غیرت زنانه و مردانه

غَيْرَةُ الْمَرْأَةِ كُفْرٌ،

وَ غَيْرَةُ الرَّجُلِ إِيمَانٌ.

 غيرت زن، كفر آور،

و غيرت مرد نشانه ايمان اوست.

.

حکمت 124

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

خوشا به حال اینان (اهل تقوی)

خوشا به حال آن كس كه خود را كوچك مى شمارد،

و كسب و كار او پاكيزه است،

و جانش پاك،

و اخلاقش نيكوست،

كه مازاد بر مصرف زندگى را در راه خدا بخشش مى كند،

و زبان را از زياده گويى باز مى دارد

و آزار او به مردم نمى رسد،

و سنّت پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم او را كفايت كرده،

بدعتى در دين خدا نمى گذارد.

.

حکمت 123

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

 خنده در مرگ مردی

(در پى جنازه اى مى رفت و شنيد كه مردى مى خندد.)

گويى مرگ بر غير ما نوشته شده،

و حق جز بر ما واجب گرديد،

و گويا اين مردگان مسافرانى هستند كه به زودى باز مى گردند،

در حالى كه بدن هايشان را به گورها مى سپاريم،

و ميراثشان را مى خوريم.

گويا ما پس از مرگ آنان جاودانه ايم

آيا چنين است؟

 كه اندرز هر پند دهنده اى از زن و مرد را فراموش مى كنيم

و خود را نشانه تيرهاى بلا و آفات قرار داديم.

.

حکمت 122

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

فاصله بین دو عمل

 شَتَّانَ مَا بَيْنَ عَمَلَيْنِ؛

عَمَلٍ تَذْهَبُ لَذَّتُهُ وَ تَبْقَى تَبِعَتُهُ،

وَ عَمَلٍ تَذْهَبُ مَئُونَتُهُ وَ يَبْقَى أَجْرُهُ‏.

چقدر فاصله بين دو عمل دور است:

عملى كه لذّتش مى ‏رود و كيفر آن مى‏ ماند،

و عملى كه رنج آن مى‏ گذرد و پاداش آن ماندگار است.

.

حکمت 121

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

روانشناسى قبائل قريش

 امّا بنى مخزوم، گل خوشبوى قريشند كه شنيدن سخن مردانشان، و ازدواج با زنانشان را دوست داريم،

امّا بنى عبد شمس دورانديش تر، و در حمايت مال و فرزندان توانمندترند

كه به همين جهت بد انديش تر و بخيل تر مى باشند.

و امّا ما (بنى هاشم) آنچه را در دست داريم بخشنده تر، و براى جانبازى در راه دين سخاوتمندريم.

آنها شمارشان بيشتر امّا فريب كارتر و زشت روى ترند، و ما گوياتر و خيرخواه تر و خوش روى تريم.

.

حکمت 120

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

 سمّ کشنده

مَثَلُ الدُّنْيَا كَمَثَلِ الْحَيَّةِ،

لَيِّنٌ مَسُّهَا وَ السَّمُّ النَّاقِعُ فِي جَوْفِهَا،

يَهْوِي إِلَيْهَا الْغِرُّ الْجَاهِلُ

وَ يَحْذَرُهَا ذُو اللُّبِّ الْعَاقِلُ.

دنياى حرام چون مار سمّى است،

پوست آن نرم ولى سمّ كشنده در درون دارد،

نادان فريب خورده به آن مى گرايد،

و هوشمند عاقل از آن دورى گزيند.

.

حکمت 119

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

فرصت ها

إِضَاعَةُ الْفُرْصَةِ غُصَّةٌ.

از دست دادن فرصت، اندوهبار است.

.

حکمت 118

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

علی از زبان علی (هلاک شوندگان امام علی)

 هَلَكَ فِيَّ رَجُلَانِ،

مُحِبٌّ غَالٍ

وَ مُبْغِضٌ قَالٍ.

 دو تن به خاطر من به هلاكت رسيدند:

دوست افراط كننده، و دشمن دشنام دهنده.

.

