مجموعه روایات درباره ارزش معانقه (دست به گردن یکدیگر نمودن) مسلمانان

روایت اول)

امام باقر و امام صادق علیهما السلام فرمودند: هر مومنی که برای زیارت برادرش بیرون شود و حق او را بشناسد در برابر هر گامی که بردارد خدا یک حسنه به او دهد و یک گناه از او بزداید و یک درجه او را بالا ببرد

و چون در خانه اش را بکوبد درهای آسمان برایش گشوده شود

و چون ملاقات و مصاحفه و معانقه کنند خدا به آنها روی آورد سپس به وجود آنها بر فرشتگان ببالد و فرماید: دو بنده ام را بنگرید که برای من یکدیگر را ملاقات کردند و دوستی نمودند . بر من سزاست که پس از این ایشان را به آتش عذاب نکنم.

 چون برگردد به شماره نفس کشیدن و گام ها و کلماتش فرشته او را بدرقه کنند و تا فردای آن شب او را از بلای دنیا و آسیب های آخرت نگهدارند و اگر در آن میان بمیرد از حساب برکنار باشد و اگر مومن زیارت شده هم حق زیارت کننده را چون او بشناسد مانند پاداش او برایش باشد.

روایت دوم)

امام صادق علیه السلام فرمود: چون دو مومن یکدیگر را در آغوش کشند رحمت خدا آنها را فرا گیرد و چون به یکدیگر چسبند و از آن رضای خدا نخواهند و غرض دنیوی نداشته باشند به آنها گفته شود: آمرزیده شدید عمل را از سر گیرید و چون با یکدیگر وارد گفتگو شوند فرشتگان با هم گویند: از آنها دور شوید که رازی دارند و خدا بر آنها پرده انداخته است.

.

اصول کافی، ج3

ترجمه مصطفوی

مجموعه روایات درباره ارزش مصاحفه(دست دادن) مسلمانان

روایت اول)

امام صادق علیه السلام فرمود: با یکدیگر مصاحفه کنید زیرا مصاحفه کینه را ازبین می برد.

روایت دوم)

ابوعبیده گوید: من هم کجاوه امام باقر علیه السلام بودم و اول من سوار میشدم و سپس آن حضرت. چون قرار می گرفتیم حضرت به من سلام می کرد و مانند مردی که رفیقش را به تازگی ندیده احوال رسی و مصاحفه می فرمود و هنگام پیاده شدن او پیش از من پیاده میشد چون بر زمین قرار می گرفتیم سلام می کرد و مانند کسی که رفیقش را به تازگی ندیده احوال پرسی می نمود.

من گفتم یا بن رسول الله شما کاری می کنی که هیچ کس از مردم نزد ما نمی کند و اگر یکبار هم کند زیاد است؟

فرمود: مگر ثواب مصاحفه را نمی دانی؟ دو مومن به هم بر می خورند و یکی به دیگری دست می دهد. پس همواره گناهان آن دو می ریزد چنانکه برگ از درخت می ریزد و خدا به آنها توجه می فرمای تا از یکدیگر جدا شوند.

روایت سوم)

امام باقر علیه السلام فرمود: چون دو مومن به هم برخورند و مصافحه کنند خدا دستش را میان دست آنها گذارد و با آنکه رفیقش را بیشتر دارد مصافحه کند.

روایت چهارم)

ابا عبیده حذاء گوید: از مدینه تا مکه در کجاوه همراه امام باقر علیه السلام بودم. حضرت در بین راه پیاده شد و قضاء حاجت کرد و برگشت و فرمود: اباعبیده دستت را بده.

من دستم را دراز کردم. حضرت چنان فشرد که در انگشتانم فشار را احساس کردم .

سپس فرمود: ای اباعبیده! هر مسلمانی که برادر مسلمانش را ملاقات کند و با او مصاحفه نماید و انگشتان خود را با انگشتان او درهم کند گناهان آنها مانند برگ درختان در فصل زمستان بریزد.

روایت پنجم) 

ابوحمزه گوید: همکجاوه امام باقر علیه السلام بودم چون بار به زمین گذاشتیم حضرت اندکی راه رفت. سپس آمد و دست مرا گرفت و گرم بفشرد.

من عرض کردم: قربانت گردم! من که در کجاوه همراه شما بودم؟

فرمود: مگر نمیدانی که چون مومن گردشی کند و سپس به برادرش دست دهد خدا توجه خود را به سوی آنها افکند و همواره به آنها رو آورد و به گناهان فرماید: از آنها فرو ریزید. سپس گناهان مانند برگ درخت فرو ریزند و آنها خالی از گناه از یکدیگر جدا شوند.

روایت ششم)

امام صادق علیه السلام فرمود: همه مسلمانان با رسول خدا صلی الله علیه و آله به جنگ می رفتند و به جای پردرختی می گذشتند و سپس به فضای باز می رسیدند به یکدیگر نگریسته و مصاحفه می کردند.

روایت هفتم)

هشام بن سالم گوید: از امام صادق علیه السلام حد مصاحفه را پرسیدم.

فرمود: گردش دور درخت خرماست(یعنی اگرچه به مقدار گردش دور درخت خرما از یکدیگر جدا شوند مستحب است با یکدیگر مصاحفه کند.)

روایت هشتم)

امام باقر علیه السلام فرمود: رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: چون یکی از شما برادرش را ملاقات کند باید به او سلام کند و دست دهد؛ زیرا خدای عزوجل فرشتگان را به این عمل  گرامی داشته پس شما هم کار فرشته را بکنید.

روایت نهم)

رفاعه گوید: شنیدم امام علیه السلام می فرمود: مصاحفه کردن مومن از مصاحفه ملائکه بهتر است.(کنایه از اینکه مقام مومن از مقام فرشته برتر است.)

روایت دهم)

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: چون به یکدیگر برخوردید سلام و مصاحفه کنید و چون از یکدیگر جدا شوید با آمرزش خواهی جدا شوید.

روایت یازدهم)

امام باقر علیه السلام فرمود: هرگاه مردی با رفیقش دست دهد آنکه دستش را نگه دارد اجرش بیشتر است از آنکه رها می کند و آگاه باش که گناهان از آنها بریزد تا آنجا که گناهی باقی نماند.

اسحاق بن عمار گوید: خدمت امام صادق علیه السلام رسیدم. حضرت با ترش رویی به من نگریست.

عرض کردم: سب دگرگونی شما با من چیست؟

فرمود: آنچه تو را با برادرانت دگرگون ساخته. ای اسحاق! به من خبر رسیده که در منزلت دربان گذاشته ای تا فقراء شیعه را راه ندهند.

عرض کردم: قربانت! من از شهرت ترسیدم.

فرمود: از بلیه نترسیدی؟ مگر نمی دانی که چون دو مومن ملاقات کنند و مصاحفه نمایند خدای عزوجل بر آنها رحمت نازل کند که نود و نه قسمت آن برای آنکه رفیقش را دوست تر دارد، باشدو چون در دوستی برابر باشند رحمت خدا ایشان را فراگیرد و چون برای مذاکره بنشینند برخی از فرشتگان نگهبان آنها به برخی دیگر گویند که از اینها کناره گیریم شاید رازی داشته باشند که خدا بر آنها پرده کشیده باشد.

عرض کردم: مگر خدای عزّوجلّ نمی فرماید:«ما یلفظ من قول الا لدیه رقیب عتید.»

ای اسحاق! اگر نگهبانان نشنوند، خدای عالم السرّ بشنود و ببیند.

روایت دوازدهم)

امام صادق علیه السلام فرمود: رسول خدا صلی الله علیه و آله هرگز با مردی مصاحفه نمی کرد جز آنکه دست خود را از دست او نمی کشید تا وقتی که او دست خود را از دست حضرت می کشید.

.

اصول کافی، ج3

ترجمه مصطفوی

  مجموعه روایات درباره ارزش دیدار و زیارت برادران دینی

روایت اول)

خیثمه گوید: خدمت امام باقر علیه السلام رسیدم تا با او وداع کنم.

فرمود: ای خیثمه! هرکس از دوستان ما را می بینی سلام برسان و آنها را به تقوی خدای بزرگ سفارش کن و اینکه توانگرشان بر فقیرشان توجه کند و قویشان بر ضعیف و زنده آنها بر جنازه میتشان حاضر شوند و درمنازل به ملاقات یکدیگر روند؛ زیرا ملاقات آنها با یکدیگر موجب زنده ساختن امر ماست.

خدا رحمت کند بنده ای را که امر ما را زنده دارد.

ای خیثمه! به دوستان ما پیغام ده که ما از طرف خدا آنها را جز به عملشان بی نیازی ندهیم و چاره سازی نکنیم. جز با ورع به دوستی ما نرسند و پرحسرت ترین مردم روز قیامت کسی است که عدالتی را بستاید و سپس به خلاف آن گراید.

روایت دوم)

امام صادق علیه السلام می فرمود: هرکس برای خدا در حال بیماری یا تندرستی از برادرش دیدن کند که برای نیرنگ و دریافت عوضی نباشد خدا هفتاد هزار فرشته بر او گمارد که از پشت سرش فریاد زنند:« پاک شدی و بهشت برایت خوش باد. شما زوار خدا و واردین حضرت رحمانید تا به منزلش رسد.»

یسیر گوید:به حضرت عرض کردم: قربانت اگرچه راه دور باشد؟

فرمود: آری ای یسیر! اگرچه راه یکسال باشد زیرا خدا جواد است و فرشتگان بسیار از او بدرقه کنند تا به منزلش مراجعت کند.

روایت سوم)

امام صادق علیه السلام فرمود: هرکه در راه خدا و برای خدا به دیدن برادرش رود روز قیامت در میان پارچه هایی از نور بافته گام بردارد و از هرچه بگذرد برایش بتابد و بدرخشد تا دربرابر خدای عزوجل بایستد. سپس خدای عزوجل به او فرماید:مرحبا!  

و چون خدا مرحبا گوید عطایش را فراوان سازد.

روایت چهارم)

امام باقر علیه السلام فرمود: خدای عزوجل را بهشتی است که جز سه کس واردش نشوند:

مردی که بر زیان خود به حق حکم کند.

مردی که برادر مومن خود را برایخدا زیارت کند.

مردی که برای خود برادر مومنش را بر خود ترجیح دهد.

و ایشان فرمودند: همانا مومن برای زیارت برادرش خارج می شود. خدای عزوجل فرشته ای بر او گمارد که یک بال در زمین و یک بال در آسمان نهد تا او را سایه اندازد و چون به منزلش درآید خدای جبار تبارک و تعالی ندا کند :« ای بنده ای که حقم را بزرگ داشتی و از آثار پیغمبرم پیروی کردی، بزرگداشت تو حقی است بر من. ازمن بخواه تا به تو دهم. دعا کن تا اجابت کنم. خاموش باش تا سود تو آغاز کنم.»

