مسئولیت علما در تعلیم علم
 

مَا أَخَذَ اللَّهُ عَلَى أَهْلِ الْجَهْلِ أَنْ يَتَعَلَّمُوا،

حَتَّى أَخَذَ عَلَى أَهْلِ الْعِلْمِ أَنْ يُعَلِّمُوا.

خدا از مردم نادان عهد نگرفت كه بياموزند،

تا آن كه از دانايان عهد گرفت كه آموزش دهند.

.

حکمت 478

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

دو گرسنه سیری ناپذیر

مَنْهُومَانِ لَا يَشْبَعَانِ؛

طَالِبُ عِلْمٍ، وَ طَالِبُ دُنْيَا.

 دو گرسنه هرگز سير نشوند:

جوينده علم و جوينده مال.

.

حکمت 457

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

تأثیر شوخی بیجا بر عقل
 

مَا مَزَحَ امْرُؤٌ مَزْحَةً،

إِلَّا مَجَّ مِنْ عَقْلِهِ مَجَّةً.

هيچ كس شوخى بيجا نكند

جز آن كه مقدارى از عقل خويش را از دست بدهد.

.

حکمت 450

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

جهل و دشمنی

النَّاسُ أَعْدَاءُ مَا جَهِلُوا.

 مردم دشمن آنند كه نمى دانند.

.

حکمت 438

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

کارکرد عقل و صبر

بردبارى پرده اى است پوشاننده،

و عقل شمشيرى است برّان،

پس كمبودهاى اخلاقى خود را با بردبارى بپوشان،

و هواى نفس خود را با شمشير عقل بكش.

.

حکمت 424

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

کارکرد عقل

كَفَاكَ مِنْ عَقْلِكَ،

مَا أَوْضَحَ لَكَ سُبُلَ غَيِّكَ مِنْ رُشْدِكَ.

 عقل تو را كفايت كند

كه راه گمراهى را از رستگارى نشانت دهد.

.

حکمت 421

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

عقل و نجات رزق و روزی

 مَا اسْتَوْدَعَ اللَّهُ امْرَأً عَقْلًا

إِلَّا اسْتَنْقَذَهُ بِهِ يَوْماً مَا.

خدا عقل را به انسانى نداد

جز آن كه روزى او را با كمك عقل نجات بخشيد.

.

حکمت 407

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

عوامل استحكام دين و دنيا 

 امام به جابر بن عبد اللَّه انصارى فرمود: 

اى جابر استوارى دين و دنيا به چهار چيز است:

1- عالمى كه به علم خود عمل كند،

2- جاهلى كه از آموختن سرباز نزند،

3- بخشنده اى كه در بخشش بخل نورزد،

4- فقيرى كه آخرت خود را به دنيا نفروشد.

پس هر گاه عالم علم خود را تباه كند، نادان به آموختن روى نياورد،

هر گاه بى نياز در بخشش بخل ورزد، تهيدست آخرت خويش را به دنيا فروشد.

اى جابر! كسى كه نعمت هاى فراوان خدا به او روى كرد، نيازهاى فراوان مردم نيز به او روى آورد،

پس اگر صاحب نعمتى حقوق واجب الهى را بپردازد،

خداوند نعمت ها را بر او جاودانه سازد،

و آن كس كه حقوق واجب الهى در نعمت ها را نپردازد،

خداوند، آن را به زوال و نابودى كشاند.

.

حکمت 372

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

ضرورت عمل بعد از علم

الْعِلْمُ مَقْرُونٌ بِالْعَمَلِ،

فَمَنْ عَلِمَ عَمِلَ؛

وَ الْعِلْمُ يَهْتِفُ بِالْعَمَلِ،

فَإِنْ أَجَابَهُ، وَ إِلَّا ارْتَحَلَ عَنْه.

 علم و عمل پيوندى نزديك دارند.