حکمت 117

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

راههای آزمایش شدن انسانها

 كَمْ مِنْ مُسْتَدْرَجٍ بِالْإِحْسَانِ إِلَيْهِ،

وَ مَغْرُورٍ بِالسَّتْرِ عَلَيْهِ،

وَ مَفْتُونٍ بِحُسْنِ الْقَوْلِ فِيهِ،

وَ مَا ابْتَلَى اللَّهُ أَحَداً بِمِثْلِ الْإِمْلَاءِ لَهُ.

چه بسا كسى كه با نعمت هايى كه به او رسيده، به دام افتد،

و با پرده پوشى بر گناه، فريب خورد،

و با ستايش شدن، آزمايش گردد،

و خدا هيچ كس را همانند مهلت دادن، نيازمود.

.

حکمت 116

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

علی از زبان علی (حال و هوای امیر المومنین)

وَ قِيلَ لَهُ كَيْفَ نَجِدُكَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ؟

فَقَالَ (علیه السلام): كَيْفَ يَكُونُ حَالُ مَنْ يَفْنَى بِبَقَائِهِ

وَ يَسْقَمُ بِصِحَّتِهِ

وَ يُؤْتَى مِنْ مَأْمَنِهِ؟!

(شخصى از امام پرسيد حال شما چگونه است؟ فرمود:)

چگونه خواهد بود حال كسى كه در بقاياى خود ناپايدار،

و در سلامتى بيمار است،

و در آنجا كه آسايش دارد مرگ او فرا مى رسد.

.

حکمت 115

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

حسن ظن و سوء ظن

هر گاه نيكوكارى بر روزگار و مردم آن غالب آيد،

اگر كسى به ديگرى گمان بد برد،

در حالى كه از او عمل زشتى آشكار نشده، ستمكار است.

و اگر بدى بر زمانه و مردم آن غالب شود،

و كسى به ديگرى خوش گمان باشد،

خود را فريب داد.

.

حکمت 114

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

مجموعه صفات انسان ساز از زبان امام علی

 سرمايه اى از عقل سودمندتر نيست،

و تنهايى ترسناك تر از خودبينى،

و عقلى چون دورانديشى،

و بزرگوارى چون تقوى،

و همنشينى چون اخلاق خوش،

و ميراثى چون ادب،

و رهبرى چون توفيق الهى،

و تجارتى چون عمل صالح،

و سودى چون پاداش الهى،

و پارسائى چون پرهيز از شبهات،

و زهدى چون بى اعتنايى به دنياى حرام،

و دانشى چون انديشيدن،

و عبادتى چون انجام واجبات،

و ايمانى چون حياء و صبر،

و خويشاوندى چون فروتنى،

و شرافتى چون دانش،

و عزّتى چون بردبارى،

و پشتيبانى مطمئن تر از مشورت كردن نيست.

.

حکمت 113

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

مشکلات شیعه بودن از زبام امام علی

مَنْ أَحَبَّنَا أَهْلَ الْبَيْتِ، فَلْيَسْتَعِدَّ لِلْفَقْرِ جِلْبَاباً.

 
هر كس ما اهل بيت پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم را دوست بدارد،

پس بايد فقر را چونان لباس رويين بپذيرد. (يعنى آماده انواع محروميّت ها باشد).

.

حکمت 112

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

حبّ علی از زبان علی

وَ قَدْ تُوُفِّيَ سَهْلُ بْنُ حُنَيْفٍ الْأَنْصَارِيُّ بِالْكُوفَةِ بَعْدَ مَرْجِعِهِ مَعَهُ مِنْ صِفِّينَ
وَ كَانَ أَحَبَّ النَّاسِ إِلَيْهِ: «لَوْ أَحَبَّنِي جَبَلٌ لَتَهَافَتَ».

[قال الرضي رحمه الله تعالى و معنى ذلك أن المحنة تغلظ عليه فتسرع المصائب إليه و لا يفعل ذلك إلا بالأتقياء الأبرار و المصطفين الأخيار].

(پس از بازگشت از جنگ صفّين، يكى از ياران دوست داشتنى امام، سهل بن حنيف از دنيا رفت.)
فرمود: اگر كوهى مرا دوست بدارد، در هم فرو مى ريزد.

(سید رضی گوید: يعنى مصيبت ها، به سرعت به سراغ او آيد، كه اين سرنوشت در انتظار پرهيزكاران و برگزيدگان خداست).
.
حکمت 111
نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

شرایط اجرای امر خداوند

 لَا يُقِيمُ أَمْرَ اللَّهِ سُبْحَانَهُ

إِلَّا مَنْ لَا يُصَانِعُ

وَ لَا يُضَارِعُ

وَ لَا يَتَّبِعُ الْمَطَامِعَ.

