طرح سی روز سی آيه ، رمضان 1440
آيه بيست و دوّم
گرامی داشت مؤمن در آخرت

?جزء بيست و دوّم، آيه 44 سوره احزاب:

« تَحِيَّتُهُمْ يَوْمَ يَلْقَوْنَهُ سَلَامٌ وَ اَعَدَّ لَهُمْ اَجْراً كَرِيماً (احزاب/44)»
« روزی كه با او ديدار كنند درودشان اين است: «سلام». و خدا برايشان پاداشی كرامند آماده كرده است. (احزاب/44)

⁉پرسشها:

1- با توجّه به آيه 43 سوره احزاب ضميرهای «هُمْ» در ترکيب تَحِيَّتُهُمْ و لَهُمْ و «هُ» در ترکيب يَلْقَوْنَهُ به چه کسانی برمی گردد؟ با توجّه به آيات قبل از آيه 44 پاسخ گوييد.

2- با توجّه به آيات قبل از آيه 44 سوره احزاب مشخّص کنيد که در آخرت از سوی چه کسی به مؤمنين سلام گفته می شود؟ معنی اين سلام در آخرت چيست؟

3- پاداش ارزشمندی که با توجّه به جمله: « وَ اَعَدَّ لَهُمْ اَجْراً كَرِيماً » از آيه 44 سوره احزاب به مؤمنين داده می شود، برای کدام عمل مؤمنين است؟

4- آن عملی که مؤمنين را شايسته می کند تا در آخرت گرامی داشته شوند، چه اثری در زندگی دنيوی مؤمنين دارد؟

✔پاسخها:

1- در آيه 44 سوره احزاب ضمير «هُمْ» در ترکيب تَحِيَّتُهُمْ و لَهُم به مؤمنين که در آيات 41 و 43 سوره احزاب از آنها ياد شده برمی گردد. و ضمير «هُ» در ترکيب يَلْقَوْنَهُ به خداوند برمی گردد.

2- با توجّه به آيه 43 سوره احزاب سلامی که در آخرت به مؤمنين گفته می شود نيز، از سوی خداوند و ملائکه است. معنی سلام خداوند و ملائکه به مؤمنين در آخرت اين است که شما در امنيّت و سلامتی هستيد و هيچ مکروهی و عذابی به شما نمی رسد.

علامه طباطبايی (ره) درباره پرسش 2 می گويد:
« از ظاهر سياق بر می آيد كه كلمه «تحيّتهم» مصدری است كه به مفعول خود اضافه شده است، و معنايش اين است كه ايشان تحيّت گفته می شوند، يعنى روزی كه پروردگارشان را ملاقات می كنند از ناحيه او و از ناحيه ملائكه او، به ايشان تحيّت و سلام گفته می شود، به اين معنا كه ايشان در روز لقای خدا در امنيّت و سلامتى هستند، و هيچ مكروهی و عذابى به ايشان نمی رسد.
(ترجمه الميزان، ج‏16، ص: 494)»

3- پاداش ارزشمندی که با توجّه به جمله: « وَ اَعَدَّ لَهُمْ اَجْراً كَرِيماً » از آيه 44 سوره احزاب به مؤمنين داده می شود، برای بسيار ياد کردن خداوند است که دستور آن در آيه 41 سوره احزاب به مؤمنين داده شده است. آيات 41 و 42 سوره احزاب مؤمنين را به ذكر و تسبيح دعوت می نمايد و در آيات 43 و 44 به مؤمنين بشارت و وعده جميل می دهد.

???
علامه طباطبايی (ره) درباره پرسش 3 می گويد:

كلمه « ذكر » در آيه « يَا اَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا اللَّهَ ذِكْراً كَثِيراً (احزاب/41)» در مقابل «نسيان» است، به معنای به ياد داشتن است، و آن عبارت است از اينكه آدمی نيروی ادراك خود را متوجّه ياد شده كند، حالا يا به اينكه نام آن را ببرد، و يا صفات او را به زبان جاری كند، خلاصه چيزی به زبان بگويد، كه حكايت از آن مذكور كند، اين يكی از مصاديق ذكر است، (و گر نه مصداق مهم تر از آن اين است كه در قلب به ياد او باشی)

در آيه 42 احزاب می فرمايد: « وَ سَبِّحُوهُ بُكْرَةً وَ اَصِيلاً » كلمه « تسبيح » به معنای منزّه داشتن است، و اين كلمه نيز مانند كلمه ذكر بستگی به لفظ ندارد، هر چند تسبيح به لفظ يعنى گفتن سبحان اللَّه نيز يكی از مصاديق آن است (و گرنه تسبيح در سويدای دل از آن مهم‏تر است).

(ترجمه الميزان، ج‏16، ص: 493)

4- «بسيار ياد کردن خداوند» که مؤمنين را شايسته می کند تا در آخرت گرامی داشته شوند، با توجّه به آيه 43 احزاب در دنيا موجب دو چيز است:
- يکی اينکه خداوند و ملائکه بر او درود می فرستند.
- دوم اينکه خداوند با درود فرستادنش، بر اين بنده مؤمن، او را از تاريکی ها خارج کرده به سمت نور می کشاند.

پاسخ علامه طباطبايی (ره) به پرسش 4:

درود فرستادن خدا بر بندگانی كه بسيار ياد خدا می كنند از آيه : « هُوَ الَّذِي يُصَلِّي عَلَيْكُمْ وَ مَلائِكَتُهُ لِيُخْرِجَكُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَی النُّورِ (احزاب/43)» به دست می آيد.

معنای جامع كلمه « صلاة » انعطاف است، چيزی كه هست اين معنای جامع به خاطر اختلاف مواردی كه به آن نسبت داده می شود، مختلف می شود، به همين جهت بعضی (روح المعانى، ج 22، ص 43) گفته اند: صلات از خدا به معنای رحمت، و از ملائكه به معنای استغفار، و از مردم دعا است، ليكن اين را نيز بايد دانست كه هر چند صلات از خدا به معنای رحمت است، اما نه هر رحمت، بلكه رحمت خاصّی كه ذخيره آخرت برای خصوص مؤمنين است، و سعادت آخرتی آنان و فلاح ابديشان، مترتّب بر آن می شود، بدين جهت است كه به دنبال جمله مورد بحث علت صلوات فرستادن خدای تعالى را چنين بيان كرده: « لِيُخْرِجَكُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ وَ كانَ بِالْمُؤْمِنِينَ رَحِيماً » صلوات می فرستد، تا شما را از تاريكی ها به سوی نور بيرون آورد، چون او همواره نسبت به مؤمنين رحيم است.

… خدای تعالى در كلام خود همواره ياد خود از بندگان را مشروط به ياد کردن بندگان از او کرده است. از جمله می فرمايد: « فَاذْكُرُونِي اَذْكُرْكُمْ به يادم باشيد تا به يادتان باشم. (بقره/152) » هم چنان كه اگر بندگان خداوند را فراموش کنند موجب می شود که خداوند بندگان را فراموش کند، فرموده: « نَسُوا اللَّهَ فَنَسِيَهُمْ خدا را فراموش كردند، خدا هم ايشان را فراموش كرد. (توبه/67)»،

يكی از مصاديق ياد آوری خدا بندگان خود را، همانا درود فرستادن او بر آنان است، و اين خود يادآوری ايشان است به رحمت، فرمود: « اگر خدا را بسيار ياد كنند، و او را صبح و شام تسبيح گويند، خدا هم بسيار بر آنان درود می فرستد، و غرق نورشان می كند، و از ظلمتها دورشان می سازد. (ترجمه الميزان، ج‏16، ص: 494)

آيات قبل از آيه مورد گفتگو:
« يَا اَيُهَا الَّذِينَ ءَامَنُواْ اذْكُرُواْ اللَّهَ ذِكْرًا كَثِيرًا ای كسانى كه ايمان آورده ايد، خدا را فراوان ياد كنيد. (احزاب/41)»
« وَ سَبِّحُوهُ بُكْرَةً وَ اَصِيلاً و هر بامداد و شبانگاه تسبيحش گوييد. (احزاب/42)»
« هُوَ الَّذِی يُصَلِّیِ عَلَيْكُمْ وَ مَلَائكَتُهُ لِيُخْرِجَكمُ مِنَ الظُّلُمَتِ إِلىَ النُّورِ وَ كَانَ بِالْمُؤْمِنِينَ رَحِيمًا اوست كه خود و فرشتگانش بر شما درود می فرستند تا شما را از تاريكی به روشنى برد، زيرا خداوند با مؤمنان مهربان است. (احزاب/43)»
.
.
استاد بصراوی
.
.