و چون برگردد همان فرشته بدرقه اش کند و با بالش بر او سایه اندازد تا به منزلش وارد شود. سپس خدای تبارک و تعالی فریادش زند:« ای بنده ای که حقم را بزرگ شمردی، گرامی داشتن تو حقی است بر من. بهشتم را برایت واجب ساختم و تو را درباره بندگانم شفیع ساختم.»

روایت پنجم)

امام صادق علیه السلام فرمود: به دیدار مومن رفتن برای خدا از آزاد ساختن ده بنده مومن بهتر است و هرکس بنده مومنی را آزاد کند هرعضو بنده عضوی از او را از آتش نگهدارد تا آنجا که فرج هم از فرج نگهدار باشد.

وفرمودند : هر سه تن مومنی که نزد برادرشان اجتماع کنند که از بلای او ایمن باشند و از شرور او بیم نداشته باشند و به آنچه نزد اوست امیدوار باشند اگر خدا را بخوانند اجابتشان کند و اگر از خدا بخواهند به آنها عطا کند و اگر فزونی خواهند افزونیشان دهد و اگر سکوت کند خدا به نفع آنها آغاز کند.

.

اصول کافی، ج3

ترجمه مصطفوی

مجموعه روایات درباره حق مومن بر مومن

روایت اول)

امام صادق علیه السلام فرمود: اهل ایمان برادر یکدیگرند و فرزندان یک پدر و مادر باشند و چون از مردی رگی زده شود دیگران برایش بی خوابی کشند.

روایت دوم)

جابر جعفی گوید: در برابر امام باقرعلیه السلام بودم که دل گرفته شدم. به حضرت عرض کردم: گاهی بدون اینکه مصیبتی به من رسد یا ناراحتی به سرم ریزد اندوهگین می شوم تا انجا که خانواده و دوستم اثرش را در رخسارم مشاهده کنند.

فرمود: آری ای جابر! خدای عزّوجلّ مومنین را از طینت بهشتی آفرید و از نسیم روح خویش در آنها جاری ساخت. از این رو است که مومن برادر پدر و مادری مومن است. پس هرگاه به یکی از آن ارواح در شهری اندوهی رسد آن روح دیگر اندوهگین شود زیرا از جنس اوست.

روایت سوم)

امام صادق علیه السلام فرمود: مومن برادر مومن است. چشم و راهنمای اوست. نسبت به او خیانت و ستم و غش روا ندارد و با او خلف وعده نکند.

روایت چهارم)

امام صادق علیه السلام فرمود: مومن برادر مومن است مانند پیکری که هرگاه عضوی از آن دردمند شود اعضاء دیگر هم احساس درد کنند و روح های آنها نیز از یک روح است و همانا روح مومن پیوستگی اش به روح خدا از پیوستگی پرتو خورشید به خورشید بیشتر است.

روایت پنجم)

حفص بختری گوید: خدمت امام صادق علیه السلام بودم که مردی وارد شد. حضرت به من فرمود: او را دوست داری؟

عرض کردم: آری!

فرمود: چرا دوست نداشته باشی که او برادر تو و شریک دین تو و یاور تو علیه دشمنت باشد و روزی هم بر عهده دیگری است.

روایت ششم)

امام صادق علیه السلام فرمود: مومنین خدمتگزار یکدیگرند.

عرض کردم: چگونه خدمتگزار یکدیگرند؟

فرمود : به یکدیگر فایده رسانند.

روایت هفتم)

مسعده بن صدقه گوید: شنیدم شخصی از امام صادق علیه السلام پرسید: ایمان کسی که حق او و برادرش بر عهده ماست چگوه است و از چه راه ثابت می شود و به چه وسیله باطل می شود؟

امام فرمود: همانا ایمان دو گونه است:

یکی از آن دو آن است که ار رفیقت برای تو نمایان می شود. پس هرگاه مثل عقیده خودت از رفیقت برای تو نمایان شد حق دوستی و برادری او ثابت می شود مگر آنکه خلاف آنچه را نسبت به خود گفته اظهار کند. پس هرگاه چیزی از او صادر شود که ضد آنچه را به تو اظهار کرده بتوانی استدلال کنی از آنچه خود را وصف نموده خارج شود و آنچه را به تو اظهار کرده نقض کند مگر انکه ادعا کند انچه را انجام داده از راه تقیه بوده با وجود این ملاحظه شود اگر از اموری است که تقیه در آن ممکن نیست از او پذیرفته نگردد زیرا تقیه مواردی دارد که هر که آن را از مورد خودش بیرون برد برایش درست باشد . توضیح مورد تقیه مثل این است که مردم بدی فرمان و کردارشان برخلاف حق جاری و آشکار شود پس مومن هر عملی را که از نظر تقیه در میان آنها انجام دهد که به تباهی دین منجر نگردد جایز است.

روایت هشتم)

امام باقر علیه السلام فرمود: از حق مومن بر برادر مومنش این است که گرسنگی او را سیر کند و عورتش را بپوشاند و از گرفتاریش نجات بخشد و بدهی اش را بپردازد و چون بمیرد نسبت به خانواده و فرزندانش از او جانشینی کند.

روایت نهم)

معلی بن خنیس گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم: حق مسلمان بر مسلمان چیست؟

فرمود: برای او هفت حق واجب است که همه آنها بر عهده برادرش واجب است و اگر برخی از آنها را تباه و ضایع کند از ولایت و اطاعت خدا بیرون رود و خدا از او بهره ندارد.

عرض کردمک قربانت، آنها چیست؟

فرمود: ای معلی بن خنیس! من بر تو نگرانم و می ترسم ضایع گردانی و مراعات نکنی و بدانی و عمل ننمایی.

عرض کردم: لا قوه الا بالله.

فرمود: آسانترین آن حقوق این است که آنچه برای حود دوست داری برای او هم دوست داشته باشی و انچه برای خود نپسندی بر او هم نپسندی.

حق دوم آنکه از آنچه ناخرسند دارد دوری کنی و خشنودی او را پیروی نموده فرمانش بری.

و حق سوم آنکه با جان و مال و زبان و دست و پای خویش او را یاری کنی.

و حق چهارم آنکه چشم و راهنما و آئینه او باشی.

و حق پنجم آنکه تو سیر نباشی و او گرسنه یا سیرآب و او تشنه یا پوشیده باشی و او برهنه.

و حق ششم آنکه اگر تو خدمتگزار داری و برادرت ندارد واجب است خدمتگزارت را بفرستی که جامه هایش را بشوید و غذایش را درست کند و بسترش را مرتب نماید.

و حق هفتم آنکه سوگندش را تصدیق کنی و دعوتش را بپذیری و در بیماریش از او عیادت کنی و بر جنازه اش حاضر شوی و چون بدانی حاجتی دارد در انجام آن سبقت گیری واو را مجبور نسازی که از تو بخواهد. بلکه خودت پیشدستی کنی. چون چنین کردی دوستی خود را به دوستی او پیوسته ایی و دوستی او را به دوستی خود.

روایت دهم)

امام صادق علیه السلام فرمود: خدا به چیزی بهتر از اداء حق مومن عبادت نشود.

و فرمودند: … برای برادر مسلمانت بخواه آنچه برای خود خواهی و چون محتاج گشتی از او کمک بخواه و اگر او از تو خواست عطایش کن و نسبت به هیچ خیری نباید ملول شوی ونه او ملول شود. تو پشتیبان او باش که او پشتیبان تو است. چون غائب شود در غیبتش او را نگهدار باش و چون حاضر شود از او دیدار کن و تجلیل و احترامش نما که او از توست و تو از اویی.

و چون از تو بدش آید از او دوری مکن تا از او گذشت و کرم خواهی و اگر به او خیری رسد خدا را شکر کن و اگر بلایی به او رسد بازویش بگیر و اگر برایش نیرنگی سازند یاریش کن.

چون مردی به برادرش «اف» بگوید رشته دوستی میان آنها بریده شود و چون بگوید تو دشمن منی یکی از آن دو کافر شود و چون متهمش سازد ایمان در دلش آب شود مانند نمک در میان آب.

راوی گوید به من رسیده است که ان حضرت فرمود: نور مومن برای اهل آسمان ماننند ستارگان آسمان برای اهل زمین می درخشد.

وفرمود: مومن دوست خداست. خدا یاریش کند و برایش بسازد و مومن جز حق بر خدا نگوید و از غیر او نترسد.

روایت یازدهم)

امام صادق علیع السلام فرمود: برخی از حقوق مسلمان بر برادرش این است که چون او را دید سلامش کند و چون بیمار شود عیادتش نماید و چون غائب شود خیرخواهش باشد و چون عطسه کند دعایش کند(یرحمک الله) و چون بمیرد تشییعش کند.

روایت دوازدهم)

ابوالمامون حارثی گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم: حق مومن بر مومن چیست؟

فرمود: از جمله حق مومن بر مومن دوستی قلبی اوست و مواسات مالی

به جای او از خانواده اش سرپرستی کند

علیه ستمگرش از او یاری کند

چون در میان مسلمین نصیبی داشته و  غائب باشد نصیب او را برایش دریافت کند

چون بمیرد از گورش زیارت کند

 به او ستم نکند و با او غش نکند و خیانت نورزد

رهایش نکند و تکذیبش ننماید

به او «اف» نگوید و چون به او «اف» گوید دوستی میان انها نباشد و چون به او گوید : تو دشمن منی، یکی از آن دو کافر شود.

و چون متهمش سازد، ایمان در دلش آب شود همچون نمک در آب.

روایت سیزدهم)

عیسی بن ابی منصور گوید: من و ابن یعفور و عبدالله بن طلحه خدمت امام صادق علیه السلام بودیم. حضرت بدون پرسش ما ابتدا کرد و فرمود: ای ابن ابی یعفور! رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: شش خصلت است که در هر کس باشد در برابر خدا و در جانب راست او باشد.

ابن یعفور گفت: آنها چیست قربانت گردم؟

فرمود: مرد مسلمان برای برادرش دوست داشته باشد آنچه را برای عزیزترین خاندانش می خواهد و ناخوش داشته باشد برای برادرش آنچه را برای عزیزترین خاندانش ناخوش دارد و با او دوستی خالص و صمیمانه داشته باشد.

ابن یعفور گریست و عرض کرد: چگونه با او دوستی خالص داشته باشد؟

فرمود: ای پسر یعفور! چون با او به این درجه از دوستی باشد آنچه در دل دارد برایش توضیح می دهد. پس اگر او مسرور باشد این هم مسرور می شود و اگر اندوهگین باشد اندوهگین شود پس اگر بتوان به او گشایشی دهد گشایش می دهد و گرنه برایش دعا می کند.

سپس امام صادق علیه السلام فرمود: سه چیز از آن شماست (در بالا ذکر شد) و سه چیز از آن ما و آن شناخت فضیلت ما و گام برداشتن به دنبال ما و منتظر بودن عاقبت ما.

پس هرکس چنین باشد در پیشگاه خدای عزوجل قرار گیرد و کسانی که در درجه پائینتر باشند از نور آنها پرتو گیرند و اما کسانی که در جانب راست خدایند، اگر کسانی که در درجه پائینر هستند ایشان را ببینند خوشی زندگی بر آنها تلخ و گردد به جهت فضیلتی که برای آنها می بینند.

ابن یعفور  گفت: با آنکه جانب راست خدایند چگونه نمی بینند؟

 فرمود: یا ابن ابی یعفور! آنها به نور خدا پوشیده شده اند مگر این حدیث به تو نرسیده که رسول الله صلی الله علیه و آله می فرمود: برای خدا مخلوقی است در جانب راست عرش در برابر خدا و جانب راست او که رخسارشان از برف سپیدتر و از خورشید فروزان تابان تر است. کسی که می پرسد: اینها چه کسانی هستند؟ در پاسخ گفته می شود: اینها کسانی هستند که در جلال خدا با یکدیگر دوستی کرده اند.

روایت چهاردهم)

ابو اسماعیل گوید: به امام باقر علیه السلام عرض کردم: قربانت گردم! نزد ما شیعه بسیار است.

فرمود: آیا توانگر به فقیر توجه می کند؟ آیا نیکوکار از بدکردار در می گذرد؟ با یکدیگر مواسات می کنند؟

عرض کردم: نه

فرمود: آنها شیعه نیستند. شیعه کسی است که چنین کند.

روایت پانزدهم)

امام باقرعلیه السلام به سعید بن حسن فرمود: آیا یکی از شما نزد برادرش می آید و دست در کیسه او می کند و هرچه احتیاج دارد بر میدارد و او جلوگیرش نمی شود؟

عرض کردم: چنین کاری در میان ما سراغ ندارم.

امام علیه السلام فرمود: پس چیزی نیست.

عرض کردم  هلاکت است.

فرمود: هنوزعقول آن مردم کامل نشده است.

روایت شانزدهم)

معلی بن خنیس گوید: از امام صادق علیه السلام درباره حق مومن پرسیدم؟

فرمود: هفتاد حق است که جز هفت حق را به تو نمی گویم؛ زیرا به تو مهربانم و می ترسم تحمل نکنی.

عرض کردم: چرا ان شاءالله.

فرمود: تو سیر نباشی و او گرسنه.

پوشیده نباشی و او برهنه.

راهنمای او باشی و پیراهنی که می پوشد

و زبان گویای او باشی و برای او بخواهی آنچه را برای خود خواهی.

و اگر کنیزی داری او را بفرستی تا فرش و بسترش را مرتب کند.

و در شب و روز در حوائج او کوشا باشد.

پس چون چنین کردی ولایت خود را به ولایت ما رسانیده ایی و ولایت ما را به ولایت خدای عزوجل.

روایت هفدهم)

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: بر مسلمان است که چون آهنگ مسافرتی کند برادرانش را آگاه ساز و بر برادران او است که چون برگشت به دیدن او آیند.

.

اصول کافی، ج3

ترجمه مصطفوی

احترام به سالخوردگان

روایت اول)

رسول خدا  صلی الله علیه و آله فرمود: احترام گذاشتن به مسلمان مو سفید از جمله تجلیل خداست.

روایت دوم)

امام صادق علیه السلام فرمود: از ما نیست کسی که بزرگسال ما را احترام نکند و کوچکتر ما ترحم ننماید.

روایت سوم)

امام صادق علیه السلام فرمود: سالمندان خود را بزرگ دارید و با ارحام خود صله کنید و صله رحمی بهتر از آزار نرساندن له آنها نیست.

.

اصول کافی، ج3

ترجمه مصطفوی

مجموعه روایات درباره خیرخواهی و سود رساندن به دیگران

روایت اول)

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: هرکه صبح کند و به امور مسلمین همت نگمارد از آنها نیست و هر که بشنود مردی فریاد می زند«مسلمانها به دادم رسید» و جوابش نگوید مسلمان نیست.

و همچنین ایشان فرمودند: عابدترین مردم کسی است که نسبت به همه مسلمین خیرخواه تر و پاک دل تر باشد.

مخلوق عیال خدا هستند و محبوبترین آنها نزد خدا کسی است که به عیال خدا سود دهد و به خانواده ایی شادی رساند.

روایت دوم)

امام صادق علیه السلام فرمود: بر تو باد که برای خدا نسبت به مخلوقش خیر خواه باشی که هرگز خدا را به عملی بهتر از آن ملاقات نکنی.

هرکه به امور مسلمین اهتمام نورزد مسلمان نیست.

روایت سوم)

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: هر کس تجاوز آب یا آتشی را از گروهی از مسلمین بگرداند بهشت برایش واجب گردد.

روایت چهارم)

امام صادق علیه السلام درباره قول خدای عزّوجلّ« و قولوا للناس حسنا» فرمود: به مردم سخن نیک گوئید و جز خیر نگوئید تا بدانید حقیقت چیست.

روایت پنجم)

امام باقر علیه السلام درباره قول خدای عزّوجلّ« و قولوا للناس حسنا» فرمود: بهترین سخنی که دوست دارید مردم درباره شما گویند درباره مردم بگوئید.

روایت ششم)

امام صادق علیه السلام درباره قول خدای عزّوجلّ«و جعلنی مبارکا اینما کنت» فرمود: یعنی سودمند ساخت.

.

اصول کافی، ج3

ترجمه مصطفوی

مجموعه روایات درباره پدر و مادر

روایت اول)

ابو ولاد حناط گوید: از امام صادق علیه السلام پرسیدم خدای عزّوجلّ که فرماید: «و بالوالدین احسانا» این احسان چیست؟

فرمود: احسان این است که؛

با آنها نیکو معاشرت کنی آنها را مجبور نکنی که چیزی را که احتیاج دارند از تو بخواهند اگرچه بی نیاز باشند. مگر خدای عزوجل نمی فرماید:«لن تنالو البرّ حتی تنفقوا مما تحبّون».

سپس امام صادق علیه السلام فرمود: «إمّا یبلغن عندک الکبر أحدهما أو کلاهما فلاتقل لهما افّ و لاتنهرهما»؛ یعنی اگر دلتنگت کردند با آنها اف مگو و اگر تو را زدند با آنها تندی مکن.

«قل لهما قولا کریما» یعنی اگر تو را زدند بگو : خدا شما را بیامرزد. این است سخن شریف تو.

«واخفض لهما جناح الذلّ من الرحمه»؛ یعنی دیدگانت را به آنها خیره مکن بلکه با مهربانی و دلسوزی به آنها بنگر و صدایت را از صدای آنها بلندتر مکن و دستت را بالای دست آنها مگیر و بر آنها پیشی مگیر.

روایت دوم)

منصور بن حازم گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم: چه اعمالی بهتر است؟

فرمود: نماز در وقت و نیکی با پدر و مادر و جهاد در راه خدا.

روایت سوم)

موسی بن جعفر علیه السلام فرمود: مردی از رسول خدا صلی الله علیه و آله پرسید: حق پدر بر فرزندش چیست؟

فرمود: او را به نامش نخواند . جلوی او راه نرود، پیش از او ننشیند و باعث دشنام او نشود.

روایت چهارم)

امام صادق علیه السلام فرمود: مردی از شما را چه مانع می شود که به پدر و مادرش نیکی کند؛ زنده باشند یا مرده که از جانب آنها نماز بخواند و صدقه دهد و حج گزارد و روزه بگیرد تا آنچه کرده ثوابش از آنها باشد و مانند ان هم برای خود او و تا خدای عزوجل به وسیله احسان و صله او خیر و فراوانی برایش زیاد کند

روایت پنجم)

معمر بن خلاد گوید: به امام رضا علیه السلام عرض کردم: هرگاه پدر و مادرم مذهب حق را نشناسند دعاشان کنم؟

فرمود: برای آنها دعا کن و از جانب آنها صدقه بده و اگر زنده باشند و مذهب حق را نشناسند با آنها مدارا کن؛ زیرا رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: خدا مرا به رحمت فرستاده نه به بی مهری و نافرمانی.

روایت ششم)

امام صادق علیه السلام فرمود: مردی خدمت پیغمبر صلی الله علیه و آله آمد و عرض کرد: یا رسول الله! من به جهاد علاثه دارم و نسبت به آن با نشاطم.

پیغمبر صلی الله علیه و آله فرمود: پس در راه خدا جهاد کن که اگر کشته شوی نزد خدا زنده خواهی بود و روزی داده می شوی و اگر بمیری پاداشت به عهده خدا باشد و اگر بازگردی  از گناهان پاک شوی مانند روزی که متولد شده ای.

عرض کرد: یا رسول الله! من پدر و مادر پیری دارم که به گمانم به من انس گرفته اند و از رفتنم به جهاد کراهت دارند.

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: در این صورت ملازم پدر و مادرت باش. سوگند به آنکه جانم در دست اوست مانوس بودن یک شبانه روز آنها با تو از جهاد یکسال بهتر است.

روایت هفتم)

زکریا بن ابراهیم گوید: من نصرانی بودم و مسلمان شدم  و حج گزاردم سپس خدمت امام صادق علیه السلام رسیدم و عرض کردم: من نصرانی بودم و مسلمان شدم.

فرمود: از اسلام چه دیدی؟

گفت: قول خدای عزو جل که فرماید: «ما کنت تدری ما الکتاب و لا الایمان و لکن جعلناه نورا نهدی به من نشاء»

فرمود: محققا خدا تو را رهبری فرموده است. آنگاه سه بار فرمود: خدایا هدایتش فرما  پیر جان هرچه خواهی بپرس.

عرض کردم: پدرو مادر و خانواده من نصرانی هستند و مادرم نابیناست. من همراه آنها باشم و در ظرف آنها غذا بخورم؟

حضرت فرمود: آنها گوشت خوک می خورند؟

عرض کردم: نه با آن تماس هم نمی گیرند.

فرمود: باکی ندارد، مواظب مادرت باش و با او خوش رفتاری کن و چون بمیرد او را به دیگری وامگذار. خودت به کارش اقدام کن و به کسی مگو نزد من آمده ایی تا در منی پیش من آیی ان شاءالله.