 فرمان خدا را بر پاندارد،

جز آن كس كه در اجراى حق مدارا نكند،

سازشكار نباشد،

و پيرو آرزوها نگردد.

.

حکمت 110

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

 جایگاه اهل البیت از منظر امام علی

نَحْنُ النُّمْرُقَةُ الْوُسْطَى

[الَّتِي يَلْحَقُ بِهَا التَّالِي]،

بِهَا يَلْحَقُ التَّالِي

وَ إِلَيْهَا يَرْجِعُ الْغَالِي.

ما تكيه گاه ميانه ايم،

عقب ماندگان به ما مى رسند،

و پيش تاختگان به ما باز مى گردند.

.

حکمت 109

نهج البلاغه

.

موسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

شگفتی  حالات قلب انسان

 به رگ هاى درونى انسان پاره گوشتى آويخته كه شگرف ترين اعضاى درونى اوست،

و آن قلب است،

كه چيزهايى از حكمت، و چيزهايى متفاوت با آن، در او وجود دارد.

پس اگر در دل اميدى پديد آيد، طمع آن را خوار گرداند،

و اگر طمع بر آن هجوم آورد حرص آن را تباه سازد،

و اگر نوميدى بر آن چيره شود، تأسّف خوردن آن را از پاى در آورد،

اگر خشمناك شود كينه توزى آن فزونى يابد و آرام نگيرد،

اگر به خشنودى دست يابد، خويشتن دارى را از ياد برد،

و اگر ترس آن را فراگيرد پرهيز كردن آن را مشغول سازد.

و اگر به گشايشى برسد، دچار غفلت زدگى شود،

و اگر مالى به دست آورد، بى نيازى آن را به سركشى كشاند،

و اگر مصيبت ناگوارى به آن رسد، بى صبرى رسوايش كند،

و اگر به تهيدستى مبتلا گردد، بلاها او را مشغول سازد،

و اگر گرسنگى بى تابش كند، ناتوانى آن را از پاى درآورد،

و اگر زيادى سير شود، سيرى آن را زيان رساند.

پس هر گونه كندروى براى آن زيانبار،

و هر گونه تندروى براى آن فساد آفرين است.

.

حکمت 108

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

 از علل سقوط عالم

رُبَّ عَالِمٍ قَدْ قَتَلَهُ جَهْلُهُ

وَ عِلْمُهُ مَعَهُ [لَمْ يَنْفَعْهُ] لَا يَنْفَعُهُ.

 
 چه بسا دانشمندى كه جهلش او را از پاى در آورد

و دانش او همراهش باشد امّا سودى به حال او نداشته باشد.

.

حکمت 107

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

عاقبت ترجیح دنیا بر دین

لَا يَتْرُكُ النَّاسُ شَيْئاً مِنْ أَمْرِ دِينِهِمْ لِاسْتِصْلَاحِ دُنْيَاهُمْ،

إِلَّا فَتَحَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مَا هُوَ أَضَرُّ مِنْهُ.

 مردم براى اصلاح دنيا چيزى از دين را ترك نمى گويند،

جز آن كه خدا آنان را به چيزى زيانبارتر دچار خواهد ساخت.

.

حکمت 106

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

روش برخورد با احکام الهی

همانا خدا واجباتى را بر شما لازم شمرده، آنها را تباه نكنيد،

و حدودى براى شما معيّن فرموده، امّا از آنها تجاوز نكنيد،

و از چيزهايى نهى فرمود، حرمت آنها را نگاه داريد،

و نسبت به چيزهايى سكوت فرمود نه از روى فراموشى،

پس خود را در باره آنها به رنج و زحمت دچار نسازيد.

.

حکمت 105

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

ویژگی زاهدان و برجستگان

از نوف بكّالى نقل شده، كه در يكى از شب ها، امام على عليه السّلام را ديدم براى عبادت از بستر برخاست،

نگاهى به ستارگان افكند،

و به من فرمود: خوابى يا بيدار؟

گفتم: بيدارم.

