طرح سی روز سی آيه ، رمضان 1440
آيه بيستم
خداوند قبل از برپايی قيامت و پس از آن برای آگاه کردن مردم آيات و معجزات خود را به آنان نشان می دهد.

?جزء بيستم، آيه 93 سوره نمل:
وَ قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ سَيُرِيكُمْ ءَايَاتِهِ فَتَعْرِفُونَهَا وَ مَا رَبُّكَ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ (نمل/93)
و بگو: سپاس خدا راست. آيات خود را به شما خواهد نمود تا آنها را بشناسيد. و پروردگار تو از هيچ كاری كه می كنيد بى خبر نيست. (نمل/93)

⁉پرسشها:

1- منظور از آيات در آيه 93 سوره نمل چيست؟ با توجّه به تفسير الميزان توضيح دهيد.

2- با توجّه به آيات قبل از آيه 93 سوره نمل، چند آيه، نشانه، معجزه که آيه 93 به آن اشاره دارد را نام ببريد، با ذکر شماره آيه.

3- با توجّه به تفسير الميزان زمان وقوع هر يک از آيه ها (نشانه ها) ی نام برده شده در پاسخ پرسش 2 را مشخّص کنيد.

4- در آيه 93 سوره نمل خطاب در جمله « وَ ما رَبُّكَ بِغافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ »، به کيست؟ برای رساندن چه مطلبی در آخر آيه آمده است؟

✔پاسخها:

1- منظور از آيات در آيه 93 سوره نمل با توجّه به تفسير الميزان هر آيتی است که قبل از وقوع قيامت در هنگام رجعت و پس از قيام قيامت چشم منکرين و مشرکين را می گشايد و آنان را آگاه می کند.

علامه طباطبايی (ره) درباره آن می گويد:
جمله « سَيُرِيكُمْ آياتِهِ فَتَعْرِفُونَها » اشاره است به مطالب قبل كه از آيه « وَ إِذا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَيْهِمْ اَخْرَجْنا لَهُمْ دَابَّةً مِنَ الْاَرْضِ » شروع می شد. ظهور جمله « آياته » در عموم، دليل بر اين است كه منظور، آيت مخصوصی نيست، بلكه هر آيتى است كه مردم را ناگزير از قبول حق كند و هر آيتى است كه قبل از قيام قيامت و بعد از آن اتّفاق می افتد.

2 و 3- با توجّه به آيات قبل از آيه 93 سوره نمل، چند آيه، نشانه، معجزه که آيه 93 به آن اشاره دارد ، با ذکر شماره آيه و زمان وقوع آن با توجّه به تفسير الميزان عبارتند از:
- دابَّةً مِنَ الاَرْضِ آيه 82 نمل، در آخر الزّمان برای مشرکان و تکذيب کنندگان
- گردآوری فوجی از تکذيب کنندگان آيات از هر امّتی آيه 83 نمل ، در زمان رجعت، برای تکذيب کنندگان
- آفرينش شب و روز ، آيه 86 نمل ، در دنيا، برای مؤمنان
- نفخ صور ، آيه 87 نمل، در قيامت، برای همگان
- ترسيدن همگان پس از نفخ صور و ذليل و خوار آمدن همگان به جز کسانی که خدا می خواهد، آيه 87 نمل، در قيامت، برای همگان
- با سرعت ابر حرکت کردن کوهها با وجود آنکه آنها جامد ديده می شوند، آيه 88 نمل، در قيامت، برای همگان

پاسخ علامه طباطبايی (ره) به پرسش 3 :

خدای سبحان نخست به رسول گرامی اش دستور داد بر خدا توكّل كند و امر مشركين و بنى اسرائيل را به او واگذارد، برای اينكه او تنها قدرت آن دارد كه مؤمنين به آياتش و تسليم شدگان در برابر حق را هدايت كند و امّا مشركين به خاطر انكار و لجبازيشان، و يهوديان به خاطر اختلافشان، مردگانى شده‏اند كه گوششان از شنيدن حق كر شده و چشمشان از ديدن آن كور، ديگر نمی شنوند و به سوی حق راه نمی يابند و با نظر در آيات آسمان و زمين اعتبار نمی گيرند و همه را اينها به اختيار خود می كنند، نه اينكه ما قدرت ديدن و شنيدن را از آنها گرفته باشيم.

در مرحله دوم آينده آنان را كه با اين حال می ميرند، يعنى هيچ معجزه و آيتى در آنها اثر نمی گذارد، بيان می كند و می فرمايد به زودی جنبنده ای از زمين بيرون می شود و با ايشان صحبت می كند، كه چون معجزه ای است خارق العاده و بسيار عجيب، ناگزيرشان می كند از اينكه حق را قبول كنند و ديگر اينكه از هر امّتى فوجی از تكذيب كنندگان را محشور می كند و حجّت را بر آنان تمام می سازد.

بالاخره او دانای به افعال در دنيا و هم در آخرت ايشان است و به زودى هر كه حسنه يا سيئه ای كرده باشد، پاداش يا كيفرش می دهد و اين پاداش در روزی است كه در صور دميده شود، پس همه به فزع درآيند و با خواری و ذلّت نزد خدا آيند.

4- در آيه 93 سوره نمل خطاب در جمله « وَ ما رَبُّكَ بِغافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ »، به پيامبر صلّی الله عليه و آله است. در آخر آيه شريفه آمده است تا هم به پيامبر دلگرمی بدهد که خداوند آنچه او زحمت می کشد را می بيند و به حال همه مؤمنين و مشرکان واقف است. از اين رو آنچه در قبال کارهای مردم بايد انجام بدهد تا آگاه شوند انجام می دهد. هم شما را در معرض آگاه شدن قرار می دهد و بالاخره بنا بر همين کارهايی که انجام می دهيد به شما پاداش می دهد يا مشرکان و گمراهان شما را کيفر می کند.

علامه طباطبايی (ره) در پاسخ پرسش 4 می گويد:
خطاب در جمله « وَ ما رَبُّكَ بِغافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ »، به رسول خدا (ص) است و اين جمله به منزله تعليل و بيان مطالب گذشته است و معنايش اين است: اعمال شما بندگان در برابر ديدگان پروردگار تو است، پس هيچ چيز از آنچه حكمت در قبال اعمال شما اقتضاء می كند از او فوت نمی شود، اگر حكمت اقتضاء دعوت و هدايت داشته باشد، می كند و اگر اقتضای اضلال و نشان دادن آيات و سپس پاداش نيكوكاران و كيفر بدكاران را داشته باشد، انجام می دهد.

و اگر كلمه « رب » را اضافه به كاف خطاب كرده برای اين است كه مايه دلگرمی و تقويت دل آن جناب باشد

(ترجمه الميزان، ج‏15، ص: 581)
.
.
استاد بصراوی
.
.