زکریا گوید: من در منی خدمتش رفتم در حالی که مردم گردش را گرفته بودند و او مانند معلم کودکان بود که گاهی این و گاهی آن از او سوال می کرد. سپس چون به کوفه رفتم نسبت به مادرم مهربانی کردم و خودم به او غذا می دادم و جامه و سرش را از کثیفی پاک می کردم و خدمتگزارش بودم.

مادرم به من گفت: پسر جان!  تو زمانی که دین مرا داشتی با من چنین رفتار نمی کردی این چه رفتار است که از تو می بینم از زمانی که از دین ما رفته و به دین حنیفه گراییده ای؟

گفتم: مردی از فرزندان پیغمبر ما به من چنین دستور داده است.

مادرم گفت: آن مرد پیغمبر است؟

گفتم: نه بلکه پسر یکی از پیغمبران است.

مادرم گفت: پسر جان! این مرد پیغمبر است ؛ زیرا دستوری که به تو داده از سفارشات پیغمبران است.

گفتم: مادرم! بعد از پیغمبر ما پیغمبری نباشد و او پسر پیغمبر است.

مادرم گفت: دین تو بهترین دین است. آن را به من عرضه کن. من به او عرضه داشتم و او مسلمان شد و من هم برنامه اسلام را به او آموختم او نماز ظهر و عصر و مغرب و عشا را گزارد و در شب عارضه ایی به او رخ داد. به من گفت: پسر جان! آنچه به من آموختی دوباره بیاموز.

من آنها را تکرار کردم. مادرم اقرار کرد و از دنیا رفت. چون صبح شد مسلمانها غسلش دادند و خودم بر او نماز خواندم و در گورش گذاشتم.

روایت هشتم)

مردی به امام صادق علیه السلام عرض کرد: پدر و مادرم مخالف مذهب شیعه می باشند. حضرت فرمود: با آنها خوش رفتاری کن چنانکه با مسلمانهای دوست ما خوش رفتاری می کنی.

روایت نهم)

ابراهیم بن شعیب گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم: پدرم به حدی پیر و ناتوان شده که او را برای قضای حاجت به پشت می برم.

فرمود: اگر توانی خودت این کار را مباشرت کنی بکن و خودت برایش لقمه کن تا سپر آتش فردایت باشد.

 روایت دهم)

امام باقر علیه السلام فرمود: سه چیز است که خدای عزوجل نسبت به آنها مخالفت رخصت نفرمود؛

ردّ امانت به نیکوکار و بدکردار

وفاء به پیمان نسبت به نیکوکار و بدکردار

خوش رفتاری با پدر و مادر نیکور کار باشند یا بدکردار.

روایت یازدهم)

امام صادق علیه السلام فرمود: از سنت و احسان به پدر این است که به اسم پدرش کنیه گیرد.(مثل ابومحمد)

روایت دوازدهم)

امام صادق علیه السلام فرمود: مردی به خدمت پیغمبر صلی الله علیه و آله آمد و از حضرت راجع به خوش رفتاری با پدرو مادر پرسید.

حضرت فرمود: با مادرت خوش رفتاری کن. با مادرت خوش رفتای کن. با مادرت خوش رفتاری کن. با پدرت خوش رفتاری کن . با پدرت خوش رفتاری کن. با پدرت خوش رفتاری کن.

روایت سیزدهم)

ابوخدیجه گوید: امام صادق علیه السلام فرمود: مردی خدمت پیغمبر صلی الله علیه و آله آمد و عرض کرد: برایم دختری متولد شد و او را پروردم تا بالغ شد. من جامه و زیورش را پوشاندم و او را سرچاهی آوردم و در میان آن انداختم و آخر سخنی که از او شنیدم این بود که گفت: پدر جان! اکنون جبران این کار چه باشد؟

حضرت فرمود: مادرت زنده است؟

گفت: نه

فرمود: خاله ات زنده است؟

گفت: آری.

فرمود: با او خوش رفتاری کن که او به جای مادر است و خوش رفتاری با او کفاره آن کارت شود.

ابوخدیجه گوید: با امام صادق علیه السلام عرض کردم: این کار در چه زمان بود؟

فرمود: در زمان جاهلیت بود که دختران را می کشتند که مبادا اسیر شوند و درمیان قبیله دیگری فرزند آورند.

روایت چهاردهم)

سدیر گوید: به امام جعقر صادق علیه السلام عرض کردم: آیا فرزند می تواند پدرش را پاداش دهد؟

فرمود: پاداشی برای پدر و مادر نیست جز در دو صورت: 1- پدر برده باشد و پسر او را بخرد و آزاد کند.2- پدر بدهی داشته باشد و پسر آن را بپردازد.

روایت پانزدهم)

امام باقر علیه السلام فرمود: همانا بنده ایی نسبت به پدر و مادر خویش در زمان حیاتشان نیکوکار است سپس آنها میمیرند و او بدهی آنها را نمی پردازد و برای آنها آمرزش نمی خواهد لذا خدا او را عاق و نافرمان می نویسد و بنده دیگر در زمان حیات پدر ومادر خود عاق آنها است و نسبت با آنها نیکی نمی کند ولی چون مردند بدهی آنها را می پردازند و برای آنها آمرزش می خواهد و خدای عزوجل او را نیکوکار می نویسد.

.

اصول کافی، ج3

ترجمه مصطفوی

 مجموعه روایات درباره صله رحم

روایت اول)

جمیل بن درّاج گوید: از امام صادق علیه السلام از قول خداوند عزّوجلّ پرسیدم:«واتقوا الله الذی تساءلون به و الارحام ان الله کان علیکم رقیبا»

فرمود: آن ارحام مردم است که خدای عزّوجلّ به صله آن امر فرموده و بزرگش داشته مگر نمی بینی که آن را در ردیف خود قرار داده است.

روایت دوم)

مردی خدمت پیغمبر صلی الله علیه و آله آمد و عرض کرد: یا رسول الله! فامیل من تصمیم گرفته اند بر من حمله کنند و از من ببرند و دشنامم دهند. آیا من حق دارم آنها را ترک گویم؟

فرمود: در آن صورت خدا همه شما را ترک می کند.

عرض کرد: پس چه کنم؟

فرمود: بپیوند با هرکه از تو ببرد و عطا کن به هرکه محرومت کند و درگذر از هرکه به تو ستم نماید زیرا چون چنین کنی خدا تو را بر آنها یاری دهد.

روایت سوم)

امام رضا علیه السلام فرمود: مردی که سه سال از عمرش باقی مانده صله رحم می کند خدا عمرش را 30 سال قرار می دهد و خدا هرچه خواهد می کند.

روایت چهارم)

امام باقر علیه السلام فرمود: صله ارحام:

-اعمال را پاک کند.

- اموال را فزونی دهد.

- بلا را بگرداند.

- حساب را آسان کند.

- اجل را تاخیر اندازد.

روایت پنجم)

امام صادق علیه السلام فرمود: صله ارحام خلق را نیکو و دست را با سخاوت و نفس را پاکیزه و روزی را زیاد کند و اجل را تاخیر اندازد.

روایت ششم)

امام صادق علیه السلام فرمود: با رحمت صله کن اگرچه به یک شربت آب باشد و بهترین صله رحم آزار نرسانیدن به اوست و صله رحم مرگ را به تاخیر اندازد و دوستی در خانواده آورد.

روایت هفتم)

امام باقر علیه السلام فرمود: ابوذر رضی الله عنه گفت شنیدم رسول خدا صلی الله علیه و آله می فرمود: رحم و امانت در روز قیامت در دو جانب صراط اند. چون صله رحم کننده و امانت نگهدار بر صراط گذرد به بهشت رسد و چون خائن امانت و قاطع رحم از آن بگذرد هیچ عملی با وجود این دو گناه سودی نبخشد و صراط در آتش دوزخ سرنگونش کند.

روایت هشتم)

امام صادق علیه السلام فرمود: صله رحم و خوش رفتاری با همسایه شهرها را آباد و عمرها را زیاد کند.

روایت نهم)

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: چیزی که ثوابش از همه چیز زودتر رسد صله رحم است.

روایت دهم)

امیر المومنین علیه السلام فرمود: انسان اگرچه مال و فرزند داشته باشد هرگز نباید از خویشاوند خود و از دوستی و کرامت و دفاع دستی و زبانی آنها روی بگرداند. انها از همه مردم اطرافش را محکمتر دارند و به او مهربانترند و اگر مصیبتی به او رسد یا بدی برایش پیش آید پریشانی او را سامان دهنده ترند.

- هرکه دست کمک از فامیل خویش بازگیرد از آنها یکدست گرفته شده و از خود او دستهای بسیار.

- و هرکه نرمی و فروتنی کند دوستش از او مودت بیند.

- هر که چون دارا شود آنچه را که احسان کرده خدا در دنیایش جبران کند و در آخرت برایش چند برابر سازد.

- نام نیکی که خدا برای کسی در میان مردم بگذارد از مالی که می خورد و به ارث می گذارد بهتر است.

- هریک از شما که ثروت و مالی پیدا کرد نباید تکبرش زیاد شود و خود رابزرگ دارد و از خویشاوندش دور شود.

- هیچ یک از شما نباید نسبت به برادری که چون مال ندارد به او احسان نکند و از او دوری کند و هیچ یک از شما نباید از بستن شکست و تنگدستی خویشاوندش به چیزی که اگر نگهدارد سودش ندهد و اگر از دستش دهد زیانش نرساند غفلت کند.

روایت یازدهم)

سلیمان بن هلال گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم: قبیله ایی نسبت به یکدیگر احسان کنند و صله رحم نمایند.

فرمود: این است که اموالشان زیاد شود و فزونی گیرد وهمواره چنین باشند تا از یکدیگر ببرند و چون از هم بریدند آن فزونی از ایشان برداشته شود.

روایت دوازدهم)

امیر المومنین صلوات الله علیه فرمود: با ارحام خود بپیوندید اگرچه با سلام کردن باشد که خدای تبارک و تعالی فرماید:  :«واتقوا الله الذی تساءلون به و الارحام ان الله کان علیکم رقیبا»

روایت سیزدهم)

عبدالله بن سنان گوید به امام صادق علیه السلام عرض کردم: پسر عمویی دارم که هرچه با او می پیوندم از من می برد تا آنکه تصمیم گرفتم که اگر از من برید از او ببرم به من اجازه می فرمایید از او ببرم؟

فرمود: اگر تو با او بپیوندی و او از تو ببرد خدای عزّوجلّ شما را با هم بپیوندد و اگر تو از او ببری و و از تو ببرد خدا از هر دو ببرد.

روایت چهاردهم)

جهم بن حمید گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم: خویشاوندانی دارم که دین مرا ندارند آیا آنها بر من حقی دارند؟

فرمود: آری، خویشاوندی را چیزی قطع نکند و اگر هم دین تو باشند دو حق پیدا کنند: حق خویشاوندی، حق اسلام.

روایت پانزدهم)

امام صادق علیه السلام می فرمود: صله رحم و احسان حساب را آسان کنند و از گناهان نگهدارند. پس صله رحم کنید و به برادران خود احسان نمایید اگرچه به وسیله سلام کردن خوب و جواب سلام دادن باشد.

.

اصول کافی، ج3

ترجمه مصطفوی

مجموعه روایات درباره بی نیازی از مردم

روایت اول)

امام صادق علیه السلام فرمود: شرافت مومن به شب زنده داری و عزتش به بی نیازی از مردم است. چون یکی از شما خواهد از پرودگارش درخواستی داشته باشد و به او عطا شود، باید از مردم مایوس شود و امیدی جز به خدا نداشته باشد چون خدای عزّوجلّ این را از دلش بداند هر چه از خدا بخواهد به او عطا کند.

روایت دوم)

علی بن الحسین صلوات الله علیهما فرمود: تمام خیر و نیکی را دیدم که در بریدن طمع از دست مردم است و هرکه هیچ امیدی به مردم نداشته باشد و امرش را در هر کاری به خدای عزّوجلّ واگذارد خدای تعالی در هرچیزی او را اجابت کند.

روایت سوم)

امام صادق علیه السلام می فرمود: حاجت خواستن از مردم موجب سلب عزت و رفتن حیا گردد و ناامیدی از آنچه دست مردم است موجب عزت مومن در دینش است و طمع فقری است حاضر و آماده.

روایت چهارم)

احمد بن محمد بن ابی نصر گوید: به امام رضا علیه السلام عرض کردم: قربانت گردم برایم به اسماعیل ابن داوود کاتب توصیه ایی بنویسید. شاید از او بهره ایی ببرم.

فرمود: مرا دریغ آید که مانند تویی چنین چیزی طلب کند. تو بر مال من تکیه کن.

روایت پنجم)

امیر المونین صلوات الله علیه می فرمود: باید در دلت احتیاج به مردم و بی نیازی از ایشان پیدا گردد و احتیاج به آنها در نرم زبانی و خوش رویی ات باشد و بی نیازی ات از آنها در حفظ آبرو و نگهداری عزتت باشد.

.

اصول کافی، ج3

ترجمه مصطفوی

مجموعه روایات باب انصاف و عدالت

روایت اول)

علی بن الحسین صلوات الله علیهما فرمود: رسول خدا صلی الله علیه و آله در آخر سخنرانی خود می فرمود: خوشا حال کسی که خلقش طیب و طبعش طاهر و باطنش شایسته و آشکارش نیکو باشد و زیادی مالش را بدهد و زیادی گفتارش را نگه دارد و از خود انصاف دهد.

روایت دوم)

امام صادق علیه السلام فرمود: کیست که برایم چهارچیز را در برابر چهارخانه در بهشت عهده دار شود؛

- انفاق کن و از فقر مترس.

- سلام را درجهان منتشر کن.

- بحث و جدل را رها کن اگرچه حق با تو باشد.

- خودت به مردم انصاف ده.

روایت سوم)

امام صادق علیه السلم می فرمود: سرور اعمال سه چیز است:

- انصاف دادن به مردم از خود تا آنجا که هر که خشنودت کند مثلش را برای مردم بخواهی.

- مواسات نمودن با برادرت در مال.

- یاد کردن خدا در هر حال و آن گفتن سبحان الله و الحمدلله و لا اله الا الله و الله اکبر فقط نیست بلکه هرگاه امر خدای عزّوجلّ به تو رو آورد عمل کنی و چون نهی اش به تو رسید ترک کنی.

روایت چهارم)

امام صادق علیه السلام  فرمود: سه کس روز قیامت از همه مخلوق به خدای عزّوجلّ نزدیکترند تا از حساب مردم فارغ شود:

- مردی که قدرتش او را وادار نکند که در خشم بر زیر دستانش ستم کند.

- مردی که میان دو کس میانجی شود و به اندازه جوی از یکی علیه دیگری طرفداری نکند

- مردی که حق را گوید چه به سود و چه به زیانش باشد.

روایت پنجم)

امام صادق علیه السلام فرمود: سخت ترین واجبات خدا را بر خلقش به شما خبر ندهم؟  سپس سه چیز را بیان فرمود که نخستینش انصاف دادن مردم از خود بود.

روایت ششم)

عربی خدمت پیغمبر صلی الله علیه و آله آمد و حضرت به سوی جنگی می رفت. عرب رکاب شترش را گرفت و گفت: یا رسول الله! به من عملی آموز که موجب بهشتم شود.

فرمود: هرگونه دوست داری مردم با تو رفتار کنند تو با آنها رفتار کن و هر چه را ناخوش داری مردم با تو کنند با آنها مکن.

روایت هفتم)

امام صادق علیه السلام فرمود: خدای عزوجل به آدم علیه السلام وحی فرمود: من تمام سخن را در چهار کلمه برایت جمع می کنم.

عرض کرد: پروردگارا آنها چیست؟

فرمود: یکی از آنِ من است و یکی از آنِ تو و یکی میان من و تو و یکی میان تو و مردم.

عرض کرد: آنها را بیان فرما تا بفهمم.

فرمود: اما آنچه از آنِ من است این است که مرا عبادت کنی و چیزی را شریکم نسازی

و اما آنچه از آن توست این است که پاداش عمل تو را بدهم زمانی که از همه وقت بدان نیازمندتری.

و اما آنچه میان من و تو است دعا کردن تو و اجابت من است.

و اما آنچه میان تو و مردم است این است که برای مردم بپسندی آنچه برای خود می پسندی و برای آنها نخواهی آنچه برای خود نخواهی.

روایت هشتم)

رسول خدا صلی الله عیه و آله فرمود: سه خصلت است که هر که هر سه یا یکی از آنها را داشته باشد در سایه عرش خدا باشد روزی که جز سایه او سایه ایی نباشد:

1-    مردی که به مردم دهد آنچه خودش از آنها می طلبد.

2-   مردی که گامی پیش و گامی پس نگذارد تا آنکه بداند خدا به آن راضی است.

3-    مردی که از برادر مسلمانش عیبی نگیرد جز آنکه آن عیب را از خود بزداید؛ زیرا عیبی از خود نزداید جز آنکه عیب دیگری برایش هویدا گردد و انسان در همین بس که به خود بپردازد نه به دیگران.

روایت نهم)

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: کسی که در مالش با فقیر مواسات کند و به مردم از خود انصاف دهد او مومن حقیقی است.

روایت دهم)

امام صادق علیه السلام فرمود: دو تن هرگز در امری ستیز نکنند که یکی به دیگری انصاف دهد و او نپذیرد جز آنکه او را مغلوب سازد.

روایت یازدهم)

اما باقر علیه السلام فرمود: خدا را بهشتی است که جز سه کس در آن وارد نشوند یکی از آنها کسی است است که درباره خود به حق داوری کند.

.

اصول کافی، ج3

ترجمه مصطفوی

مجموعه روایات درباره تعجیل در کار خیر

روایت اول)

امام صادق علیه السلام می فرمود: هرگاه یکی از شما آهنگ کار خیری کند نباید به تاخیرش اندازد؛ زیرا بنده گاهی نماز می خواند یا روزه می گیرد و به او گفته می شود پس از این هر چه خواهی بکن که خدا تو را آمرزید.

شرح: عبادتی که موجب آمرزش بنده و تقرب کاملش به جانب حق متعال می شود از او مستور و پوشیده است و نمی داند چگونه عملی است از این رو باید نسبت به هر کار خیر و عمل نیکی که تصمیم گرفت فوری اقدام کند و تاخیر نیندازد که مبادا آن عمل موجب آمرزشش باشد و از او فوت شود. چنانکه پیغمبر صلی الله علیه و آله فرماید: برای پرودگار شما در دوران عمرتان نسیم های رحمتی است به هوش باشید و خود را در معرض آنها درآورید.

روایت دوم)

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: همانا خدا کارهای خیر زود انجام شده را دوست دارد.

روایت سوم)

امام صادق علیه السلام فرمود:  هرگاه یکی از شما آهنگ کار خیر یا رساندن نفعی به دیگری کرد دو شیطان در جانب راست و چپش باشند پس باید بشتابد که او را از آن باز ندارند.

روایت چهارم)

امام باقر علیه السلام می فرمود: همانا خدا کار خیر را بر اهل دنیا سنگین ساخته مانند سنگینی آن در ترازوهایشان روز قیامت و همانا خدای عزّوجلّ بدی را بر اهل دنیا سبک ساخته مانند سبکی آن رد ترازوهایشان روز قیامت.   

.

اصول کافی، ج3

ترجمه مصطفوی 

مجموعه روایات درباره قناعت

روایت اول)

عمر و بن هلال گوید: امام باقر علیه السلام فرمود: مبادا به بالا دست خود چشم بدوزی که در این باره خدای عزّوجلّ به پیغمبرش صلی الله علیه و آله فرمود بس است:«ولاتعجبک اموالهم و لا اولادهم» و فرمود:«لا تمدن عینیک الی ما متعنا به ازواجا منهم زهره الحیاه الدنیا» و اگر درباره این موضوع شک و تردیدی یافتی زندگی رسول خدا صلی الله علیه و آله را به یادآور که خوراکش جو و حلوایش خرما و آتش گیره اش شاخ درخت خرما بود اگر پیدا می کرد.

روایت دوم)

امام صادق علیه السلام فرمود: در تورات نوشته شده است: آدمی‌زاد! هرگونه خواهی، باش چنانکه جزا ببینی همان گونه که بوده ایی. هرکه به روزی اندک خدا راضی شود خدا عمل اندک او را بپذیرد و هرکه به حلال اندک خشنود باشد هزینه اش سبک شود و کسبش پاکیزه گردد  و از مرز بدکاری بیرون رود.

روایت سوم)

امام صادق علیه السلام فرمود: مردی از اصحاب پیغمبر صلی الله علیه و آله زندگی اش سخت شد همسرش گفت: کاش خدمت پیغمبر صلی الله علیه و آله می رفتی و از او چیزی می خواستی.

مرد خدمت پیغمبر صلی الله علیه و آله آمد و چون حضرت او را دید فرمود: هرکه از ما سوال کند به او عطا کنیم و هرکه بی نیازی جوید خدایش بی نیاز کند.

مرد گفت: مقصودش جز من نیست. پس به سوی همسرش آمد و به او خبر داد.

زن گفت: رسول خدا صلی الله علیه و آله هم بشر است. او را آگاه ساز.

مرد خدمتش آمد و چون حضرت او را دید فرمود: هرکه از ما سوال کند به او عطا کنیم و هر که بی نیازی جوید خدایش بی نیاز کند.

و تا سه بار آن مرد چنین کرد.

سپس برفت و کلنگی عاریه کرد و به جانب کوهستان شده بالای کوه رفت و قدری هیزم برید و بیاورد و به نیم چارک آرد فروخت و آن را به خانه برد و بخورد. فردا هم رفت و هیزم بیشتری آورد و فروخت و همواره کار می کرد و اندوخته می نمود تا خودش کلنگی خرید. باز هم اندوخته کرد تا دو شتر و غلامی خرید و ثروتمند و بی نیاز شد.

آنگاه خدمت پیغمبر صلی الله علیه و آله آمد و گزارش داد که چگونه برای سوال آمد و چه از پیغمبر صلی اله علیه و آله شنید.

پیفمبر صلی الله علیه و آله فرمود: من که به تو گفتم هر که ازما سوال کند به او عطا کنیم و هر که بی نیازی جوید خدایش بی نیاز کند.

روایت چهارم)

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: هر که خواهد بی نیازترین مردم باشد باید به آنچه در دست خداست اعتمادش بیشتر از آنچه در دست دیگران است بوده باشد.

روایت پنجم)

مردی به امام صادق علیه السلام شکایت کرد که طلب روزی می کند و بدست می آورد  ولی قانع نمی شود نفسش با او برای بیشتر نزاع می کند.عرض کرد: به من چیزی بیاموز که از آن منتفع شوم.

امام فرمود: اگر اندازه کفایت بی نیازت کند کمتر چیز دنیا (خوراک سیر کننده و جامه ساتر) بی نیازت کند و اگر اندزه کفایت بی نیازت نکد هر چه در دنیا هست بی نیازت نکند.

روایت ششم)

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: خدای عزّوجلّ فرماید: رشک آورترین دوستانم نزد من مرد سبک حال است است که:

- بهره ایی از نماز دارد.

-عبادت پرودگارش را در نهان و باطن نیکو انجام دهد.

- در میان مردم گمنام باشد.

- روزیش به قدر کفاف قرار داده و بر آن صبر نموده.

- مرگش زود برسد.

-میراثش اندک و گریه کنندگانش اندک باشند.

روایت هفتم)

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: خوشا حال آنکه مسلمان باشد و زندگی اش بقدر کفاف.

روایت هشتم)

امام صادق علیه السلام فرمود: آنچه کم باشد و کفایت کند بهتر است از زیادی که دل را مشغول دارد. بارخدایا به محمد و آل محمد بقدر کفا روزی کن.

.

اصول کافی، ج3

ترجمه مصطفوی

راه تجارت پر سود

امام باقر علیه السلام فرمود: همانا خدای عزّوجلّ می فرماید: به عزت و جلال و عظمت و علو و بلندی مقامم سوگند که هیچ بنده ایی خواست مرا بر خواست خود اختیار نکند جز آنکه زندگی اش را رو به راه کنم و آسمانها و زمین را ضامن روزیش سازم و خودم پشت سر تجارت هر تاجری برای او باشم.

.

اصول کافی، ج3

ترجمه مصطفوی

مجموعه روایات درباره زهد در دنیا

روایت اول)

امام صادق علیه السلام فرود: کسی که به دنیا زاهد و بی رغبت باشد:

خدا حکمت را در قلبش برجا دارد و زبانش را به آن گویا سازد.

او را به عیب های دنیا و درد و دوایش بینا گرداند.

او را از دنیا سالم بیرون کند و به بهشت دارالسلام درآورد.

روایت دوم)

امام صادق علیه السلام فرمود: همه خیر در خانه ای نهاده شده و کلیدش را زهد و بی رغبتی به دنیا قرار داده اند.

روایت سوم)

 امیر المومنین علیه السلام فرمود: اخلاقی که بیشتر انسان را کمک به دین می کند زهد نسبت به دنیا است.

روایت سوم)

مردی از علی بن الحسین علیه السلام درباره زهد پرسید.

ایشان فرمود: زهد ده چیز است. بالاترین درجه زهد پست ترین درجه ورع و بالاترین درجه ورع پست ترین درجه یقین و بالاترین درجه یقین پست ترین درجه رضا است. همانا تمام زهد در یک آیه از کتاب خدای عزّوجلّ است:«لکیلا تأسوا علی ما فاتکم و لا تفرحوا بما آتاکم.»

روایت چهارم)

امام صادق علیه السلام فرمود: هر دلی که شکی یا شرکی داشته باشد ساقط و بی ارزش است و آنها(پیغمبر و اولیاءخدا) زهد نسبت به دنیا را خواستند تا دلشان برای آخرت فارغ باشد.

روایت پنجم)

امیر المومنین علیه السلام فرمود: علامت مشتاق به ثواب آخرت بی رغبتی نسبت به شکوفه دنیای نقد است. همانا بی رغبتی زاهد نسبت به دنیا از آنچه خدای عزوجل برایش از دنیا قسمت کرده کاهش ندهد اگرچه زهد کند و حرص شخص حریص بر شکوفه  دنیای نقد برایش افزونی نیاورد اگرچه حرص زند. پس مغبون کسی است که از بهره آخرت خود محروم ماند.

روایت ششم)

امام صادق علیه السلام فرمود: رسول خدا صلی الله علیه و آله را جز گرسنگی و خوف چیزی از دنیا مسرور نمی ساخت و خوشش نمی آورد.

روایت هفتم)

امام صادق علیه السلام فرمود: روزی پیغمبر صلی الله علیه و آله اندوهگین بیرون رفت فرشته ای که کلیدهای خزانه های زمین دستش بود نزد او آمد و گفت: ای محمد! اینها کلیدهای خزانه های زمین است. پروردگارت به تو می گوید: باز کن و هرچه خواهی از زمین برگیر. بدون آنکه چیزی از مقامت نزد من کاسته شود.

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: دنیا خانه کسی است که خانه ندارد و آنکه عقل ندارد برای دنیا جمع می کند.

فرشته گفت: سوگند به آنکه تو را به حق مبعوث ساخته من این سخن را از فرشته ایی در آسمان چهارم شنیدم زمانی که کلیدها را به من دادند.

روایت هشتم)

امام صادق علیه السلام فرمود: چون خدا خیر بنده ایی را خواهد او را نسبت به دنیا بی رغبت و نسبت به دین دانشمند کند و به عیوب دنیا بینایش سازد و به هر که این خصلتها داده شود خیر دنیا و آخرت داده شده.

و فرمود: هیچ کس حق را در راهی بهتر از زهد دنیا نجسته است و آن ضد مطلوب دشمنان حق است.

عرض کردم: قربانت، آنها از چه را می جویند؟

فرمود: از رغبت به دنیا، آیا شخص پرصبر و کریمی نیست؟ همانا دنیا چند روز اندک است. همانا حرام است بر شما که مزه ایمان چشید جز آنکه نسبت به دنیا بی رغبت شوید.

روایت نهم)

امام صادق علیه السلام فرمود: چون مومن از دنیا کنار کشد رفعت یابد و شیرینی محبت خدا را دریابد و نزد اهل دنیا دیوانه نماید در صورتی که شیرینی محبت خدا با آنها آمیخته شده که به چیز دیگر مشغول نشوند. زمانی که دل صفا پیدا کند زمین برایش تنگ شود تا آنجا که پرواز کند.

روایت دهم)

علی بن الحسین علیهما السلام پرسیدند: کدام عمل نزد خدای عزوجل بهتر است؟

فرمود: هیچ عملی بعد از معرفت خدای عزو جل و رسولش بهتر از بغض دنیا نیست و برای آن شعبه های بسیاری است و برای گناهان شعبه های بسیاری است:

نخستین نافرمانی که خدا را نمودند تکبر بود و آن نافرمانی شیطان بود زمانی که سرپیچی و گردن فرازی کرد و از کافران گشت.

و دیگر حرص است که نافرمانی آدم و حوا بود زمانی که خدای عز وجل به انها فرمود:«کلا من حیث شئتما و لا تقربا هذه الشجره فتکونا من الظالمین.» پس آدم و حوا چیزی را گرفتند که بدان احتیاج نداشتند و این خصلت تا روز قیامت در ذریه آنها رخنه کرد. از این رو بیشتر آنچه را آدمیزد می طلبد بدان احتیاج ندارد.

و دیگر حسد است که نافرمانی پسر آدم (قابیل) بود زمانی که به برادرش (هابیل) حسد برد و او را کشت و از این نافرمانی ها دوستی زنان و دوستی ریاست و دوستی استراحت و دوستی سخن گفتن و دوستی سروری و ثروت منشعب گشت و اینها هفت خصلت است که همگی در دوستی دنیا گرد آمده اند. از این رو پیغمبران و دانشمندان بعد از شناختن این مطلب گفتند: دوستی دنیا سرِّ هر خطا و گناه است و دنیا دو گونه است: دنیای رساننده(دنیایی که انسان را به طاعت و قرب خدا می رساند.) و دنیای ملعون.

روایت یازدهم)

ابوعبیده حذاء گوید: به امام باقر علیه السلام عرض کردم: حدیثی به من بفرمایید که از آن سود برم.

فرمود: ای اباعبیده بسیار یاد مرگ کن؛ زیرا شخصی از مرگ بسیار یاد نکند جز آنکه به دنیا بی رغبت شود.

روایت دوازدهم)

جابر گوید: خدمت امام باقر علیه السلام رسیدم. حضرت فرمود: ای جابر! به خدا که من غمگین و دل گرفته ام.

عرض کردم: قربانت، گرفتاری و غم دل شما چیست؟

فرمود: ای جابر! همانا ناخالص و صافی دین خدا به دل هر که در آید دلش از غیر او بگردد. به جان خودم که بسا شخصی که به چیزی حریص است و چون به دستش آید به سبب آن بدبخت شود و بسا شخصی که چیزی را ناخوش دارد و چون به ان رسد مایه سعادتش گردد. این است که خدای عزّوجلّ فرماید:«و لیمحصّ الله الذین آمنوا و یمحق الکافرین».

روایت سیزدهم)

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: مرا با دنیا چکار؟ حکایت من و دنیا حکایت سواری است که در روز گرمی درختی برای ش بپا شده و او در زیر آن درخت خواب قیلوله نموده سپس کوچ کرده و درخت را واگذاشته است.

روایت چهادهم)

امام صادق علیه السلام فرمود: درآنچه لقمان پسرش را موعظه کرد این بود که:

پسر جان! مردم پیش از تو برای فرزندان خود اموالی گردآورند ولی نه آن اموال گرد آمده باقی ماند و نه اولادی که برای آنها گردآورند.

و همانا تو بنده مزدوری باشی که به کاری دستورت داده اند و اجرتی برایش وعده داده اند پس کارت را تمام کن و اجرتت را تمام بگیر.

در این دنیا مانند گوسفندی مباش که درمیان زراعت سبزی افتاده و بخورد تا فربه شود و مرگش هنگام فربهی اش باشد.

بلکه دنیا را مانند پل روی نهری دان که بر آن میگذری و آن را وا میگذاری و تا پایان روزگار به سویش بر نمیگردی خرابش کن و آبادش مساز که مامور به ساختنش نیستی.

و بدان که چون فردای قیامت در برابر خدای عزوجل بایستی از چهارچیز پرسش شوی:

1-جوانیت را ردچه راه پیر کردی؟

2-عمرت را در چه راه بسر بردی؟

3- مالت را از چه راه بدست آوردی؟

4-در چه راه خرج کردی؟

پس آماده این مقام باش و پاسخش را تهیه کن .

بر آنچه از دنیا از دستت رفت افسوس مخور زیرا اندک دنیا را دوام و بقائی نیست و بسایرش از بلا ایمن نباشد پس آماده و برحذر باش و در کار خود کوشش کن و پرده (غفلت) از چهره(دل) بردار و متوجه احسان پروردگارت باش و در دلت توبه را تازه دار و در زمان فراغت بشتاب پیش از آنکه آهنگ تو شود و مرگت فرا رسد و میان تو و خواسته هایت پرده افتد.

روایت پانزدهم)

امام صادق علیه السلام فرمود: از مناجاتهای خدای عزوجل با موسی علیه السلام این بود که؛

ای موسی به دنیا تکیه مکن مانند تکیه کردن ستمگران و تکیه کردن کسی که ان را پدر و مادر خود دانسته.

ای موسی! اگر تو را به خودت واگذارم که به آن بنگری محبت و رونق دنیا بر تو چیره شود.

ای موسی! در کار خیر با اهلش مسابقه گذار و بر آنها پیشی گیر؛ زیرا کار خیر ماند اسمش است و انچه از دنیا را که بدان احتیاج نداری رها کن.

و به فریب خورندگان به دنیا و به خود واگذاشتگان منگر.

بدانکه آغاز هر فتنه ایی محبت دنیاست.

به مال زیاد هیچ کس غبطه مبر؛ زیرا مال بسیار مایه گناه بسیار است نظر به حقوق واجبه.

به حال کسی که مردم از او خشنودند غبطه مبر تا بدانی خدا هم از او خشنود است.

.

اصول کافی، ج3

ترجمه مصطفوی

به حال مخلوقی که مردم از او اطاعت کنند غبطه مبر؛زیرا اطاعت و پیروی ناحق مردم از او باعث هلاکت او و پیروانش باشد.  

روایت شانزدهم)

امام صادق علیه السلام فرمود: امیر المومنین علیه السلام به یکی از اصحابش به عنوان موعظه نوشت:

تو را و خودم را به تقوی کسی سفارش می کنم که نافرمانیش روا نیست

امید و بی نیازی جز به او و از او نباشد

هرکه از خدا پروا کرد عزیز و قوی شد و سیراب گشت

عقلش از اهل دنیا بالا گرفت

تنها پیکرش همراه اهل دنیاست ولی دل و خردش نگران آخرت است

آنچه را از محبت دنیا چشمش دیده پرتو دلش خاموش نموده

حرامش را پلید دانسته و از شبهاتش دوری گزیده

به خدا! که به حلال خالص دنیا هم توجه ننموده جز به مقداری که ناچار از آن است مانند پاره نانی که به پیکرش نیرو دهد و جامه ای که عورتش را بپوشاند آن هم از درشترین خوراک و ناهموارترین لباسی که بدستش آید و نسبت به آنچه ناچار هم میباشد اطمینان و امیدی ندارد و اطمینان و امیدش به آفریننده همه چیز است.

تلاش و کوشش کند و تنش را به زحمت اندازد تا استخوان هایش نمودار شود و دیدگانش به گودی رود

خدا در عوش نیری بدنی و توانائی عقلی اش دهد

آنچه در آخرت برایش اندوخته بیشتر است.

دنیا را رها کن که محبت دنیا کور و کر و لال و زبون کند

در انچه از عمرت باقی مانده جبران گذشته نما و فردا و پس فردا مگو؛ زیرا پیشینیانت که هلاک شدند به خاطر پایداری بر آرزوها و امروز و فردا کردن بود تا آنکه ناگهان فرمان خدا به سویشان آمد و آنها غافل بودند. سپس بر روی تابوت به سوی گورهای تنگ و تاریک خود رهسپار گشته و فرزندان و اهل بیتش او را رها کردند.

 پس با دلی متوجه و از همه بریده و ترک دنیا نموده با تصمیمی که شکست ندارد   به سوی خدا رو.

خدا من وتو را بر اطاعتش یاری کند و به موجبات رضایتش موفق دارد.

روایت هفدهم)

امام رضا علیه السلام می فرمود:عیسی بن مریم صلوات الله علیه به حواریین گفت: ای بنی اسرائیل! بر آنچه از دنیا از دست شما رفت افسوس مخورید چنانکه اهل دنیا چون به  دنیای خود رسند بر دین از دست داده خود افسوس نخورند.

.

اصول کافی، ج3

ترجمه مصطفوی

مجموعه روایات درباره باب دوستی و دشمنی برای خدا

روایت اول)

امام صادق علیه السلام فرمود: هرکه برای خدا دوست دارد و برای خدا دشمن دارد و برای خدا عطا کند از کسانی است که ایمانش کامل است.  

روایت دوم) 

امام صادق علیه السلام فرمود: کسانی که برای خدا با یکدیگر دوستی می کنند روز قیامت بر منبرهای نور می باشند. نور چهره و نور تن و نور منبرهایشان همه چیز را روشن می کند به درجه ای که با آن معرفی شوند و گفته شود: اینان دوستی کنان برای خدا هستند.

روایت سوم) 

رسول خدا صلی اله علیه و آله به اصحابش فرمود: کدامیک از دست آویزهای ایمان محکمتر است؟

گفتند: خدا و رسولش داناتر است. بعضی گفتند: نماز و برخی گفتند: روزه و برخی گفتند: حج و همره وبعضی گفتند: جهاد.

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: هریک از اینها را که گفتید فضیلتی است ولی جواب پرسش من نیست. محکمترین دست آویزهای ایمان دوستی برای خدا و دشمنی برای او و پیروی اولیاء خدا وبیزاری از دشمنان خداست.

روایت چهارم)

امام صادق علیه السلام فرمود: سه چیز از علامات مومن است؛ شناختن خدا و شناختن دوستان و دشمنان خدا.

روایت پنجم)

امام باقر علیه السلام فرمود: هرگاه خواهی بدانی در تو خیری هست به دلت نگاه کن اگر اهل طاعت خدا را دوست و اهل معصیت خدا را دشمن دارد در تو خیر است و خدا هم تو را دوست دارد و اگر اهل طاعت خدا دشمن و اهل معصیت خدا را دوست دارد در تو خیر نیست و خدا دشمنت دارد و هرکسی همراه دوست خود است.

روایت ششم)

امام صادق علیه السلام فرمود: دو مسلمانی که به هم برخورد می کنند آنکه دیگری را بیشتر دوست دارد از دیگری بهتر است.

و فرمود: دو مومن هرگز با هم برخورد نکنند جزآنکه برادرش را بیشتر دوست دارد، بهتر است.

و فرمود: هر که برای دین دوست ندارد و برای دین دشمن ندارد، دین ندارد.

.

اصول کافی، ج3

ترجمه مصطفوی

مجموعه روایات درباه باب تواضع

روایت اول)

امام صادق علیه السلام فرمود: نجاشی دنبال جعفر بن ابی طالب و اصحابش فرستاد . آنها وارد شدند. نجاشی در اتاقی روی خاک نشسته و جامه های کهنه پوشیده بود . جعفر گوید: چون او را بدانحال دیدیم  از او بترسیدیم (که مبادا دیوانه شده باشد).

….

جعفر گفت: پادشاها! چرا روی خاک نشسته و جامه های کهنه پوشیده ئی؟

گفت: ای جعفر! ما در آنچه خدا بر عیسی علیه السلام نازل کرده این دستور را می بینیم که «حق خدا بر بندگانش این است که چون نعمتی به آنها روی آورد برای خدا تواضع کنند» و چون خدای عزّوجلّ به وسیله محمد صلی اله علیه و آله نعمتی به من داد من این تواضع را برای خدا کردم.

چون این گزارش به پیغمبر صلی الله علیه و آله رسید به اصحابش فرمود: همانا صدقه به صاحبش افزونی بخشد پس صدقه دهید.

و همانا تواضع موجب زیادی رفعت صاحبش شود پس تواضع کنید تا خدا شما را رفعت دهد.

 همانا گذشت، عزت صاحبش را زیاد کند پس درگذرید تا خدا عزیزتان کند.

روایت دوم)

 امام صادق علیه السلام فرمود: همانا دو فرشته در آسمان بر بندگان گماشته شده اند که هرکس برای خدا تواضع کند او را بالا برند و هرکه تکبر کند پستش کنند.

روایت سوم)

امام باقر علیه السلام می فرمود: فرشته ای خدمت رسول خدا صلی الله علیه و آله آمد و عرضکرد: خدای عزّوجلّ تو را مخیر ساخته که بنده و رسول متواضع باشی یا پادشاه و رسول.

پیغمبر به جبرئیل نگریست. او با دست اشاره کرد که تواضع پیش گیر.

پس پیغمبر صلی الله علیه و آله فرمود: بنده، متواضع و رسول را انتخاب کردم.

فرستاده گفت: با این انتخابت از مقامی که نزد پروردگارت داری چیزی کاسته نشد.

امام باقر علیه السلام فرمود: کلیدهای خزانه های زمین همراه آن فرشته بود.

روایت چهارم)

امام صادق علیه السلام فرمود: از تواضع است که ؛

در نشستن به پائین مجلس راضی باشی

و به هرکه برخوری سلام کنی

مجادله را ترک کنی اگرچه حق با تو باشد

و دوست نداشته باشی که تو را به تقوی بستایند.

روایت پنجم)

امام صادق علیه السلام فرمود: خدای عزّوجلّ به موسی علیه السلام وحی فرمود : ای موسی! آیا می دانی چرا از میان همه مخلوقاتم تو را برای سخن گفتن با خود برگزیدم؟

عرض کرد: پرودگارا! برای چه بود؟

خدای تبارک و تعالی به او وحی کرد: ای موسی! من بندگانم را زیر و رو کردم. در میان آنها کسی را از فروتن تر در برابر خود ندیدم. ای موسی! تو چون نماز میگذاری چهره خویش روی خاک می نهی.

روایت ششم)

امام صادق علیه السلام فرمود: علی بن الحسین صلوات الله علیهما گذرش بر جذامیان افتاد. حضرت سوار الاغش بود و آنها صبحانه می خوردند. امام را به صبحانه دعوت کردند.

امام فرمود: اگر روزه نمی داشتم می پذیرفتم.

چون به منزلش رفت دستور داد غذایی لذیذ و خوب بسازند. سپس برایی صبحانه از آنها دعوت کرد و خود هم با آنها صبحانه خورد.

روایت هفتم)

امام صادق علیه السلام فرمود: از تواضع است که مرد در جائی نشیند که پائینتر از مقام و شرف او باشد.

روایت هشتم)

امام صادق علیه السلام مردی از اهل مدینه را دید که چیزی برای خانواده اش خریده و با خود می برد . چون آن مرد امام را دید خجالت کشید.

امام فرمود: این را خودت خریده و برای خانواده می بری؟ به خدا سوگند! اگر اهل مدینه نبودند من هم دوست داشتم برای خانواده ام چیز بخرم و خودم ببرم.

روایت نهم)

امام رضا علیه السلام فرمود: تواضع این است که به مردم دهی انچه را می خواهی به تو دهند.

و در حدیث دیگری گوید: به حضرت عرض کردم: حد تواضع که چون بنده آن را به جا آورد متواضع است چیست؟

فرمود: تواضع درجاتی دارد؛ برخی از آنها این است که انسان قدر خود را بشناسد و با دلی سالم خود را به جایگاه خویش نشاند و دوست نداشته باشد که به سوی کسی رود مگر چنانچه به سویش آیند. اگر بدی ببیند آن را به نیکی بپوشاند. فروخورنده خشم است و از مردم می گذرد خدا هم نیکوکاران را دوست دارد.

.

اصول کافی، ج3

ترجمه مصطفوی

مجموعه روایات درباره نرمی و ملاطفت

روایت اول)

امام باقر علیه السلام فرمود: برای هر چیزی قفلی است(که به وسیله آن نگهدارند) و قفل ایمان نرمی و ملاطفت است.

روایت دوم)

امام صادق علیه السلام فرمود: خدای تبارک و تعالی ملایم است و ملایمت را دوست دارد. از ملایمت او نسبت به بندگانش؛ بیرون ساختن کینه ها و مخالفت هوسها و داهایشان است و نیز ملایمت او به بندگان این است که امری را که می خواهد مردم را از آن برکنار کند برای ملایمت با آنها، ایشان را به آن امر وامیگذارد(که طبق عادت رفتار کنند و از ابتدا بر آنها سخت نمی گیرد) تا سنگینی امر ایمان یکباره بر آنها نیفتد که ناتوان گردند. و چون اراده برکناری آن امر کند آن را به امر دیگری نسخ فرماید.(چنانچه در صدر اسلام مردم را به قبله بیت المقدس واگذاشت و چون به احکام اسلام انس و الفت پیدا کردند آنها را متوجه کعبه فرمود و بیت المقدس منسوخ گردید.)

روایت سوم)

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: نرمی میمنت دارد و خشونت نحوست.

روایت چهارم)

پیغمبر صلی الله علیه و آله فرمود: در نرمی زیادی و برکت است و هرکه از نرمی محروم شد از خیر محروم شد.

 روایت پنجم)

امام صادق علیه السلام فرمود: از هر خاندانی که نرمی دور شد خیر از آنها دور شد.

روایت ششم)

امام صادق علیه السلام فرمود: هر خانواده ئی که بهره خود را از نرمی گرفتند خدا روزی ایشان را وسعت داد و نرمی در تقدیر معیشت (اقتصاد و میانه روی در مخارج) از وسعت مال بهتر است. با میانه روی درماندگی نباشد و با ولخرجی چیزی باقی نماند. همانا  خدای عزّوجلّ نرمی کند و نرمی را دوست دارد.

روایت هفتم)

هشام بن احمد گوید: مرا با مردی از آن قوم سخن درگرفته بود. حضرت ابوالحسن علیه السلام به من فرمود: با آنها نرمی کن؛ زیرا کفر ایشان در خشم آنهاست و خیری نیست در کسی که کفرش در خشمش باشد.

روایت هشتم) 

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: خدا نرمی را دوست دارد و به آن کمک می کند پس چون مرکبهای لاغر را سوار شدید آنها را به منزلگاه مقرر خود فرد آورید (تا علوفه خورند و استراحت کنند) و اگر زمین خشک و بی آب و علفی باشد با شتاب بگذرید و اگر پر گیاه باشد آنها را فرود آورید.

روایت نهم)

رسول خدا صلب الله علیه و آله فرمود: هیچ دونفری با هم رفاقت و همدمی نکنند جزآنکه نرمی او با رفیقش بیشتر است، نزد خدای عزوجل پاداشش بزرگتر و محبوبیتش بیشتر است.

روایت دهم)

امام صادق علیه السلام فرمودند: هر که در کار خود نرمی کند هرچه از مردم خواهد بدان رسد.

.

اصول کافی، ج3

ترجمه مصطفوی

مجموعه روایات درباره مدارا و سازگاری

روایت اول)

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: سه چیز است که هر که نداشته باشد هیچ کارش تمام نیست؛

پرهیزگاری که او را از نافرمانی خدا بازدارد.

خُلقی که به سبب آن با مردم بسازد.

بردباری که نادانی نادان را با آن رد کند.

روایت دوم)

امام صادق علیه السلام میفرمود: جبرئیل علیه السلام نزد پیغمبر صلی الله علیه و آله آمد و عرص کرد: ای محمد! پروردگارت سلام می رساند و می گوید: با مخلوقم مدارا کن.

روایت سوم)

امام صادق علیه السلام فرمود: رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: سازگاری با مردم نصف ایمان است و نرمی با آنها نصف زندگی.

روایت چهارم)

امام صادق علیه السلام فرمود: گروهی از قریش با مردم کم سازگاری کردند و از قریش رانده شدند در صورتی که به خدا سوگند که از نظر خانوادگی عیبی نداشتند و گروهی از غیر قریش با مردم خوش رفتاری نمودند و به خاندانهای عالی و بلند پیوستند.

.

اصول کافی، ج3

رجمه مصطفوی

مجموعه روایات درباره ارزش سکوت و نگهداری زبان

روایت اول)

ابوالحسن رضا علیه السلام فرمود: از نشانه های فقاهت بردباری و علم و خاموشی است. همانا خاموشی یکی از درهای حکمت است. همان خاموشی محبت می آورد و راهنمای هر امر خیری است.

رسول خدا صلی الله علیه و آله به مردی که خدمتش آمد فرمود: نمی خواهی تو را به امری راهنمائی کنم که خدا به سبب آن بهشت برد؟

عرض کرد: چرا یا رسول الله

فرمود: از آنچه خدا به تو داده، بده.

عرض کرد: اگر خودم از آنکه به او دهم نیازمندتر باشم چه کنم؟

فرمود: مظلوم را یاری کن.

عرض کردم: اگر خودم از آنکه یاریش کنم ناتوانتر باشم چه کنم؟

فرمود: کاری برای نادان کن.

عرض کردم: اگر خودم نادانتر از او بودم چه کنم؟

فرمود: زبانت را جز از خیر خاموش دار، آیا شادمان نیستی که یکی از این خصال داشته باشی که تو را به بهشت برد.

روایت دوم)

امام صادق علیه السلام فرمود: لقمان به پسرش گفت: پسرجان! اگر خیال کنی سخن از نقره است بدانکه خاموشی از طلا است.

روایت سوم)

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: زبانت را نگه دار؛ زیرا نگهداری زبان صدقه ای است که به خود می دهی(چون خاموشی تو را از بلا نگهدارد.)

سپس فرمود: هیچ بنده ئی حقیقت ایمان را نشناسد تا برخی از زبانش را نگهدارد.

روایت چهارم)

امام صادق علیه السلام درباره قول خداوند عزّوجلّ«الم تر الی  الذین قیل لهم کفّوا ایدیکم» فرمود: یعنی زبان خود را نگه دارد.

روایت پنجم)

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: نجات مومن در نگهداشتن زبانش است.

روایت ششم)

امام صادق علیه السلام فرمود: حضرت عیسی علیه السلام می فرمود: به جز  ذکر خدا سخن بسیار نگوئید؛ زیرا کسانی که به جز ذکر خدا سخن بسیار گویند دلهاشان سخت است و نمی دانند.

روایت هفتم)

علی بن الحسین علیهما السلام فرمود: در هر بامداد زبان آدمیزاد بر تمام اعضائش مشرف شود و گوید: چگونه هستید؟

گویند: اگر تو ما را رها کنی خوبیم، خدا را خدا را نسبت به ما بیاد آور و سوگندش دهند و گویند ما به سبب تو ثواب و عقاب ببینیم.

روایت هشتم)

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: کسی که سخنش را جزء اعمال نشمارد خطاهایش زیاد شود و عذابش فرارسد.

روایت نهم)

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: خدا زبان را عذابی کند که هیچ یک از اعضا را آن عذاب نکرده باشد.

زبان گوید: پرودگارا! مرا  عذابی نمودی که چیز دیگر را چنان عذاب ننمودی؟

به او گفته شود: تو یک جمله گفتی که به مشارق و مغارب زمین رسید و به وسیله آن خون محترم ریخته شد و مال محترم غارت شد و فرج محترم دریده شد. به عزت و جلالم سوگند! تو را عذابی کنم که هیچ یک از اعضا دیگر را آنگونه عذاب نکرده باشم.

روایت دهم)

امام صادق علیه السلام فرمود: در حکمت آل داوود(زبور) است که : بر عاقل لازم است که به وضع زمان خود آشنا باشد، سرگرم کار خود بوده و زبانش را حفظ کند.

روایت یازدهم)

امام صادق علیه السلام فرمود: بنده مومن تا زمانی که خاموش باشد نیکوکار نوشته میشود وچون سخن گوید نیکوکار یا بدکردار نوشته شود.

.

اصول کافی، ج3

ترجمه مصطفوی