و كسى كه دانست بايد به آن عمل كند،

چرا كه علم، عمل را فراخواند،

اگر پاسخش داد مى ماند و گر نه كوچ مى كند.

.

حکمت 366

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

راه ادب کردن نفس

 الْفِكْرُ مِرْآةٌ صَافِيَةٌ،

وَ الِاعْتِبَارُ مُنْذِرٌ نَاصِحٌ؛

وَ كَفَى أَدَباً لِنَفْسِكَ،

تَجَنُّبُكَ مَا كَرِهْتَهُ لِغَيْرِكَ.

 انديشه، آيينه اى شفّاف و عبرت از حوادث، بيم دهنده اى خير انديش است،

و تو را در ادب كردن نفس همان بس كه از آنچه انجام دادنش را براى ديگران نمى پسندى، بپرهيزى.

.

حکمت 365

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

جایگاه سوال نپرسیدن

لَا تَسْأَلْ عَمَّا لَا يَكُونُ،

فَفِي الَّذِي قَدْ كَانَ لَكَ شُغُلٌ.

 از آنچه پديد نيامده نپرس،

كه آنچه پديد آمده براى سرگرمى تو كافى است.

.

حکمت 364

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

از نشانه های بی خردی

 مِنَ الْخُرْقِ،

الْمُعَاجَلَةُ قَبْلَ الْإِمْكَانِ،

وَ الْأَنَاةُ بَعْدَ الْفُرْصَة.

شتاب پيش از توانايى بر كار،

و سستى پس از به دست آوردن فرصت از بى خردى است.

.

حکمت 363

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

تأثیر دولت و قدرت بر اندیشه

صَوَابُ الرَّأْي بِالدُّوَلِ؛

يُقْبِلُ بِإِقْبَالِهَا، وَيَذْهَبُ بِذَهَابِهَا.

استوارى رأى با كسى است كه قدرت و دارايى دارد،

با روى آوردن قدرت، روى آورد، و با پشت كردن آن روى بر تابد.

.

حکمت 339

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

انواع علم

 الْعِلْمُ عِلْمَانِ:

مَطْبُوعٌ وَ مَسْمُوعٌ؛

وَلاَ يَنْفَعُ الْمَسْمُوعُ، إِذَا لَمْ يَكُنِ الْمَطْبُوعُ.

 علم دو گونه است: علم فطرى و علم اكتسابى،

علم اكتسابى اگر هماهنگ با علم فطرى نباشد سودمند نخواهد بود.

.

حکمت 338

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

روش صحیح سوال پرسیدن

 لِسَائِلٍ سَأَلَهُ عَنْ مُعْضِلَةٍ:

سَلْ تَفَقُّهاً،

وَ لَا تَسْأَلْ تَعَنُّتاً؛

فَإِنَّ الْجَاهِلَ الْمُتَعَلِّمَ شَبِيهٌ بِالْعَالِمِ،

وَ إِنَّ الْعَالِمَ الْمُتَعَسِّفَ شَبِيهٌ بِالْجَاهِلِ الْمُتَعَنِّتِ.

شخصى مسئله پيچيده اى سؤال كرد،

فرمودند: براى فهميدن بپرس، نه براى آزار دادن،

كه نادان آموزش گيرنده، همانند داناست،

و همانا داناى بى انصاف چون نادان بهانه جو است.

.

حکمت 320

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

فاصله میان مشرق و مغرب

وَ قَدْ سُئِلَ عَنْ مَسَافَةِ مَا بَيْنَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ،

فَقَالَ (علیه السلام): مَسِيرَةُ يَوْمٍ لِلشَّمْسِ.

از فاصله ميان مشرق و مغرب پرسيدند، فرمود:

به اندازه يك روز رفتن خورشيد.

.

حکمت 294

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

اثر همنشینی با افراد احمق

لَا تَصْحَبِ الْمَائِقَ،

فَإِنَّهُ يُزَيِّنُ لَكَ فِعْلَهُ

وَ يَوَدُّ أَنْ تَكُونَ مِثْلَهُ.

 همنشين بى خرد مباش،

كه كار زشت خود را زيبا جلوه داده،

دوست دارد تو همانند او باشى.

.

حکمت 293

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

خدا چگونه بنده ای را خوار می کند؟

إِذَا أَرْذَلَ اللَّهُ عَبْداً،

حَظَرَ عَلَيْهِ الْعِلْمَ.

هر گاه خدا بخواهد بنده اى را خوار كند،

دانش را از او دور سازد.

.

حکمت 288

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

عامل مانع در بهانه تراشی

قَطَعَ الْعِلْمُ عُذْرَ الْمُتَعَلِّلِينَ.

 دانش، راه عذر تراشى را بر بهانه جويان بسته است.

.

حکمت 284

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

علت سقوط جامعه اسلامی

جَاهِلُكُمْ مُزْدَادٌ،

وَ عَالِمُكُمْ مُسَوِّفٌ.

 جاهلان شما پر تلاش،

و آگاهان شما تن پرور و كوتاهى ورزند.

.

حکمت 283

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

جایگاه عقل در هدایت

لَيْسَتِ الرَّوِيَّةُ كَالْمُعَايَنَةِ مَعَ الْإِبْصَارِ،

فَقَدْ تَكْذِبُ الْعُيُونُ أَهْلَهَا،

وَ لَا يَغُشُّ الْعَقْلُ مَنِ اسْتَنْصَحَهُ‏.

انديشيدن همانند ديدن نيست،

زيرا گاهى چشم ها دروغ مى نماياند،

امّا آن كس كه از عقل نصيحت خواهد به او خيانت نمى كند.

.

حکمت 281

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

ضرورت عمل گرایی

 لَا تَجْعَلُوا عِلْمَكُمْ جَهْلًا،

وَ يَقِينَكُمْ شَكّاً؛

إِذَا عَلِمْتُمْ فَاعْمَلُوا،

وَ إِذَا تَيَقَّنْتُمْ فَأَقْدِمُوا.

 علم خود را نادانى،

و يقين خود را شك و ترديد مپنداريد،

پس هر گاه دانستيد عمل كنيد،

و چون به يقين رسيديد اقدام كنيد.

.

حکمت 274

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

رابطه تلاش و تقدیر

به يقين بدانيد

خداوند براى بنده خود هر چند با سياست و سخت كوش و در طرح و نقشه نيرومند باشد،

بيش از آنچه كه در علم الهى وعده فرمود، قرار نخواهد داد،

و ميان بنده، هر چند ناتوان و كم سياست باشد،

و آنچه در قرآن براى او رقم زده حايلى نخواهد گذاشت.

هر كس اين حقيقت را بشناسد و به كار گيرد،

از همه مردم آسوده تر است و سود بيشترى خواهد برد.

و آن كه آن را واگذارد و در آن شك كند،

از همه مردم گرفتارتر و زيانكارتر است.

چه بسا نعمت داده شده اى كه گرفتار عذاب شود،

و بسا گرفتارى كه در گرفتارى ساخته شده و آزمايش گردد.

پس اى كسى كه از اين گفتار بهرمند مى شوى!

بر شكر گزارى بيفزاى،

و از شتاب بى جا دست بردار،

و به روزى رسيده قناعت كن.

.

حکمت 273

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

روش صحيح پاسخگويى 

إِذَا ازْدَحَمَ الْجَوَابُ،

خَفِيَ الصَّوَابُ.

هرگاه پاسخ ها  زياد شد،

پاسخ درست پنهان گردد.

.

حکمت 243

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

نشانه های عقلانیت

 هُوَ الَّذِي يَضَعُ الشَّيْءَ مَوَاضِعَهُ؛

فَقِيلَ فَصِفْ لَنَا الْجَاهِلَ،

فَقَالَ قَدْ فَعَلْتُ.

 به امام گفتند، عاقل را به ما بشناسان؟

فرمودند: خردمند آن است كه هر چيزى را در جاى خود مى نهد.

(گفتند پس جاهل را تعريف كن فرمود:) با معرّفى خردمند، جاهل را نيز شناساندم.

.

حکمت 235

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

آفت اندیشه

أَكْثَرُ مَصَارِعِ الْعُقُولِ،

تَحْتَ بُرُوقِ الْمَطَامِعِ.

 قربانگاه انديشه ها،

زير برق آرزوهاست.

.

حکمت 219

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

آفت اندیشه

الْخِلَافُ يَهْدِمُ الرَّأْيَ.

 اختلاف نابود كننده انديشه است.

.

حکمت 215

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

آفت عقل

عُجْبُ الْمَرْءِ بِنَفْسِهِ، أَحَدُ حُسَّادِ عَقْلِهِ.

 خودپسندى يكى از حسودان عقل است.

.

حکمت 212

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

گنجایش ظرف علم

كُلُّ وِعَاءٍ يَضِيقُ بِمَا جُعِلَ فِيهِ،

إِلَّا وِعَاءَ الْعِلْمِ، فَإِنَّهُ يَتَّسِعُ بِهِ.

هر ظرفى با ريختن چيزى در آن پر مى شود جز ظرف دانش

كه هر چه در آن جاى دهى، وسعتش بيشتر مى شود.

.

حکمت 205

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

لجاجت و سستى اراده 

اللَّجَاجَةُ تَسُلُّ الرَّأْيَ.

لجاجت تدبير را سست مى كند.

.

حکمت 179

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

رابطه دشمنی و نادانی

النَّاسُ أَعْدَاءُ مَا جَهِلُوا.

 مردم دشمن چيزهايى هستند كه نمى دانند.

.

حکمت 172

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

 ارزش مشورت کردن

مَنِ اسْتَبَدَّ بِرَأْيِهِ هَلَكَ،

وَ مَنْ شَاوَرَ الرِّجَالَ، شَارَكَهَا فِي عُقُولِهَا.

 هر كس خود رأى شد به هلاكت رسيد،

و هر كس با ديگران مشورت كرد، در عقل هاى آنان شريك شد.

.

حکمت ۱۶۱

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

كميل بن زياد مى گويد: امام دست مرا گرفت، و به سوى قبرستان كوفه برد، آنگاه آه پردردى كشيد و فرمود:

 اقسام مردم 

اى كميل بن زياد اين قلب ها بسان ظرفهايى هستند،

كه بهترين آنها، فراگيرترين آنهاست،

پس آنچه را مى گويم نگاه دار.

مردم سه دسته اند؛

1- دانشمند الهى،

2- و آموزنده اى بر راه رستگارى،

3- و پشّه هاى دست خوش باد و طوفان و هميشه سرگردان،

كه به دنبال هر سر و صدايى مى روند،

و با وزش هر بادى حركت مى كنند،

نه از روشنايى دانش نور گرفتند، و نه به پناهگاه استوارى پناه گرفتند.

ثروت یا علم!

اى كميل! دانش بهتر از مال است،

زيرا علم، نگهبان تو است،

و مال را تو بايد نگهبان باشى

مال با بخشش كاستى پذيرد

امّا علم با بخشش فزونى گيرد،

و مقام و شخصيّتى كه با مال به دست آمده با نابودى مال، نابود مى گردد.

مشخصات علم الهی

اى كميل بن زياد!

شناخت علم راستين (علم الهى) آيينى است كه با آن پاداش داده مى شود،

و انسان در دوران زندگى با آن خدا را اطاعت مى كند،

و پس از مرگ، نام نيكو به يادگار گذارد.

دانش فرمانروا، و مال فرمانبر است.

 ارزش دانشمندان

اى كميل !

ثروت اندوزان بى تقوا مرده گرچه به ظاهر زنده اند،

امّا دانشمندان، تا دنيا برقرار است زنده اند،

بدن هايشان گرچه در زمين پنهان امّا ياد آنان در دل ها هميشه زنده است.

 علی از زبان علی (اقسام دانش پژوهان)

بدان كه در اينجا (اشاره به سينه مبارك كرد) دانش فراوانى انباشته است،

اى كاش كسانى را مى يافتم كه مى توانستند آن را بياموزند

آرى تيز هوشانى مى يابم امّا مورد اعتماد نمى باشند،

دين را وسيله دنيا قرار داده،

و با نعمت هاى خدا بر بندگان،

و با برهان هاى الهى بر دوستان خدا فخر مى فروشند.

يا گروهى كه تسليم حاملان حق مى باشند امّا ژرف انديشى لازم را در شناخت حقيقت ندارند،

كه با اوّلين شبهه اى، شك و ترديد در دلشان ريشه مى زند

پس نه آنها، و نه اينها، سزاوار آموختن دانش هاى فراوان من نمى باشند.

يا فرد ديگرى كه سخت در پى لذّت بوده، و اختيار خود را به شهوت داده است،

يا آن كه در ثروت اندوزى حرص مى ورزد،

هيچ كدام از آنان نمى توانند از دين پاسدارى كنند،

و بيشتر به چهارپايان چرنده شباهت دارند،

و چنين است كه دانش با مرگ دارندگان دانش مى ميرد.

 ويژگى هاى دانشمندان الهى

آرى!  خداوند زمين هيچ گاه از حجّت الهى خالى نيست،

كه براى خدا با برهان روشن قيام كند،

يا آشكار و شناخته شده، يا بيمناك و پنهان،

تا حجّت خدا باطل نشود،

و نشانه هايشان از ميان نرود.

تعدادشان چقدر و در كجا هستند؟

به خدا سوگند!

كه تعدادشان اندك ولى نزد خدا بزرگ مقدارند،

كه خدا به وسيله آنان حجّت ها و نشانه هاى خود را نگاه مى دارد،

تا به كسانى كه همانندشان هستند بسپارد،

و در دل هاى آنان بكارد،

آنان كه دانش، نور حقيقت بينى را بر قلبشان تابيده،

و روح يقين را دريافته اند،

كه آنچه را خوشگذاران ها دشوار مى شمارند، آسان گرفتند،

و با آنچه كه ناآگاهان از آن هراس داشتند أنس گرفتند.

در دنيا با بدن هايى زندگى مى كنند، كه ارواحشان به جهان بالا پيوند خورده است،

آنان جانشينان خدا در زمين، و دعوت كنندگان مردم به دين خدايند.

آه، آه،

چه سخت اشتياق ديدارشان را دارم.

كميل هر گاه خواستى باز گرد.

.

حکمت ۱۴۷

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

مجموعه صفات انسان ساز از زبان امام علی

 سرمايه اى از عقل سودمندتر نيست،

و تنهايى ترسناك تر از خودبينى،

و عقلى چون دورانديشى،

و بزرگوارى چون تقوى،

و همنشينى چون اخلاق خوش،

و ميراثى چون ادب،

و رهبرى چون توفيق الهى،

و تجارتى چون عمل صالح،

و سودى چون پاداش الهى،

و پارسائى چون پرهيز از شبهات،

و زهدى چون بى اعتنايى به دنياى حرام،

و دانشى چون انديشيدن،

و عبادتى چون انجام واجبات،

و ايمانى چون حياء و صبر،

و خويشاوندى چون فروتنى،

و شرافتى چون دانش،

و عزّتى چون بردبارى،

و پشتيبانى مطمئن تر از مشورت كردن نيست.

.

حکمت 113

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

 از علل سقوط عالم

رُبَّ عَالِمٍ قَدْ قَتَلَهُ جَهْلُهُ

وَ عِلْمُهُ مَعَهُ [لَمْ يَنْفَعْهُ] لَا يَنْفَعُهُ.

 
 چه بسا دانشمندى كه جهلش او را از پاى در آورد

و دانش او همراهش باشد امّا سودى به حال او نداشته باشد.

.

حکمت 107

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

عمل بهتر از نقل کردن

 اعْقِلُوا الْخَبَرَ إِذَا سَمِعْتُمُوهُ عَقْلَ

رِعَايَةٍ لَا عَقْلَ رِوَايَةٍ،

فَإِنَّ رُوَاةَ الْعِلْمِ كَثِيرٌ وَ رُعَاتَهُ قَلِيلٌ.

 
 چون روايتى را شنيديد، آن را بفهميد عمل كنيد،

نه بشنويد و نقل كنيد،

زيرا راويان علم فراوان، و عمل كنندگان آن اندكند.

.

حکمت 98

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

ارزش علم و بندگى

 نزديك ترين مردم به پيامبران، داناترين آنان است، به آنچه كه آورده اند.

سپس اين آيه را تلاوت فرمود: «همانا نزديك ترين مردم به ابراهيم آنانند كه پيرو او گرديدند، و مؤمنانى كه به اين پيامبر خاتم پيوستند».

(سپس فرمود) دوست محمّد صلّى اللّه عليه و آله و سلّم كسى است كه خدا را اطاعت كند

هر چند پيوند خويشاوندى او دور باشد،

و دشمن محمّد صلّى اللّه عليه و آله و سلّم كسى است كه خدا را نافرمانى كند،

هر چند خويشاوند نزديك او باشد.

.

حکمت 96

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

خیر چیست؟

 (از امام پرسيدند «خير» چيست فرمود):

خوبى آن نيست كه مال و فرزندت بسيار شود،

بلكه خير آن است كه ؛

1- دانش تو فراوان،

2- و بردبارى تو بزرگ و گران مقدار باشد،

3- و در پرستش پروردگار در ميان مردم سر فراز باشى،

پس اگر كار نيكى انجام دهى شكر خدا به جا آورى،

و اگر بد كردى از خدا آمرزش خواهى.

در دنيا جز براى دو كس خير نيست.

يكى گناه كارى كه با تو به جبران كند،

و ديگر نيكوكارى كه در كارهاى نيكو شتاب ورزد.

.

حکمت 94

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

 بی ارزش ترین دانش

أَوْضَعُ الْعِلْمِ مَا وُقِفَ عَلَى اللِّسَانِ،

وَ أَرْفَعُهُ مَا ظَهَرَ فِي الْجَوَارِحِ وَ الْأَرْكَانِ.

بى ارزش ترين دانش، دانشى است كه بر سر زبان است،

و برترين علم، علمى است كه در اعضا و جوارح آشكار است.

.

حکمت 92

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت 

مبلغ حقیقی دین چه کسی است؟

 الْفَقِيهُ كُلُّ الْفَقِيهِ مَنْ لَمْ يُقَنِّطِ النَّاسَ مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ،

وَ لَمْ يُؤْيِسْهُمْ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ،

وَ لَمْ يُؤْمِنْهُمْ مِنْ مَكْرِ اللَّهِ.

 فقيه كامل كسى است كه مردم را از آمرزش خدا مأيوس،

و از مهربانى او نوميد نكند،

و از عذاب ناگهانى خدا ايمن نسازد.

.

حکمت 90

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

ارزش تجربه پیران

 رَأْيُ الشَّيْخِ أَحَبُّ إِلَيَّ مِنْ جَلَدِ الْغُلَامِ.

وَ [يُرْوَى] رُوِيَ مِنْ مَشْهَدِ الْغُلَامِ.

 انديشه پير در نزد من از تلاش جوان خوشايندتر است.

(و نقل شده كه تجربه پيران از آمادگى رزمى جوانان برتر است).

.

حکمت 86

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

ارزش «نمی دانم»

 مَنْ تَرَكَ قَوْلَ لَا أَدْرِي، أُصِيبَتْ مَقَاتِلُهُ.

 كسى كه از گفتن «نمى دانم» روى گردان است،

به هلاكت و نابودى مى رسد.

.

حکمت 85

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

5 پند مهم امام علی

 شما را به پنج چيز سفارش مى كنم

كه اگر براى آنها شتران را پر شتاب برانيد و رنج سفر را تحمّل كنيد سزاوار است:

1-كسى از شما جز به پروردگار خود اميدوار نباشد،

2-و جز از گناه خود نترسد.

3-و اگر از يكى سؤال كردند و نمى داند، شرم نكند و بگويد نمى دانم،

4-و كسى در آموختن آنچه نمى داند شرم نكند.

5-و بر شما باد به شكيبايى، كه شكيبايى، ايمان را چون سر است بر بدن،

و ايمان بدون شكيبايى چونان بدن بى سر، ارزشى ندارد.

.

حکمت 82

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

ميزان ارزش انسان ها

 قِيمَةُ كُلِّ امْرِئٍ مَا يُحْسِنُهُ.

ارزش هر كس به مقدار دانايى و تخصّص اوست.

 [قال الرضي رحمه الله تعالى و [هذه] هي الكلمة التي لا تصاب لها قيمة و لا توزن بها حكمة و لا تقرن إليها كلمة].

(سید رضی گوید: اين از كلماتى است كه قيمتى براى آن تصوّر نمى شود، و هيچ حكمتى هم سنگ آن نبوده و هيچ سخنى، والايى آن را ندارد).

.

حکمت 81

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

گمشده مومن

 الْحِكْمَةُ ضَالَّةُ الْمُؤْمِنِ،

فَخُذِ الْحِكْمَةَ وَ لَوْ مِنْ أَهْلِ النِّفَاقِ.

 حكمت گمشده مؤمن است،

حكمت را فراگير هر چند از منافقان باشد.

.

حکمت 80

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

 ارزش حکمت

خُذِ الْحِكْمَةَ أَنَّى كَانَتْ،

فَإِنَّ الْحِكْمَةَ تَكُونُ فِي صَدْرِ الْمُنَافِقِ،

فَتَلَجْلَجُ فِي صَدْرِهِ

حَتَّى تَخْرُجَ فَتَسْكُنَ إِلَى صَوَاحِبِهَا فِي صَدْرِ الْمُؤْمِنِ.

 حكمت را هر كجا كه باشد، فراگير،

گاهى حكمت در سينه منافق است و بى تابى كند

تا بيرون آمده و با همدمانش در سينه مؤمن آرام گيرد.

.

حکمت 79

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

روش ارزیابی وقایع تاریخی

إِنَّ الْأُمُورَ إِذَا اشْتَبَهَتْ،

اعْتُبِرَ آخِرُهَا بِأَوَّلِهَا.

حوادث اگر همانند يكديگر بودند،

آخرين را با آغازين مقايسه و ارزيابى مى كنند.

.

حکمت 76

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

نشانه عقل کامل

 إِذَا تَمَّ الْعَقْلُ نَقَصَ الْكَلَامُ.

 چون عقل كامل گردد،

سخن اندك شود.

.

حکمت 71

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

رفتار نادان

 لَا تَرَى الْجَاهِلَ إِلَّا مُفْرِطاً أَوْ مُفَرِّطاً.

 نادان را يا تندرو يا كند رو مى بينى.

.

حکمت 70

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

 ارزش تذكّر دادن اشتباهات

مَنْ حَذَّرَكَ كَمَنْ بَشَّرَكَ.

 
آن كه تو را هشدار داد،

چون كسى است كه مژده داد.

.

حکمت 59

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت