحتى و رنج مهمّى گرفتار آمده بودند، و دچار دو رويى ها و اعتراض ها شدند، و من در اين مدت طولانى محنت زا، و عذاب آور، چاره اى جز شكيبايى نداشتم.

شكوه از شوراى عمر

تا آن كه روزگار عمر هم سپرى شد.  سپس عمر خلافت را در گروهى از قرار داد كه پنداشت من همسنگ آنان مى باشم.

پناه بر خدا از اين شورا!

در كدام زمان در برابر شخص اوّلشان در خلافت مورد ترديد بودم، تا امروز با اعضاى شورا برابر شوم كه هم اكنون مرا همانند آنها پندارند و در صف آنها قرارم دهند.

ناچار باز هم كوتاه آمدم، و با آنان هماهنگ گرديدم. يكى از آنها با كينه اى كه از من داشت روى بر تافت، و ديگرى دامادش را بر حقيقت برترى داد و آن دو نفر ديگر كه زشت است آوردن نامشان. 

 شكوه از خلافت عثمان

تا آن كه سومى به خلافت رسيد، دو پهلويش از پرخورى باد كرده، همواره بين آشپزخانه و دستشويى سرگردان بود، و خويشاوندان پدرى او از بنى اميّه به پاخاستند و همراه او بيت المال را خوردند و بر باد دادند، چون شتر گرسنه اى كه بجان گياه بهارى بيفتد، عثمان آنقدر اسراف كرد كه ريسمان بافته او باز شد و أعمال او مردم را برانگيخت، و شكم بارگى او نابودش ساخت.

بیعت عمومی مردم با امیرالمؤمنین(علیه السلام)

روز بيعت، فراوانى مردم چون يال هاى پر پشت کفتار بود، از هر طرف مرا احاطه كردند، تا آن كه نزديك بود حسن و حسين عليه السّلام لگد مال گردند، و رداى من از دو طرف پاره شد. مردم چون گلّه هاى انبوه گوسفند مرا در ميان گرفتند.

امّا آنگاه كه به پاخاستم و حكومت را به دست گرفتم، جمعى پيمان شكستند و گروهى از اطاعت من سرباز زده و از دين خارج شدند، و برخى از اطاعات حق سر بر تافتند، گويا نشنيده بودند سخن خداى سبحان را كه مى فرمايد:

«سراى آخرت را براى كسانى برگزيديم كه خواهان سركشى و فساد در زمين نباشند و آينده از آن پرهيزكاران است».

آرى به خدا آن را خوب شنيده و حفظ كرده بودند، امّا دنيا در ديده آنها زيبا نمود، و زيور آن چشم هايشان را خيره كرد.

خطبه3(بخش اول)

نهج البلاغه

.

.