مجموعه روایات باب انصاف و عدالت

روایت اول)

علی بن الحسین صلوات الله علیهما فرمود: رسول خدا صلی الله علیه و آله در آخر سخنرانی خود می فرمود: خوشا حال کسی که خلقش طیب و طبعش طاهر و باطنش شایسته و آشکارش نیکو باشد و زیادی مالش را بدهد و زیادی گفتارش را نگه دارد و از خود انصاف دهد.

روایت دوم)

امام صادق علیه السلام فرمود: کیست که برایم چهارچیز را در برابر چهارخانه در بهشت عهده دار شود؛

- انفاق کن و از فقر مترس.

- سلام را درجهان منتشر کن.

- بحث و جدل را رها کن اگرچه حق با تو باشد.

- خودت به مردم انصاف ده.

روایت سوم)

امام صادق علیه السلم می فرمود: سرور اعمال سه چیز است:

- انصاف دادن به مردم از خود تا آنجا که هر که خشنودت کند مثلش را برای مردم بخواهی.

- مواسات نمودن با برادرت در مال.

- یاد کردن خدا در هر حال و آن گفتن سبحان الله و الحمدلله و لا اله الا الله و الله اکبر فقط نیست بلکه هرگاه امر خدای عزّوجلّ به تو رو آورد عمل کنی و چون نهی اش به تو رسید ترک کنی.

روایت چهارم)

امام صادق علیه السلام  فرمود: سه کس روز قیامت از همه مخلوق به خدای عزّوجلّ نزدیکترند تا از حساب مردم فارغ شود:

- مردی که قدرتش او را وادار نکند که در خشم بر زیر دستانش ستم کند.

- مردی که میان دو کس میانجی شود و به اندازه جوی از یکی علیه دیگری طرفداری نکند

- مردی که حق را گوید چه به سود و چه به زیانش باشد.

روایت پنجم)

امام صادق علیه السلام فرمود: سخت ترین واجبات خدا را بر خلقش به شما خبر ندهم؟  سپس سه چیز را بیان فرمود که نخستینش انصاف دادن مردم از خود بود.

روایت ششم)

عربی خدمت پیغمبر صلی الله علیه و آله آمد و حضرت به سوی جنگی می رفت. عرب رکاب شترش را گرفت و گفت: یا رسول الله! به من عملی آموز که موجب بهشتم شود.

فرمود: هرگونه دوست داری مردم با تو رفتار کنند تو با آنها رفتار کن و هر چه را ناخوش داری مردم با تو کنند با آنها مکن.

روایت هفتم)

امام صادق علیه السلام فرمود: خدای عزوجل به آدم علیه السلام وحی فرمود: من تمام سخن را در چهار کلمه برایت جمع می کنم.

عرض کرد: پروردگارا آنها چیست؟

فرمود: یکی از آنِ من است و یکی از آنِ تو و یکی میان من و تو و یکی میان تو و مردم.

عرض کرد: آنها را بیان فرما تا بفهمم.

فرمود: اما آنچه از آنِ من است این است که مرا عبادت کنی و چیزی را شریکم نسازی

و اما آنچه از آن توست این است که پاداش عمل تو را بدهم زمانی که از همه وقت بدان نیازمندتری.

و اما آنچه میان من و تو است دعا کردن تو و اجابت من است.

و اما آنچه میان تو و مردم است این است که برای مردم بپسندی آنچه برای خود می پسندی و برای آنها نخواهی آنچه برای خود نخواهی.

روایت هشتم)

رسول خدا صلی الله عیه و آله فرمود: سه خصلت است که هر که هر سه یا یکی از آنها را داشته باشد در سایه عرش خدا باشد روزی که جز سایه او سایه ایی نباشد:

1-    مردی که به مردم دهد آنچه خودش از آنها می طلبد.

2-   مردی که گامی پیش و گامی پس نگذارد تا آنکه بداند خدا به آن راضی است.

3-    مردی که از برادر مسلمانش عیبی نگیرد جز آنکه آن عیب را از خود بزداید؛ زیرا عیبی از خود نزداید جز آنکه عیب دیگری برایش هویدا گردد و انسان در همین بس که به خود بپردازد نه به دیگران.

روایت نهم)

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: کسی که در مالش با فقیر مواسات کند و به مردم از خود انصاف دهد او مومن حقیقی است.

روایت دهم)

امام صادق علیه السلام فرمود: دو تن هرگز در امری ستیز نکنند که یکی به دیگری انصاف دهد و او نپذیرد جز آنکه او را مغلوب سازد.

روایت یازدهم)

اما باقر علیه السلام فرمود: خدا را بهشتی است که جز سه کس در آن وارد نشوند یکی از آنها کسی است است که درباره خود به حق داوری کند.

.

اصول کافی، ج3

ترجمه مصطفوی

هرگاه ما درباره مردی از خاندان خود چیزی گفتیم و در فرزند یا فرزند زاده او پیدا شد ان را انکار نکنید

روایت اول)

ابوبصیر گوید: امام صادق علیه السلام فرمود: خدای تعالی به عمران وحی کرد که من به تو پسری می بخشم سالم و مبارک که به اذن خدا کور مادرزاد و پیس را درمان کند و مردگان را زنده کند و پیغمبر بنی اسرائیل اش قرار دهم. عمران این مطلب را به همسرش «حنه» که مادر مریم است گزارش داد. چون به مریم حامله گشت فکر می کرد که حملش پسر است. چون او را زائید گفت: پروردگارا! من دخنر زائیدم و پسر مانند دختر نیست.

یعنی دختر که پیغمبر نمی شود. خدای عزوجل می فرماید: خدا به آنچه او زائیده داناتر است. سپس خدای تعالی عیسی را به مریم بخشید. او همان پیغمبری بود که به عمران بشارت داده شده بود و به او وعده کرده بودند.

پس هرگاه ما درباره مردی از خاندان خود چیزی گفتیم و در فرزند یا فرزند زاده او پیدا شد ان را انکار نکنید.

روایت دوم)

امام صادق علیه السلام می فرمود: گاهی انسان با صفت عدالت یا ستم سنجیده می شود و به آن سنجش نسبتش می دهند در صورتی که خودش آن صفت را دارا نیست، بلکه پسرش یا پسر پسرش بعد از او دارای آن صفت می باشد پس او همان است.

.

اصول کافی، ج2

ترجمه مصطفوی

خصوصیات حاکم مورد تائید

(چون زياد بن ابيه را به جاى عبد اللَّه بن عباس، به فارس و شهرهاى پيرامون آن حكومت داد، او را در دستورالعمل طولانى از گرفتن ماليات تا به هنگام نهى فرمود):

اسْتَعْمِلِ الْعَدْلَ،

وَ احْذَرِ الْعَسْفَ وَ الْحَيْفَ؛

فَإِنَّ الْعَسْفَ يَعُودُ بِالْجَلَاءِ،

وَ الْحَيْفَ يَدْعُو إِلَى السَّيْف.

عدالت را بگستران،

و از ستمكارى پرهيز كن،

كه ستم رعيّت را به آوارگى كشاند،

و بيدادگرى به مبارزه و شمشير مى انجامد.

.

حکمت 476

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

تفاوت عدل و بخشش

از امام پرسيدند عدل يا بخشش، كدام يك برتر است؟

فرمود: عدالت، هر چيزى را در جاى خود مى نهد، در حالى كه بخشش آن را از جاى خود خارج مى سازد.

عدالت تدبير عمومى مردم است، در حالى كه بخشش گروه خاصّى را شامل است، پس عدالت شريف تر و برتر است.

.

حکمت 437

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

در باره اموال فراوان بيت المال كه عثمان به بعضى از خويشاوندان خود بخشيده بود. ابن عباس مى گويد: روز دوّم خلافت در سال 35 هجرى اين سخنرانى را ايراد فرمود.

سياست اقتصادى امام عليه السّلام:

به خدا سوگند!

بيت المال تاراج شده را هر كجا كه بيابم به صاحبان اصلى آن باز مى گردانم، گر چه با آن ازدواج كرده، يا كنيزانى خريده باشند، زيرا در عدالت گشايش براى عموم است، و آن كس كه عدالت بر او گران آيد، تحمّل ستم براى او سخت تر است.

خطبه15

نهج البلاغه

.

.

?مسئولیت فرمانداری و اخلاق اجتماعی

نامه امام به یکی از کارگزارانش در سال 38 هجری 

اما بعد!

تو از کسانی هستی که در برپاداشتن دین به آنان پشت گرم هستم. و به یاری آنان نخوت گنهکاران را ریشه کن می کنم و مرزهایی را که بیم نفوذ دشمن از آن می رود، می بندم.

پس…

در هر چه برایت مهم است از خداوند یاری بخواه

سختگیری را با کمی نرمی درآمیز

آنجا که نرمی و مدارا بهتر است، نرمی و مدارا نما

و آنجا که جز درشتی به کار تو نیاید درشتی کن.

با رعیت فروتن و گشاده رو باش و با آنان با ترمی و ملاطفت رفتار کن.

مبادا! یکی را به گوشه چشم و دیگری را رویاروی بنگری، یا یکی را به اشاره و دیگری را با سلام و تحیت پاسخ گویی. تا بزرگان در ستم کردن تو طمع نکنند و ناتوانان از عدالتت نا امید نگردند.

والسلام.

.

.

نامه 46

نهج البلاغه

.

.