فرمود: اى نوف خوشا به حال آنان كه از دنياى حرام چشم پوشيدند،

و دل به آخرت بستند،

آنان مردمى هستند كه زمين را تخت، خاك را بستر،

آب را عطر، و قرآن را پوشش زيرين،

و دعا را لباس روئين خود قرار دادند،

و با روش عيساى مسيح با دنيا بر خورد كردند.

نماز شب

ای نوف!

همانا داود پیامبر (که درود خدا بر او باد) در چنین ساعتی از شب بر می خواست

و می گفت: این ساعتی است که دعای هر بنده ای به اجابت می رسد،

جز باجگیران، جاسوسان، شبگردان و نیروهای انتظامی حکومت ستمگر، یا نوازنده طنبور و طبل.

.

حکمت 104

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

علی از زبان علی (پیراهن وصله دار)

(پيراهن وصله دارى بر اندام امام بود.

شخصى پرسيد چرا پيراهن وصله دار مى پوشى؟

فرمود:) دل با آن فروتن، و نفس رام مى شود، و مؤمنان از آن سر مشق مى گيرند.

دنيا و آخرت، دو دشمن متفاوت، و دو راه جداى از يكديگرند،

پس كسى كه دنيا پرست باشد و به آن عشق ورزد، به آخرت كينه ورزد و با آن دشمنى خواهد كرد.

و آن دو همانند شرق و غرب از هم دورند،

و رونده به سوى آن دو، هر گاه به يكى نزديك شود از ديگرى دور مى گردد،

و آن دو همواره به يكديگر زيان رسانند.

.

حکمت 103

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

(امت اسلامی) پیش بینی آینده امام علی

 روزگارى بر مردم خواهد آمد كه محترم نشمارند جز سخن چين را،

و خوششان نيايد جز از بدكار هرزه،

و ناتوان نگردد جز عادل.

در آن روزگار كمك به نيازمندان خسارت،

و پيوند با خويشاوندان منّت گذارى،

و عبادت نوعى برترى طلبى بر مردم است.

در آن زمان حكومت با مشورت زنان، و فرماندهى خردسالان، و برترى خواجگان اداره مى گردد.

.

حکمت 102

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

روش بر طرف كردن نيازهاى مردم

 لَا يَسْتَقِيمُ قَضَاءُ الْحَوَائِجِ إِلَّا بِثَلَاثٍ:

بِاسْتِصْغَارِهَا لِتَعْظُمَ،

وَ بِاسْتِكْتَامِهَا لِتَظْهَرَ،

وَ بِتَعْجِيلِهَا لِتَهْنُؤَ.

 بر آوردن نيازهاى مردم پايدار نيست مگر به سه چيز؛

كوچك شمردن آن تا خود بزرگ نمايد،

پنهان داشتن آن تا خود آشكار شود،

و شتاب در بر آوردن آن، تا گوارا باشد.

.

حکمت 101

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

در برابر ستایش دیگران

وَ مَدَحَهُ قَوْمٌ فِي وَجْهِهِ، فَقَالَ (علیه السلام):

اللَّهُمَّ إِنَّكَ أَعْلَمُ بِي مِنْ نَفْسِي

وَ أَنَا أَعْلَمُ بِنَفْسِي مِنْهُمْ؛

اللَّهُمَّ [اجْعَلْنِي] اجْعَلْنَا خَيْراً مِمَّا يَظُنُّونَ

وَ اغْفِرْ [لِي] لَنَا مَا لَا يَعْلَمُونَ.

(آنگاه كه گروهى او را ستايش كردند فرمود:)

بار خدايا!

تو مرا از خودم بهتر مى شناسى،

و من خود را بيشتر از آنان مى شناسم،

خدايا مرا از آنچه اينان مى پندارند، نيكوتر قرار ده،

و آنچه را كه نمى دانند بيامرز.

.

حکمت 100

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

تفسیر استرجاع

وَ سَمِعَ رَجُلًا يَقُولُ “إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَيْهِ راجِعُونَ"، فَقَالَ (علیه السلام):

إِنَّ قَوْلَنَا “إِنَّا لِلَّهِ” إِقْرَارٌ عَلَى أَنْفُسِنَا بِالْمُلْكِ،

وَ قَوْلَنَا “وَ إِنَّا إِلَيْهِ راجِعُونَ” إِقْرَارٌ عَلَى أَنْفُسِنَا بِالْهُلْكِ.

(شنيد كه شخصى گفت الَّذِينَ إِذا أَصابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ قالُوا إِنَّا لله) فرمود:

اين سخن ما كه مى گوييم «ما همه از آن خداييم» اقرارى است به بندگى،

و اينكه مى گوييم «بازگشت ما به سوى او است» اعترافى است به نابودى خويش.

.

حکمت 99

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

عمل بهتر از نقل کردن

 اعْقِلُوا الْخَبَرَ إِذَا سَمِعْتُمُوهُ عَقْلَ

رِعَايَةٍ لَا عَقْلَ رِوَايَةٍ،

فَإِنَّ رُوَاةَ الْعِلْمِ كَثِيرٌ وَ رُعَاتَهُ قَلِيلٌ.

 
 چون روايتى را شنيديد، آن را بفهميد عمل كنيد،

نه بشنويد و نقل كنيد،

زيرا راويان علم فراوان، و عمل كنندگان آن اندكند.

.

حکمت 98

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

ارزش یقین

وَ سَمِعَ (علیه السلام) رَجُلًا مِنَ الْحَرُورِيَّةِ يَتَهَجَّدُ وَ يَقْرَأُ، فَقَالَ:
و درود خدا بر او، (صداى مردى از حروراء را شنيد كه نماز شب مى خواند و قرآن تلاوت مى كرد) فرمود:

نَوْمٌ عَلَى يَقِينٍ، خَيْرٌ مِنْ صَلَاةٍ فِي شَكٍ.

 خوابيدن همراه با يقين، برتر از نمازگزاردن با شك و ترديد است.

.

حکمت 97

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

ارزش علم و بندگى

 نزديك ترين مردم به پيامبران، داناترين آنان است، به آنچه كه آورده اند.

سپس اين آيه را تلاوت فرمود: «همانا نزديك ترين مردم به ابراهيم آنانند كه پيرو او گرديدند، و مؤمنانى كه به اين پيامبر خاتم پيوستند».

(سپس فرمود) دوست محمّد صلّى اللّه عليه و آله و سلّم كسى است كه خدا را اطاعت كند

هر چند پيوند خويشاوندى او دور باشد،

و دشمن محمّد صلّى اللّه عليه و آله و سلّم كسى است كه خدا را نافرمانى كند،

هر چند خويشاوند نزديك او باشد.

.

حکمت 96

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

 ارزش تقوی در عمل

لَا يَقِلُّ عَمَلٌ مَعَ التَّقْوَى،

وَ كَيْفَ يَقِلُّ مَا يُتَقَبَّلُ.

 هيچ كارى با تقوا اندك نيست،

و چگونه اندك است آنچه كه پذيرفته شود.

.

حکمت 95

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

خیر چیست؟

 (از امام پرسيدند «خير» چيست فرمود):

خوبى آن نيست كه مال و فرزندت بسيار شود،

بلكه خير آن است كه ؛

1- دانش تو فراوان،

2- و بردبارى تو بزرگ و گران مقدار باشد،

3- و در پرستش پروردگار در ميان مردم سر فراز باشى،

پس اگر كار نيكى انجام دهى شكر خدا به جا آورى،

و اگر بد كردى از خدا آمرزش خواهى.

در دنيا جز براى دو كس خير نيست.

يكى گناه كارى كه با تو به جبران كند،

و ديگر نيكوكارى كه در كارهاى نيكو شتاب ورزد.

.

حکمت 94

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

فلسفه آزمايشها 

فردى از شما نگويد: خدايا از فتنه به تو پناه مى برم، زيرا كسى نيست كه در فتنه اى نباشد.

لكن آن كه مى خواهد به خدا پناه برد، از آزمايش هاى گمراه كننده پناه ببرد،

همانا خداى سبحان مى فرمايد: «بدانيد كه اموال و فرزندان شما فتنه شمايند»؛

معنى اين آيه آن است كه خدا انسان ها را با اموال و فرزندانشان مى آزمايد،

تا آن كس كه از روزى خود ناخشنود، و آن كه خرسند است، شناخته شوند،

گر چه خداوند به احوالاتشان از خودشان آگاه تر است،

تا كردارى كه استحقاق پاداش يا كيفر دارد آشكار نمايد.

چه آن كه بعضى مردم فرزند پسر را دوست دارند و فرزند دختر را نمى پسندند،

و بعضى ديگر فراوانى اموال را دوست دارند و از كاهش سرمايه نگرانند.

.

حکمت 93

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

 بی ارزش ترین دانش

أَوْضَعُ الْعِلْمِ مَا وُقِفَ عَلَى اللِّسَانِ،

وَ أَرْفَعُهُ مَا ظَهَرَ فِي الْجَوَارِحِ وَ الْأَرْكَانِ.

بى ارزش ترين دانش، دانشى است كه بر سر زبان است،

و برترين علم، علمى است كه در اعضا و جوارح آشكار است.

.

حکمت 92

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت 

درمان دل افسرده

 إِنَّ هَذِهِ الْقُلُوبَ تَمَلُّ كَمَا تَمَلُّ الْأَبْدَانُ،

فَابْتَغُوا لَهَا طَرَائِفَ [الْحِكْمَةِ] الْحِكَمِ.

 
همانا اين دل ها همانند بدن ها افسرده مى شوند،

پس براى شادابى دلها، سخنان زيباى حكمت آميز را بجوييد.

.

حکمت 91

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

مبلغ حقیقی دین چه کسی است؟

 الْفَقِيهُ كُلُّ الْفَقِيهِ مَنْ لَمْ يُقَنِّطِ النَّاسَ مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ،

وَ لَمْ يُؤْيِسْهُمْ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ،

وَ لَمْ يُؤْمِنْهُمْ مِنْ مَكْرِ اللَّهِ.

 فقيه كامل كسى است كه مردم را از آمرزش خدا مأيوس،

و از مهربانى او نوميد نكند،

و از عذاب ناگهانى خدا ايمن نسازد.

.

حکمت 90

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

طریق اصلاح دنیا و آخرت

مَنْ أَصْلَحَ مَا بَيْنَهُ وَ بَيْنَ اللَّهِ، أَصْلَحَ اللَّهُ مَا بَيْنَهُ وَ بَيْنَ النَّاسِ؛

وَ مَنْ أَصْلَحَ أَمْرَ آخِرَتِهِ، أَصْلَحَ اللَّهُ لَهُ أَمْرَ دُنْيَاهُ؛

وَ مَنْ كَانَ لَهُ مِنْ نَفْسِهِ وَاعِظٌ، كَانَ عَلَيْهِ مِنَ اللَّهِ حَافِظٌ.

 كسى كه ميان خود و خدا را اصلاح كند، خداوند ميان او و مردم را اصلاح خواهد كرد.
و كسى كه امور آخرت را اصلاح كند، خدا امور دنياى او را اصلاح خواهد كرد.
و كسى كه از درون جان واعظى دارد، خدا را بر او حافظى است.

.

حکمت 89

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

دو عامل ایمنی از عذاب خدا

وَ حَكَى عَنْهُ أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ الْبَاقِرُ (علیه السلام) أَنَّهُ (علیه السلام) قَالَ:

كَانَ فِي الْأَرْضِ أَمَانَانِ مِنْ عَذَابِ اللَّهِ وَ قَدْ رُفِعَ أَحَدُهُمَا فَدُونَكُمُ الْآخَرَ فَتَمَسَّكُوا بِهِ؛

أَمَّا الْأَمَانُ الَّذِي رُفِعَ فَهُوَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وآله)،

وَ أَمَّا الْأَمَانُ الْبَاقِي فَالاسْتِغْفَارُ؛

قَالَ اللَّهُ تَعَالَى “وَ ما كانَ اللَّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ وَ أَنْتَ فِيهِمْ وَ ما كانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَ هُمْ يَسْتَغْفِرُونَ".

[قال الرضي رحمه الله تعالى و هذا من محاسن الاستخراج و لطائف الاستنباط].

(امام باقر عليه السّلام از حضرت امير المؤمنين عليه السّلام نقل فرمود) :

دو چيز در زمين مايه امان از عذاب خدا بود: يكى از آن دو برداشته شد، پس ديگرى را دريابيد و بدان چنگ زنيد،

امّا امانى كه برداشته شد رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم بود.

و أمان باقى مانده، استغفار كردن است،

كه خداى بزرگ به رسول خدا فرمود:

«خدا آنان را عذاب نمى كند در حالى كه تو در ميان آنانى، و عذابشان نمى كند تا آن هنگام كه استغفار مى كنند».

(سید رضی گوید: اين روش استخراج نيكوترين لطايف معنى، و ظرافت سخن از آيات قرآن است).

.

حکمت 88

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

 ارزش توبه

عَجِبْتُ لِمَنْ يَقْنَطُ، وَ مَعَهُ الِاسْتِغْفَارُ.

 در شگفتم از كسى كه مى تواند استغفار كند و نااميد است.

.

حکمت 87

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

ارزش تجربه پیران

 رَأْيُ الشَّيْخِ أَحَبُّ إِلَيَّ مِنْ جَلَدِ الْغُلَامِ.

وَ [يُرْوَى] رُوِيَ مِنْ مَشْهَدِ الْغُلَامِ.

 انديشه پير در نزد من از تلاش جوان خوشايندتر است.

(و نقل شده كه تجربه پيران از آمادگى رزمى جوانان برتر است).

.

حکمت 86

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

ارزش «نمی دانم»

 مَنْ تَرَكَ قَوْلَ لَا أَدْرِي، أُصِيبَتْ مَقَاتِلُهُ.

 كسى كه از گفتن «نمى دانم» روى گردان است،

به هلاكت و نابودى مى رسد.

.

حکمت 85

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

ویژگی باقی ماندگان از جنگ

بَقِيَّةُ السَّيْفِ [أَنْمَى] أَبْقَى عَدَداً وَ أَكْثَرُ وَلَداً.

 باقى ماندگان شمشير و جنگ،

شماره شان با دوام تر، و فرزندانشان بيشتر است.

.

حکمت 84

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

برخورد با چالوسی

لِرَجُلٍ أَفْرَطَ فِي الثَّنَاءِ عَلَيْهِ وَ كَانَ لَهُ مُتَّهِماً-:

أَنَا دُونَ مَا تَقُولُ، وَ فَوْقَ مَا فِي نَفْسِكَ.

 (به شخصى كه در ستايش امام افراط كرد، و آنچه در دل داشت نگفت) فرمود:

«من كمتر از آنم كه بر زبان آوردى، و برتر از آنم كه در دل دارى.»

.

حکمت 83

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

5 پند مهم امام علی

 شما را به پنج چيز سفارش مى كنم

كه اگر براى آنها شتران را پر شتاب برانيد و رنج سفر را تحمّل كنيد سزاوار است:

1-كسى از شما جز به پروردگار خود اميدوار نباشد،

2-و جز از گناه خود نترسد.

3-و اگر از يكى سؤال كردند و نمى داند، شرم نكند و بگويد نمى دانم،

4-و كسى در آموختن آنچه نمى داند شرم نكند.

5-و بر شما باد به شكيبايى، كه شكيبايى، ايمان را چون سر است بر بدن،

و ايمان بدون شكيبايى چونان بدن بى سر، ارزشى ندارد.

.

حکمت 82

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

ميزان ارزش انسان ها

 قِيمَةُ كُلِّ امْرِئٍ مَا يُحْسِنُهُ.

ارزش هر كس به مقدار دانايى و تخصّص اوست.

 [قال الرضي رحمه الله تعالى و [هذه] هي الكلمة التي لا تصاب لها قيمة و لا توزن بها حكمة و لا تقرن إليها كلمة].

(سید رضی گوید: اين از كلماتى است كه قيمتى براى آن تصوّر نمى شود، و هيچ حكمتى هم سنگ آن نبوده و هيچ سخنى، والايى آن را ندارد).

.

حکمت 81

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

گمشده مومن

 الْحِكْمَةُ ضَالَّةُ الْمُؤْمِنِ،

فَخُذِ الْحِكْمَةَ وَ لَوْ مِنْ أَهْلِ النِّفَاقِ.

 حكمت گمشده مؤمن است،

حكمت را فراگير هر چند از منافقان باشد.

.

حکمت 80

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

 ارزش حکمت

خُذِ الْحِكْمَةَ أَنَّى كَانَتْ،

فَإِنَّ الْحِكْمَةَ تَكُونُ فِي صَدْرِ الْمُنَافِقِ،

فَتَلَجْلَجُ فِي صَدْرِهِ

حَتَّى تَخْرُجَ فَتَسْكُنَ إِلَى صَوَاحِبِهَا فِي صَدْرِ الْمُؤْمِنِ.

 حكمت را هر كجا كه باشد، فراگير،

گاهى حكمت در سينه منافق است و بى تابى كند

تا بيرون آمده و با همدمانش در سينه مؤمن آرام گيرد.

.

حکمت 79

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

شناخت جايگاه جبر و اختيار 

 (مرد شامى پرسيد آيا رفتن ما به شام، به قضا و قدر الهى است؟

امام با كلمات طولانى پاسخ او را داد كه برخى از آن را برگزيديم):

واى بر تو!

شايد قضاء لازم، و قدر حتمى را گمان كرده اى؟

اگر چنين بود، پاداش و كيفر، بشارت و تهديد الهى، بيهوده بود.

خداوند سبحان بندگان خود را فرمان داد در حالى كه اختيار دارند،

و نهى فرمود تا بترسند،

احكام آسانى را واجب كرد،

و چيز دشوارى را تكليف نفرمود،

و پاداش اعمال اندك را فراوان قرار داد.

با نافرمانى بندگان مغلوب نخواهد شد،

و با اكراه و اجبار اطاعت نمى شود،

و پيامبران را به شوخى نفرستاد،

و فرو فرستادن كتب آسمانى براى بندگان بيهوده نبود،

و آسمان و زمين و آنچه را در ميانشان است بى هدف نيافريد.

اين پندار كسانى است كه كافر شدند

و واى از آتشى كه بر كافران است.

.

حکمت 78

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

(ضرار بن ضمره ضبايى از ياران امام به شام رفت بر معاويه وارد شد. معاويه از او خواست از حالات امام بگويد، گفت على عليه السّلام را در حالى ديدم كه شب، پرده هاى خود را افكنده بود، و او در محراب ايستاده، محاسن را به دست گرفته، چون مار گزيده به خود مى پيچيد، و محزون مى گريست و مى گفت):

علی از زبان علی (خطاب امام علی به دنیای حرام)

يَا دُنْيَا يَا دُنْيَا،

إِلَيْكِ عَنِّي؛

أَ بِي تَعَرَّضْتِ؟ أَمْ إِلَيَّ تَشَوَّقْتِ؟

لَا حَانَ حِينُكِ؛ 

هَيْهَاتَ، غُرِّي غَيْرِي؛

لَا حَاجَةَ لِي فِيكِ؛

قَدْ طَلَّقْتُكِ ثَلَاثاً لَا رَجْعَةَ فِيهَا.

فَعَيْشُكِ قَصِيرٌ وَ خَطَرُكِ يَسِيرٌ وَ أَمَلُكِ حَقِيرٌ.

آهِ مِنْ قِلَّةِ الزَّادِ وَ طُولِ الطَّرِيقِ وَ بُعْدِ السَّفَرِ وَ عَظِيمِ الْمَوْرِدِ.

اى دنيا اى دنياى حرام از من دور شو،

آيا براى من خودنمايى مى كنى

يا شيفته من شده اى تا روزى در دل من جاى گيرى؟
هرگز مبادا، غير مرا بفريب،

كه مرا در تو هيچ نيازى نيست،

تو را سه طلاقه كرده ام، تا باز گشتى نباشد.

دوران زندگانى تو كوتاه، ارزش تو اندك، و آرزوى تو پست است.

آه از توشه اندك، و درازى راه، و دورى منزل، و عظمت روز قيامت.

.

حکمت 77

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

روش ارزیابی وقایع تاریخی

إِنَّ الْأُمُورَ إِذَا اشْتَبَهَتْ،

اعْتُبِرَ آخِرُهَا بِأَوَّلِهَا.

حوادث اگر همانند يكديگر بودند،

آخرين را با آغازين مقايسه و ارزيابى مى كنند.

.

حکمت 76

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

عاقبت انتظار

 كُلُّ مَعْدُودٍ مُنْقَضٍ،

وَ كُلُّ مُتَوَقَّعٍ آتٍ.

هر چيز كه شمردنى است پايان مى پذيرد،

و هر چه را كه انتظار مى كشيدى، خواهد رسيد.

.

حکمت 75

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت