پیش بینی وضعیت بنی امیه

 إِنَّ لِبَنِي أُمَيَّةَ مِرْوَداً يَجْرُونَ فِيهِ،

وَ لَوْ قَدِ اخْتَلَفُوا فِيمَا بَيْنَهُمْ،

ثُمَّ كَادَتْهُمُ الضِّبَاعُ لَغَلَبَتْهُمْ.

 بنى اميّه را مهلتى است كه در آن مى تازند،

پس آنگاه كه ميانشان اختلاف افتد كفتارها بر آنان دهان گشايند

و بر آنان پيروز شوند.

سید رضی مى گويد: «مرود» بر وزن «منبر» از مادّه «ارواد» به معناى مهلت است و اين از فصيح ترين و زيباترين كلام است، گوئى امام عليه السّلام مهلت كوتاه بنى اميّه در حكومت را به ميدان مسابقه تشبيه كرده كه مسابقه دهندگان به ترتيب در يك مسير مشخّص به سوى يك هدف به پيش مى روند و آنگاه كه به هدف رسيدند نظم آنها درهم شكسته مى شود.

.

حکمت 464

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ستاد احیا فرهنگ مهدویت

(نامه به معاويه در سال 36 هجرى كه شخصى به نام ابو مسلم آن را برد).

 افشاى دشمنى هاى قريش و استقامت پيامبر صلّى اللّه عليه و آله:

خويشاوندان ما از قريش مى خواستند پيامبرمان صلّى اللّه عليه و آله و سلّم را بكشند،

و ريشه ما را در آورند

و در اين راه انديشه ها از سرگذراندند،

و هر چه خواستند نسبت به ما انجام دادند،

و زندگى خوش را از ما سلب كردند،

و با ترس و وحشت به هم آميختند،

و ما را به پيمودن كوه هاى صعب العبور مجبور كردند،

و براى ما آتش جنگ افروختند.

امّا خدا خواست كه ما پاسدار دين او باشيم،

و شر آنان را از حريم دين باز داريم.

مؤمن ما در اين راه خواستار پاداش بود،

و كافر ما از خويشاوندان خود دفاع كرد.

ديگر افراد قريش كه ايمان مى آوردند و از تبار ما نبودند،

هر گاه آتش جنگ زبانه مى كشيد،

و دشمنان هجوم مى آوردند

يا به وسيله هم پيمانهايشان و يا با نيروى قوم و قبيله شان حمايت مى شدند در امان بودند.

پيامبر اسلام صلّى اللّه عليه و آله و سلّم اهل بيت خود را پيش مى فرستاد

تا به وسيله آنها، اصحابش را از سوزش شمشيرها و نيزه ها حفظ فرمايد،

چنانكه عبيدة بن حارث در جنگ بدر، و حمزه در احد، و جعفر در موته، شهيد شدند.

كسانى هم بودند كه اگر مى خواستم نامشان را مى آوردم،

آنان دوست داشتند چون شهيدان اسلام، شهيد گردند،

امّا مقدّر چنين بود كه زنده بمانند، و مرگشان به تأخير افتاد.

علی از زبان علی 

شگفتا از روزگار!

كه مرا همسنگ كسى قرار داده كه چون من پيش قدم نبوده،

و مانند من سابقه در اسلام و هجرت نداشته است،

كسى را سراغ ندارم چنين ادّعايى كند،

مگر ادّعا كننده اى كه نه من او را مى شناسم و نه فكر مى كنم خدا، او را بشناسد

در هر حال خدا را سپاسگزارم.

 افشاى ادّعاى دروغين معاويه در خونخواهى عثمان

اينكه از من خواستى تا قاتلان عثمان را به تو بسپارم،

پيرامون آن فكر كردم و ديدم كه توان سپردن آنها را به تو يا غير تو ندارم.

سوگند به جان خودم!

اگر دست از گمراهى و تفرقه بر ندارى،

به زودى آنها را خواهى يافت كه تو را مى طلبند،

بى آن كه تو را فرصت دهند

تا در خشكى و دريا و كوه و صحرا، زحمت پيدا كردنشان را بر خود هموار كنى.

و اگر در جستجوى آنان بر آيى

بدان كه شادمان نخواهى شد،

و ملاقات با آنان تو را خوشحال نخواهد كرد،

و درود بر اهل آن.

.

نامه9

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

(نامه به جرير بن عبد الله بجلى، فرستاده امام به سوى معاويه در سال 36 هجرى).

نحوه برخورد امام علی با معاویه (لعنه الله علیه)

پس از نام خدا و درود

هنگامى كه نامه ام به دستت رسيد، معاويه را به يكسره كردن كار وادار كن،

و با او برخوردى قاطع داشته باش.

سپس او را آزاد بگذار:

در پذيرفتن جنگى كه مردم را از خانه ها بيرون مى ريزد، يا تسليم شدنى خوار كننده.

پس اگر جنگ را برگزيد، امان نامه او را بر زمين كوب،

و اگر صلح خواست از او بيعت بگير،

با درود.

.

نامه8

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

نامه اى ديگر به معاويه (يكى از پاسخهاى امام در اواخر جنگ صفّين در سال 38 هجرى به نامه معاويه است).

افشاى چهره نفاق معاويه و مشروعيّت بيعت

پس از نام خدا و درود،

نامه پند آميز تو به دستم رسيد

كه داراى جملات به هم پيوسته،

و زينت داده شده بود

كه با گمراهى خود آن را آراسته،

و با بد انديشى خاص خود آن را امضاء كرده بودى.

نامه مردى كه نه خود آگاهى لازم دارد تا رهنمودش باشد،

و نه رهبرى دارد كه هدايتش كند.

تنها دعوت هوسهاى خويش را پاسخ گفته،

و گمراهى عنان او را گرفته و او اطاعت مى كند،

كه سخن بى ربط مى گويد و در گمراهى سرگردان است.

همانا بيعت براى امام يك بار بيش نيست

و تجديد نظر در آن ميسّر نخواهد بود،

و كسى اختيار از سر گرفتن آن را ندارد.

آن كس كه از اين بيعت عمومى سر باز زند، طعنه زن، و عيب جو خوانده مى شود

 و آن كس كه نسبت به آن دو دل باشد منافق است.

.

نامه 7

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

(نامه امام عليه السّلام به معاويه كه پس از جنگ جمل در سال 36 هجرى، توسّط جرير بن عبد اللّه فرستاده شد).

علی از زبان علی (استدلال به مشروعیت خلافت خود برای معاویه (لعنه الله علیه))

همانا كسانى با من بيعت كرده اند كه با ابا بكر و عمر و عثمان، با همان شرايط بيعت كردند،

پس آن كه در بيعت حضور داشت نمى تواند خليفه اى ديگر انتخاب كند،

و آن كس كه غايب بود نمى تواند بيعت مردم را نپذيرد.

همانا شوراى مسلمين از آن مهاجرين و انصار است،

پس اگر بر امامت كسى گرد آمدند،

و او را امام خود خواندند،

خشنودى خدا هم در آن است.

حال اگر كسى كار آنان را نكوهش كند

يا بدعتى پديد آورد،

او را به جايگاه بيعت قانونى باز مى گردانند،

اگر سرباز زد با او پيكار مى كنند،

زيرا كه به راه مسلمانان در نيامده،

خدا هم او را در گمراهى اش رها مى كند.

به جانم سوگند اى معاويه!

اگر دور از هواى نفس، به ديده عقل بنگرى،

خواهى ديد كه من نسبت به خون عثمان پاك ترين افرادم،

و مى دانى كه من از آن ماجرا دور بوده ام،

جز اينكه از راه خيانت مرا متّهم كنى،

و حق آشكارى را بپوشانى.

با درود.

.

نامه 6

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

(اين سخنرانى پس از جنگ صفّين در شهر كوفه در سال 38 هجرى ايراد شد).

علی از زبان علی (حیله معاويه)

سوگند به خدا!

معاويه از من سياستمدارتر نيست،

امّا معاويه حيله گر و جنايتكار است،

اگر نيرنگ ناپسند نبود من زيرك ترين افراد بودم،

ولى هر نيرنگى گناه، و هر گناهى نوعى كفر و انكار است،

روز رستاخيز در دست هر حيله گرى پرچمى است كه با آن شناخته مى شود.

به خدا سوگند!

من با فريب كارى غافلگير نمى شوم،

و با سخت گيرى ناتوان نخواهم شد.

.

خطبه 200

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

(در سال 38 هجرى جهت كمك به محمّد بن ابى بكر در مصر در نكوهش ياران ايراد كرد).

علی از زبان علی (جهاد)

خدا را بر آنچه كه خواسته و هر كار كه مقدّر فرموده ستايش مى كنم،

و او را بر اين گرفتار شدنم به شما كوفيان مى ستايم.

اى مردمى كه هر گاه فرمان دادم اطاعت نكرديد،

و هر زمان شما را دعوت كردم پاسخ نداديد،

هر گاه شما را مهلت مى دهم در بيهودگى فرو مى رويد،

و در هنگامه جنگ سست و ناتوانيد،

اگر مردم اطراف امام خود جمع شوند طعنه زده،

و اگر شما را براى حل مشكلى بخوانند سرباز مى زنيد.

پدر مباد دشمنان شما را براى پيروزى منتظر چه چيزى هستيد؟

چرا براى گرفتن حق خود جهاد نمى كنيد؟

آيا در انتظار مرگ يا ذلّت هستيد؟

به خدا سوگند!

اگر مرگ من فرا رسد -كه حتما خواهد رسيد- بين من و شما جدايى خواهد افتاد،

در حالى كه من از همنشينى با شما ناراحت، و حضورتان براى من بى فايده بود.

معاویه و عمر و عاص لعنه الله علیهما

خدا خيرتان دهد!

آيا دينى نيست كه شما را گرد آورد؟

آيا غيرتى نيست كه شما را براى جنگ با دشمن بسيج كند؟

شگفت آور نيست كه معاويه انسان هاى جفا كار پست را مى خواند

و آنها بدون انتظار كمك و بخششى از او پيروى مى كنند

و من شما را براى يارى حق مى خوانم،

در حالى كه شما بازماندگان اسلام، و يادگار مسلمانان پيشين مى باشيد،

با كمك و عطايا شما را دعوت مى كنم

ولى از اطراف من پراكنده مى شويد، و به تفرقه و اختلاف روى مى آوريد.

نه از دستورات من راضى مى شويد،

و نه شما را به خشم مى آورد كه بر ضد من اجتماع كنيد،

اكنون دوست داشتنى ترين چيزى كه آرزو مى كنم، مرگ است.

كتاب خدا را به شما آموختم،

و راه و رسم استدلال را به شما آموزش دادم،

و آنچه را كه نمى شناختيد به شما شناساندم،

و دانشى را كه به كامتان سازگار نبود جرعه جرعه به شما نوشاندم.

اى كاش نابينا مى ديد و خفته بيدار مى شد.

سوگند به خدا چه نادان مردمى كه رهبر آنان معاويه، و آموزگارشان پسر نابغه (عمرو عاص) باشد.

.

خطبه 180

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

(در سال 34 هجرى مردم در اطراف امام جمع شده و از عثمان شكايت كردند و از او خواستند كه با عثمان صحبت كند تا از اشتباهات خود دست بردارد).

علی از زبان علی (هشدار دادن به عثمان)

همانا مردم پشت سر من هستند

و مرا ميان تو و خودشان ميانجى قرار داده اند،

به خدا نمى دانم با تو چه بگويم چيزى را نمى دانم كه تو ندانى،

تو را به چيزى راهنمايى نمى كنم كه نشناسى،

تو مى دانى آنچه ما مى دانيم.

ما به چيزى پيشى نگرفته ايم كه تو را آگاه سازيم،

و چيزى در پنهانى نيافته ايم كه آن را به تو ابلاغ كنيم.

ديدى چنانكه ما ديدم،

شنيدى چنانكه ما شنيديم،

با رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم بودى چنانكه ما بوديم.

پسر ابو قحافه (ابا بكر) و پسر خطّاب، در عمل به حق، از تو بهتر نبودند،

تو به رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم در خويشاوندى از آن دو نزديك ترى،

و داماد او شدى كه آنان نشدند.

پس خدا را، خدا را، پروا كن

سوگند به خدا،

تو كور نيستى تا بينايت كنند،

نادان نيستى تا تو را تعليم دهند،

راه ها روشن است، و نشانه هاى دين برپاست.

ویژگی های حاکم و رهبر

پس بدان كه برترين بندگان خدا در پيشگاه او رهبر عادل است

كه خود هدايت شده و ديگران را هدايت مى كند،

سنّت شناخته شده را بر پا دارد،

و بدعت ناشناخته را بميراند.

سنّت ها روشن و نشانه هايش آشكار است،

بدعت ها آشكار و نشانه هاى آن بر پاست،

و بدترين مردم نزد خدا، رهبر ستمگرى است كه خود گمراه و مايه گمراهى ديگران است،

كه سنّت پذيرفته را بميراند،

و بدعت ترك شده را زنده گرداند.

من از پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم شنيدم كه گفت: «روز قيامت رهبر ستمگر را بياورند كه نه ياورى دارد و نه كسى از او پوزش خواهى مى كند، پس او را در آتش جهنم افكنند، و در آن چنان مى چرخد كه سنگ آسياب، تا به قعر دوزخ رسيده به زنجير كشيده شود».

من تو را به خدا سوگند مى دهم كه امام كشته شده اين امّت مباشى،

چرا كه پيش از اين گفته مى شد: «در ميان اين امّت، امامى به قتل خواهد رسيد كه در كشتار تا روز قيامت گشوده خواهد شد و كارهاى امّت اسلامى با آن مشتبه شود، و فتنه و فساد در ميانشان گسترش يابد، تا آنجا كه حق را از باطل نمى شناسند، و به سختى در آن فتنه ها غوطه ور مى گردند».

براى مروان چونان حيوان به غارت گرفته مباش

كه تو را هر جا خواست براند،

آن هم پس از ساليانى كه از عمر تو گذشته و تجربه اى كه به دست آورده اى.

(عثمان گفت «با مردم صحبت كن كه مرا مهلت دهند تا از عهده ستمى كه به آنان رفته بر آيم»).

امام عليه السلام فرمود: آنچه در مدينه است به مهلت نياز ندارد،

و آنچه مربوط به بيرون مدينه باشد تا رسيدن فرمانت مهلت دارند.

.

خطبه 164

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

سقیفه و ماجرای خلافت

در سال 37 هجرى در صفّين، شخصى از طايفه بنى اسد پرسيد: چگونه شما را از مقام امامت كه سزاوارتر از همه بوديد كنار زدند؟ فرمود:

اى برادر بنى اسدى تو مردى پريشان و مضطربى كه نابجا پرسش مى كنى،

ليكن تو را حق خويشاوندى است،

و حقّى كه در پرسيدن دارى و بى گمان طالب دانستنى.

پس بدان كه:

آن ظلم و خود كامگى كه نسبت به خلافت بر ما تحميل شد،

در حالى كه ما را نسب برتر و پيوند خويشاوندى با رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم استوارتر بود،

جز خودخواهى و انحصار طلبى چيز ديگرى نبود كه:

گروهى بخيلانه به كرسى خلافت چسبيدند،

و گروهى سخاوتمندانه از آن دست كشيدند،

داور خداست، و بازگشت همه ما به روز قيامت است.

شكوه از ستم هاى معاويه

(در اينجا شعر امرء القيس را خواند كه:) «واگذار داستان تاراج آن غارتگران را، و به ياد آور داستان شگفت دزديدن اسب سوارى را».

بيا و داستان پسر ابو سفيان را به ياد آور،

كه روزگار مرا به خنده آورد از آن پس كه مرا گرياند.

سوگند به خدا!

كه جاى شگفتى نيست،

كار از بس عجيب است كه شگفتى را مى زدايد

و كجى و انحراف مى افزايد.

مردم كوشيدند نور خدا را در داخل چراغ آن خاموش سازند،

جوشش زلال حقيقت را از سر چشمه آن ببندند،

چرا كه ميان من و خود، آب را وبا آلود كردند.

اگر محنت آزمايش از ما و اين مردم برداشته شود،

آنان را به راهى مى برم كه سراسر حق است،

و اگر به گونه ديگرى انجامد: (با حسرت خوردن بر آنها جان خويش را مگذار، كه خداوند بر آنچه مى كنند آگاه است).

.

خطبه 162

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

 پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم از زبان حضرت علی

خداوند پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم را هنگامى فرستاد كه؛

پيامبران حضور نداشتند،

و امّت ها در خواب غفلت بودند،

و رشته هاى دوستى و انسانيّت از هم گسسته بود.

پس پيامبر (صلّى اللّه عليه و آله) به ميان خلق آمد

در حالى كه كتاب هاى پيامبران پيشين را تصديق كرد،

قرآن

و با «نورى» هدايتگر انسانها شد كه همه بايد از آن اطاعت نمايند،

و آن، نور قرآن كريم است.

از قرآن بخواهيد تا سخن گويد،

كه هرگز سخن نمى گويد،

امّا من شما را از معارف آن خبر مى دهم،

بدانيد كه در قرآن علم آينده،

و حديث روزگاران گذشته است،

شفا دهنده دردهاى شما،

و سامان دهنده امور فردى و اجتماعى شما است.

ویژگی حکومت ستمگر (خبر از آينده دردناك بنى اميّه)

پس از تسلّط فرزندان اميّه، خانه اى در شهر يا خيمه اى در بيابان باقى نمى ماند

جز آن كه ستمگران بنى اميّه، اندوه و غم را بدانجا مى كشانند،

و بلا و كينه توزى را در همه جا مطرح مى كنند.

پس در آن روز براى مردم نه عذر خواهى در آسمان و نه ياورى در زمين باقى خواهد ماند،

زيرا نا اهلان را به زمامدارى برگزيده ايد،

و زمامدارى را به جايگاه دروغينى قرار داده ايد.

امّا به زودى خداوند از ستمگران بنى اميّه انتقام مى گيرد،

خوردنى را به خوردنى، و نوشيدنى را به نوشيدنى،

خوردنى تلخ تر از گياه «علقم»،

و نوشيدنى تلخ و جانگدازتر از شيره درخت «صبر».

خداوند از درون ترس و وحشت، و از بيرون، شمشير را بر آنها مسلّط خواهد كرد

كه آنان مركب هاى عصيان و نافرمانى و شتران بار كش گناهانند.

من پياپى سوگند مى خورم كه؛

پس از من بنى اميّه خلافت را چونان خلط سينه بيرون مى اندازند،

و پس از آن ديگر، تا شب و روز از پى هم در گردش است مزه حكومت را براى بار ديگر نخواهند چشيد.

.

خطبه 158

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

(پس از پافشارى خوارج در شورشگرى، امام عليه السّلام به قرارگاهشان رفت و خطاب به جمع خوارج فرمود)

آيا همه شما در جنگ صفّين بوديد؟

گفتند بعضى بوديم و برخى حضور نداشتيم.

فرمود: به دو گروه تقسيم شويد، تا متناسب با هر كدام سخن گويم. دو دسته شدند،

امام ندا در داد كه: ساكت باشيد، به حرفهايم گوش فرا دهيد و با جان و دل به سوى من توجّه كنيد، و هر كس را براى گواهى سوگند دادم با علم گواهى دهد.
آنگاه سخنان طولانى مطرح فرمود كه برخى از آن خطبه اين است:

 سياست استعمارى قرآن بر سر نيزه كردن(معاویه و جکومت ظلم)

آنگاه كه شاميان در گرما گرم جنگ، و در لحظه هاى پيروزى ما، با حيله و نيرنگ، و مكر و فريب كارى قرآن ها را بر سر نيزه بلند كردند.

شماها نگفتيد كه: «شاميان، برادران ما و هم آيين ما هستند از ما مى خواهند از خطاى آنان بگذريم. و راضى به حاكميّت كتاب خدا شده اند، نظر ما اين است كه حرفشان را قبول كنيم و از آنان دست برداريم؟».

امّا من به شما گفتم كه: اين توطئه، ظاهرش ايمان و باطن آن دشمنى و كينه توزى است،

آغاز آن رحمت و پايان آن پشيمانى است،

پس در همين حال به مبارزه ادامه دهيد،

و از راهى كه در پيش گرفته ايد منحرف نشويد،

و در جنگ دندان بر دندان فشاريد،

و به نداى ندا دهند اى گوش ندهيد، زيرا اگر پاسخ داده شوند گمراه كننده اند،

و اگر رها گردند خوار و ذليل شوند، كه همواره چنين بود.

امّا دريغ، شماها را ديدم كه به خواسته هاى شاميان گردن نهاديد، و حكميّت را پذيرفتيد.

سوگند به خدا! اگر از آن سرباز مى زدم مسئول پى آمدهاى آن نبودم، و خدا گناه آن را در پرونده من نمى افزود.

به خدا سوگند! اگر هم حكميّت را مى پذيرفتم به اين كار سزاوار پيروى بودم؛ زيرا قرآن با من است، از آن هنگام كه يار قرآن گشتم از آن جدا نشدم.

وصف ياران جهادگر پيامبر صلّى اللّه عليه و آله

ما با پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم بوديم،

و همانا جنگ و كشتار گرداگرد پدران، فرزندان، برادران و خويشاوندان ما دور مى زد،

امّا از وارد شدن هر مصيبت و شدّتى جز بر ايمان خود نمى افزوديم،

و بيشتر در پيمودن راه حق، و تسليم بودن برابر اوامر الهى، و شكيبايى بر درد جراحت هاى سوزان، مصمّم مى شديم.

علت راه افتادن جنگ صفین 

امّا امروز با پيدايش زنگارها در دين،

كژى ها و نفوذ شبهه ها در افكار،

تفسير و تأويل دروغين در دين،

با برادران مسلمان خود به جنگ خونين كشانده شديم،

پس هر گاه احساس مى كنيم چيزى باعث وحدت ماست و به وسيله آن با يكديگر نزديك مى شويم،

و شكاف ها را پر و باقى مانده پيوندها را محكم مى كنيم، به آن تمايل نشان مى دهيم، آن را گرفته و ديگر راه را ترك مى گوييم.

.

خطبه122

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ادامه »

(يكى از سخنرانى هاى امام در شهر كوفه كه حوادث سخت آينده را بيان فرمود).

خدا شناسى

ستايش خدايى را سزاست كه با آفرينش مخلوقات، بر انسان ها تجلّى كرد،

و با برهان و دليل خود را بر قلب هايشان آشكار كرد.

مخلوقات را بدون نياز به فكر و انديشه آفريد،

كه فكر و انديشه مخصوص كسانى است كه دلى درون سينه داشته باشند و او چنين نيست،

كه علم خداوندى ژرفاى پرده هاى غيب را شكافته است، و به افكار و عقايد پنهان احاطه دارد.

وصف پيامبر اسلام (صلّى اللّه عليه و آله) از زبان حضرت علی

پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم را از درخت تنومند پيامبران،

از سرچشمه نور هدايت،

از جايگاه بلند و بى همانند،

از سرزمين بطحاء،

از چراغ هاى بر افروخته در تاريكى ها،

و از سر چشمه هاى حكمت برگزيد.

پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم طبيبى است كه براى درمان بيماران سيّار است.

مرهم هاى شفا بخش او آماده،

و ابزار داغ كردن زخم ها را گداخته.

براى شفاى قلب هاى كور و گوش هاى ناشنوا و زبان هاى لال، آماده،

و با داروى خود در پى يافتن بيماران فراموش شده و سرگردان است.

 جایگاه علم در هدایت (علل انحراف فرزندان اميّه)

بنى اميّه، با نور حكمت، جان و دل خود را روشن نساخته،

و با شعله هاى فروزان دانش، قلب خود را نورانى نكرده اند،

چونان چهارپايان صحرايى و سنگ هاى سخت و نفوذ ناپذيرند.

به تحقيق رازهاى درون براى صاحبان آگاهى آشكار،

و راه حق براى گمراهان نيز روشن است،

و رستاخيز نقاب از چهره بر انداخت.

و نشانه هاى خود را براى زيركان و آنان كه طالب حقّند نماياند.

نكوهش كوفيان

مردم كوفه!

چرا شما را پيكرهاى بى روح، و روح هاى بدون جسد مى نگرم؟!

چرا شما را عبادت كنندگانى بدون صلاحيّت،

و بازرگانانى بدون سود و تجارت،

و بيدارانى خفته،

و حاضرانى غايب از صحنه،

بينندگانى نابينا، شنوندگانى كر، و سخن گويانى لال، مشاهده مى كنم؟!

معاویه و ویژگی های حکومت ظلم

پرچم گمراهى بر پايه هاى خود بر افراشته شده

و طرفداران آن فراوان گشته

شما را با پيمانه خود مى سنجند و سركوب مى كنند،

پرچمدارشان (معاويه)، از ملّت اسلام خارج و بر راه گمراهى ايستاده است.

پس آن روز كه بر شما دست يابند جز تعداد كمى از شما باقى نگذارند،

چونان باقى مانده غذايى اندك در ته ديگ يا دانه هاى غذاى چسبيده در اطراف ظرف.

شما را مانند پوست هاى چرمى به هم پيچانده مى فشارند،

و همانند خرمن شما را به شدّت مى كوبند،

و چونان پرنده اى كه دانه هاى درشت را از لاغر جدا كند،

اين گمراهان، مؤمنان را از ميان شما جدا ساخته نابود مى كنند.

هشدار و سفارش به اطاعت از اهل بيت عليهم السّلام

با توجّه به اين همه خطرات، روشهاى گمراه كننده شما را به كجا مى كشاند ؟!

تاريكى ها و ظلمتها، تا كى شما را متحيّر مى سازد ؟!

دروغ پردازيها تا چه زمانى شما را مى فريبد؟!

از كجا دشمن در شما نفوذ كرده به اينجا آورده و به كجا باز مى گرداند؟!

آگاه باشيد كه هر سر آمدى را پرونده اى، و هر غيبتى را بازگشت دو باره اى است.

علما در نهج البلاغه

مردم به سخن عالم خداشناس خود گوش فرا دهيد،

دل هاى خود را در پيشگاه او حاضر كنيد،

و با فريادهاى او بيدار شويد

ویژگی حاکمان

رهبر جامعه بايد با مردم به راستى سخن گويد

و پراكندگى مردم را به وحدت تبديل،

و انديشه خود را براى پذيرفتن حق آماده گرداند.

علی از زبان علی

پيشواى شما چنان واقعيّت ها را براى شما شكافت چونان شكافتن مهره هاى ظريف،

و حقيقت را از باطل چون شيره درختى كه از بدنه آن خارج شود، بيرون كشيد.

معاویه و ویژگی حکومت ظلم 

پس در آن هنگام كه امويان بر شما تسلط يابند، باطل بر جاى خود استوار شود،

و جهل و نادانى بر مركب ها سوار،

و طاغوت زمان عظمت يافته،

و دعوت كنندگان به حق اندك و بى مشترى خواهند شد.

روزگار چونان درنده خطرناكى حمله ور شده،

و باطل پس از مدّت ها سكوت، نعره مى كشد،

مردم در شكستن قوانين خدا دست در دست هم مى گذارند،

و در جدا شدن از دين متّحد مى گردند،

و در دروغ پردازى با هم دوست و در راستگويى دشمن يكديگرند.

و چون چنين روزگارى مى رسد، فرزند با پدر دشمنى ورزد،

و باران خنك كننده، گرمى و سوزش آورد،

پست فطرتان همه جا را پر مى كنند،

نيكان و بزرگواران كمياب مى شوند،

مردم آن روزگار چون گرگان، و پادشاهان چون درندگان،

تهيدستان طعمه آنان، و مستمندان چونان مردگان خواهند بود،

راستى از ميانشان رخت بر مى بندد، و دروغ فراوان مى شود.

با زبان،  تظاهر به دوستى دارند اما در دل دشمن هستند،

به گناه افتخار مى كنند، و از پاكدامنى به شگفت مى آيند،

و اسلام را چون پوستينى واژگونه مى پوشند.

.

خطبه 108

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

نوشته اند كه امام اين سخنرانى را 5 روز پس از بدست گرفتن قدرت سياسى كشور در آخر ذى الحجّه سال 35 هجرى ايراد فرمود.

ويژگى هاى پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم از زبان حضرت علی

تا اينكه خدا محمّد صلّى اللّه عليه و آله و سلّم را برانگيخت، گواهى دهنده، بشارت دهنده، هشدار دهنده.

پيامبرى كه بهترين آفريدگان در خردسالى، و در سنّ پيرى نجيب ترين و بزرگوارترين مردم بود،

اخلاقش از همه پاكان پاك تر و باران كرمش از هر چيزى با دوامتر بود.

 هشدار از آينده تلخ فرزندان اميّه

شما اى فرزندان اميّه!

زمانى از لذّت و شيرينى دنيا بهره مند شديد،

و از سینه آن نوشيديد كه افسارش رها، و بند جهازش محكم نبود (در حكومت عثمان)،

تا آنجا كه حرام دنيا نزد گروهى چونان ميوه درخت سدر بى خار، آسان، و حلال آن دشوار و غير ممكن شد.

به خدا سوگند!

دنيايى كه در دست شماست چونان سايه اى است گسترده كه زود به سر آمد خود نزديك مى شود.

امروز زمين براى شما خالى و گسترده،

و دستهايتان براى انجام هر رفتار نادرستى باز،

و دست هاى رهبران واقعى بسته است.

شمشير شما بر آنان مسلط و شمشير آنان از شما باز گرفته شده است.

آگاه باشيد!

هر خونى، خونخواهى دارد،

و هر حقى را جستجوگرى است،

انتقام گيرنده خون هاى ما، چونان حاكمى است كه براى خود داورى كند،

و او خداوندى است كه از گرفتن كسى ناتوان نگردد، و كسى از پنجه عدالت او نمى تواند بگريزد.

اى فرزندان اميّه!

سوگند به خدا زود باشد كه اين خلافت و دولت را در دست ديگران و در خانه دشمنان خود بنگريد.

خودسازی 

آگاه باشيد!

بيناترين چشمها آن است كه در دل نيكى ها نفوذ كند،

و شنواترين گوش ها آن كه پندها و تذكّرات سودمند را در خود جاى دهد.

اى مردم!

چراغ دل را از نور گفتار گوينده با عمل روشن سازيد

و ظرف هاى جان را از آب زلال چشمه هايى كه از آلودگى ها پاك است پر نماييد.

اى بندگان خدا!

به نادانى هاى خود تكيه نكنيد،

و تسليم هواى نفس خويش نباشيد،

كه چنين كسى بر لبه پرتگاه قرار دارد، و بار سنگين هلاكت و فساد را بر دوش مى كشد، و از جايى به جاى ديگر مى برد،

تا آنچه را كه ناچسب است بچسباند، و آنچه را كه دور مى نمايد نزديك جلوه دهد.

خدا را، مبادا شكايت نزد كسى بريد كه نمى تواند آن را بر طرف سازد، و توان گره گشايى از كارتان ندارد.

اهل البیت (علیهم السلام)

همانا بر امام واجب نيست جز آنچه را كه خدا امر فرمايد،

و آن، كوتاهى نكردن در پند و نصيحت، تلاش در خير خواهى، زنده نگهداشتن سنّت پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم، جارى ساختن حدود الهى بر مجرمان، رساندن سهم هاى بيت المال به طبقات مردم، است.

پس در فراگيرى علم و دانش پيش از آن كه درختش بخشكد تلاش كنيد،

و پيش از آن كه به خود مشغول گرديد از معدن علوم (اهل بيت عليهم السّلام) دانش استخراج كنيد.

خودسازی و رعایت تقوی

مردم را از حرام و منكرات باز داريد،

و خود هم مرتكب نشويد، زيرا دستور داده شديد كه ابتدا خود محرّمات را ترك و سپس مردم را باز داريد.

.

خطبه 105

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

 وصف روز قيامت

قيامت روزى است كه خداوند همه انسان هاى گذشته و آينده را براى رسيدگى دقيق حساب و رسيدن به پاداش اعمال، گرد آورد.

همه فروتنانه به پاخيزند،

عرق از سر و رويشان و كنار دهانشان جارى است،

و زمين زير پايشان لرزان است،

نيكو حال ترين آنان كسى است كه جاى گذاشتن دو پايش را پيدا كند يا جايى براى آسوده ماندن بيابد.

 حکومت ظالمانه

فتنه هايى چون تاريكى شب كه نيرويى نمى تواند برابر آن بايستد،

و كسى نتواند پرچمهاى آن را پايين كشد،

به سوى شما مى آيد چونان شترى كه مهار شده و جهاز بر پشت آن نهاده و ساربان آن را كشانده و به سرعت مى راند.

فتنه جويان كسانى هستند كه ضربات آنها شديد و غارتگرى آنان اندك است.

مردمى با آنان جهاد مى كنند كه در چشم متكبّران خوار و در روى زمين گمنام و در آسمان ها معروفند.

در اين هنگام، واى بر تو اى بصره!

از سپاهى كه نشانه خشم و انتقام الهى است،

بى گرد و غبار و صدايى به تو حمله خواهند كرد

و چه زود ساكنانت به مرگ سرخ و گرسنگى غبار آلود دچار مى گردند.

.

خطبه 102

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ادامه »

خداشناسی

ستايش خداوندى را كه اوّل هر نخستين است

و آخر هر گونه آخرى،

چون پيش از او چيزى نيست.

بايد كه ابتدايى نداشته باشد،

و چون پس از او چيزى نيست پس پايانى نخواهد داشت،

و گواهى مى دهم كه جز او خدايى نيست،

و خدا يكى است، آن گواهى كه با درون و برون و قلب و زبان، هماهنگ باشد.

علی از زبان علی

اى مردم دشمنى و مخالفت با من، شما را تا مرز گناه نراند،

و نافرمانى از من شما را به پيروى از هواى نفس نكشاند، و به هنگام شنيدن سخن من، به گوشه چشم، يكديگر را ننگريد.

معاویه و خبر از حوادث خونين آينده

سوگند به آن كس كه دانه را شكافت، و جانداران را آفريد،

آنچه به شما خبر مى دهم از پيامبر امّى صلّى اللّه عليه و آله و سلّم است، نه گوينده دروغ گفت و نه شنونده نا آگاه بود.

گويا مى بينم شخص سخت گمراهى را كه از شام فرياد زند

و بتازد و پرچم هاى خود را در اطراف كوفه بپراكند،

و چون دهان گشايد و سركشى كند

و جاى پايش بر زمين محكم گردد،

فتنه فرزند خويش را به دندان گيرد و آتش جنگ شعله ور شود.

روزها با چهره عبوس و گرفته ظاهر شوند

و شب و روز با رنج و اندوه بگذرند.

و آنگاه كه كشتزار او به بار نشست،

و ميوه او آب دار شد،

و چون شتر مست خروشيد،

و چون برق درخشيد،

پرچم هاى سپاه فتنه از هر سو به اهتزاز در آيد

 و چونان شب تار و درياى متلاطم به مردم روى آورند.

از آن بيشتر، چه طوفانهاى سختى كه شهر كوفه را بشكافد،

و چه تند بادهايى كه بر آن وزيدن گيرد،

و به زودى دستجات مختلف به جان يكديگر يورش آورند:

آنها كه بر سر پا ايستاده اند درو شوند، و آنها كه بر زمين افتادند لگد مال گردند.

ادامه »

خبر از ستمگرى و فساد بنى اميّه

سوگند به خدا!

بنى اميّه چنان به ستمگرى و حكومت ادامه دهند كه حرامى باقى نماند جز آن كه حلال شمارند،

و پيمانى نمى ماند جز آن كه همه را بشكنند،

و هيچ خيمه و خانه اى وجود ندارد جز آن كه ستمكارى آنان در آنجا راه يابد،

و ظلم و فسادشان مردم را از خانه ها كوچ دهد.

تا آن كه در حكومتشان دو دسته بگريند:  دسته اى براى دين خود كه آن را از دست داده اند، و دسته اى براى دنياى خود كه به آن نرسيده اند. و يارى خواستن يكى از ديگرى، چون يارى خواستن برده از ارباب خويش است كه در حضور ارباب اطاعت دارد و در غيبت او بدگويى مى كند.

در حكومت بنى اميّه هر كس به خدا اميدوارتر باشد بيش از همه رنج و مصيبت بيند.

پس اگر خداوند عافيت و سلامتى بخشيد، قدر شناس باشيد و اگر به بلا و گرفتارى مبتلا گشتيد شكيبا باشيد كه سرانجام، پيروزى با پرهيزكاران است.

.

خطبه 98

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ادامه »

(برخى از مورّخان نقل كرده اند كه اين سخنرانى امام عليه السّلام پس از حادثه جنگ نهروان در سال 38 هجرى ايراد شد).

علی از زبان علی (بیان برخی ويژگى هاى علمى و سياسى خودشان)

پس از حمد و ستايش پروردگار!

اى مردم من بودم كه چشم فتنه را كندم،

و جز من هيچ كس جرأت چنين كارى را نداشت،

آنگاه كه امواج سياهى ها بالا گرفت و به آخرين درجه شدّت خود رسيد.

پس از من بپرسيد پيش از آن كه مرا نيابيد.

سوگند به خدايى كه جانم در دست اوست،

نمى پرسيد از چيزى كه ميان شما تا روز قيامت مى گذرد،

و نه از گروهى كه صد نفر را هدايت يا گمراه مى سازد، جز آن كه شما را آگاه مى سازم و پاسخ مى دهم.

و از آن كه مردم را بدان مى خواند و آن كه رهبريشان مى كند

و آن كه آنان را مى راند،

و آنجا كه فرود مى آيند

و آنجا كه بار گشايند

و آن كه از آنها كشته شود و آن كه بميرد، خبر مى دهم.

آن روز كه مرا از دست داديد،

و نگرانى ها و مشكلات بر شما باريدن گرفت،

و بسيارى از پرسش كنندگان به حيرت فرو رفته مى گويند سر انجام چه خواهد شد؟

كه گروه بسيارى از پرسش شوندگان از پاسخ دادن فرو مانند.

 خبر از فتنه هاى آينده

اين حوادث هنگامى رخ نشان مى دهد كه جنگ در ميان شما طولانى شود،

و دنيا چنان بر شما تنگ گردد كه ايّام بلا را طولانى پنداريد،

تا روزى كه خداوند پرچم فتح و پيروزى را براى باقى مانده نيكان شما به اهتزاز در آورد (زمان ظهور حضرت حجّت عجل اللّه تعالى فرجه الشريف).

برخورد با شبهات و ماهیت آن

فتنه ها آنگاه كه روى آورند با حق شباهت دارند،

و چون پشت كنند حقيقت چنانكه هست، نشان داده مى شود،

فتنه ها چون مى آيند شناخته نمى شوند،

و چون مى گذرند، شناخته مى شوند،

فتنه ها چون گرد بادها مى چرخند،

از همه جا عبور مى كنند،

در بعضى از شهرها حادثه مى آفرينند

و از برخى شهرها مى گذرند. 

 خبر از فتنه هاى بنى اميّه ( معاویه و خاندان او لعنه الله علیهم)

آگاه باشيد!

همانا ترسناكترين فتنه ها در نظر من، فتنه بنى اميّه بر شما است،

فتنه اى كور و ظلمانى كه سلطه اش همه جا را فرا گرفته و بلاى آن دامنگير نيكوكاران است.

هر كس آن فتنه ها را بشناسد نگرانى و سختى آن دامنگيرش گردد،

و هر كس كه فتنه ها را نشناسد، حادثه اى براى او رخ نخواهد داد.

به خدا سوگند!

بنى اميّه بعد از من براى شما زمامداران بدى خواهند بود،

آنان چونان شتر سركشى كه دست به زمين كوبد و لگد زند و با دندان گاز گيرد و از دوشيدن شير امتناع ورزد، با شما چنين برخوردارى دارند،

و از شما كسى باقى نگذارند، جز آن كس كه براى آنها سودمند باشد يا آزارى بدانها نرساند.

و بلاى فرزندان بنى اميّه، بر شما طولانى خواهد ماند

چندان كه يارى خواستن شما از ايشان چون يارى خواستن بنده باشد از مولاى خويش يا تسليم شده از پيشواى خود.

فتنه هاى بنى اميّه پياپى با چهره اى زشت و ترس آور، و ظلمتى با تاريكى عصر جاهليّت، بر شما فرود مى آيد.

نه نور هدايتى در آن پيدا، و نه پرچم نجاتى در آن روزگاران بچشم مى خورد.

ما اهل بيت پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم از آن فتنه ها در امانيم

و مردم را بدان نمى خوانيم،

سپس خدا فتنه هاى بنى اميّه را نابود، و از شما جدا خواهد ساخت مانند جدا شدن پوست از گوشت، كه با دست قصّابى انجام پذيرد.

خدا با دست افرادى، خوارى و ذلّت را به فرزندان اميّه مى چشاند كه به سختى آنها را كنار مى زنند،

و جام تلخ بلا و ناراحتى و مصيبت را در كامشان مى ريزند،

و جز شمشير چيزى به آنها نمى دهند،

و جز لباس ترس بر آنها نپوشانند.

در آن هنگام، قريش دوست دارد آنچه در دنياست بدهد تا يك بار مرا بنگرد،

گر چه لحظه كوتاهى (به اندازه كشتن شترى) باشد،

تا با اصرار چيزى را بپذيرم كه امروز پاره اى از آن را مى خواهم نمى دهند.

.

خطبه 93

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

ادامه »

بهترين بنده خدا 

اى بندگان خدا همانا بهترين و محبوب ترين بنده نزد خدا، بنده اى است كه خدا او را در پيكار با نفس يارى داده است

آن كس كه جامعه زيرين او اندوه، و لباس رويين او ترس از خداست

چراغ هدايت در قلبش روشن شده

و وسائل لازم براى روزى او فراهم آمده

و دورى ها و دشوارى ها را بر خود نزديك و آسان ساخته است.

حقايق دنيا را با چشم دل نگريسته،

همواره به ياد خدا بوده و اعمال نيكو، فراوان انجام داده است.

از چشمه گواراى حق سيراب گشته، چشمه اى كه به آسانى به آن رسيد و از آن نوشيده سيراب گرديد.

راه هموار و راست قدم برداشته،

پيراهن شهوات را از تن بيرون كرده،

و جز يك غم، از تمام غم ها خود را مى رهاند،

و از صف كور دلان و مشاركت با هواپرستان خارج شد،

كليد باز كننده درهاى هدايت شد

و قفل درهاى گمراهى و خوارى گرديد.

راه هدايت را با روشن دلى ديد،

و از همان راه رفت، و نشانه هاى آن را شناخت

و از امواج سركش شهوات گذشت.

به استوارترين دستاويزها و محكم ترين طناب ها چنگ انداخت،

چنان به يقين و حقيقت رسيد كه گويى نور خورشيد بر او تابيد.

در برابر خداوند خود را به گونه اى تسليم كرد كه هر فرمان او را انجام مى دهد

و هر فرعى را به اصلش باز مى گرداند.

چراغ تاريكى ها، و روشنى بخش تيرگى ها،

كليد درهاى بسته و بر طرف كننده دشوارى ها،

و راهنماى گمراهان در بيابان هاى سرگردانى است.

سخن مى گويد، خوب مى فهماند،

سكوت كرده به سلامت مى گذرد،

براى خدا اعمال خويش را خالص كرده آن چنان كه خدا پذيرفته است،

از گنجينه هاى آيين خدا و اركان زمين است.

عدالت

خود را به عدالت واداشته

و آغاز عدالت او آن كه هواى نفس را از دل بيرون رانده است،

حق را مى شناساند و به آن عمل مى كند.

كار خيرى نيست مگر كه به آن قيام مى كند،

و در هيچ جا گمان خيرى نبرده جز آن كه به سوى آن شتافته.

قرآن

اختيار خود را به قرآن سپرده،

و قرآن را راهبر و پيشواى خود قرار داده است،

هر جا كه قرآن بار اندازد فرود آيد،

و هر جا كه قرآن جاى گيرد مسكن گزيند.

وصف زشت ترين انسان، «عالم نمايان»

و ديگرى كه او را دانشمند نامند امّا از دانش بى بهره است،

يك دسته از نادانى ها را از جمعى نادان فرا گرفته،

و مطالب گمراه كننده را از گمراهان آموخته، و به هم بافته،

و دام هايى از طناب هاى غرور و گفته هاى دروغين بر سر راه مردم افكنده،

قرآن را بر اميال و خواسته هاى خود تطبيق مى دهد،

و حق را به هوس هاى خود تفسير مى كند.

مردم را از گناهان بزرگ ايمن مى سازد،

و جرائم بزرگ را سبك جلوه مى دهد.

ادّعا مى كند از ارتكاب شبهات پرهيز دارد امّا در آنها غوطه مى خورد.

مى گويد: از بدعت ها دورم، ولى در آنها غرق شده است.

چهره ظاهر او چهره انسان، و قلبش قلب حيوان درنده است،

راه هدايت را نمى شناسد كه از آن سو ببرود،

و راه خطا و باطل را نمى داند كه از آن بپرهيزد، پس مرده اى است در ميان زندگان.

جایگاه اهل البیت (علیهم السلام)

مردم كجا مى رويد چرا از حق منحرف مى شويد؟

پرچم هاى حق بر و نشانه هاى آن آشكار است،

با اينكه چراغهاى هدايت روشنگر راهند، چون گمراهان به كجا مى رويد؟

چرا سرگردانيد در حالى كه عترت پيامبر شما در ميان شماست،

آنها زمامداران حق و يقينند،

پيشوايان دين، و زبان هاى راستى و راستگويانند،

پس بايد در بهترين منازل قرآن جايشان دهيد

و همانند تشنگانى كه به سوى آب شتابانند، به سويشان هجوم ببريد.

وصف پیامبر (صلی الله علیه و آله)

اى مردم اين حقيقت را از خاتم پيامبران بياموزيد كه فرمود: «هر كه از ما مى ميرد، در حقيقت نمرده است و چيزى از ما كهنه نمى شود.
پس آنچه نمى دانيد، نگوييد، زيرا بسيارى از حقايق در امورى است كه نا آگاهانه انكار مى كنيد. 

علی از زبان علی

مردم عذر خواهى كنيد از كسى كه دليلى بر ضدّ او نداريد، و آن كس من مى باشم،

مگر من در ميان شما بر اساس «ثقل اكبر» كه قرآن است عمل نكردم و ثقل اصغر «عترت پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم» را در ميان شما باقى نگذاردم.

مگر من پرچم ايمان را در بين شما استوار نساختم

و از حدود و مرز حلال و حرام آگاهيتان ندادم

مگر پيراهن عافيت را با عدل خود به اندام شما نپوشاندم

و نيكى ها را با اعمال و گفتار خود در ميان شما رواج ندادم

و ملكات اخلاق انسانى را به شما نشان ندادم.
پس وهم و گمان خود را در آنجا كه چشم دل ژرفاى آن را مشاهده نمى كند، و فكرتان توانايى تاختن در آن راه ندارد، به كار نگيريد.

 اخبار غيبى نسبت به آينده بنى اميّه(معاویه)

تا آن كه برخى از شما گمان مى برند كه دنيا به كام بنى اميّه شد،

و همه خوبى ها را افزون به آنها سپرده و آنها را از سرچشمه خود سيراب كرده،

و تازيانه و شمشيرشان از سر اين امّت كنار نخواهد رفت.

كسانى كه چنين مى انديشند در اشتباهند،

زيرا سهم بنى اميّه تنها جرعه اى از زندگى لذّت بخش است كه مدّتى آن را مى مكند سپس همه آنچه را كه نوشيدند بيرون مى ريزند.

 .

خطبه87

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

در سال 36 هجرى وقتى شنيد كه بنى اميّه با تهمت هاى فراوان آن حضرت را در خون عثمان شريك مى پندارند، فرمود:


آيا شناختى كه بنى اميّه از روحيّات من دارند آنان را از عيب جويى بر من باز نمى دارد و آيا سوابق مبارزات من، نادان را بر سر جاى خود نمى شناسند كه به من تهمت نزنند؟

آنچه خدا آنان را بدان پند داد از بيان من رساتر است. من مارقين (از دين خارج شدگان) را با حجّت و برهان مغلوب مى كنم و دشمن ناكثين «پيمان شكنان» و ترديد دارندگان در اسلام مى باشم، شبهات را بايد در پرتو كتاب خدا، قرآن، شناخت و بندگان خدا به آنچه در دل دارند پاداش داده مى شوند.

.

خطبه75

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

در سال 40 هجرى، روزهاى آخر عمر شريف خود در نكوهش و هشدار كوفيان ايراد فرمود.

پیش بینی حضرت علی از خلیفه بعد خود

آگاه باشيد!

پس از من مردى با گلوى گشاده، و شكمى بزرگ بر شما مسلّط خواهد شد، كه هر چه بيابد مى خورد، و تلاش مى كند آنچه ندارد به دست آورد. او را بكشيد ولى هرگز نمى توانيد او را بكشيد.

آگاه باشيد!

به زودى معاويه شما را به بيزارى و بدگويى من وادار مى كند، بدگويى را به هنگام اجبار دشمن اجازه مى دهم كه مايه بلندى درجات من و نجات شماست، امّا هرگز در دل از من بيزارى نجوييد كه من بر فطرت توحيد تولّد يافته ام و در ايمان و هجرت از همه پيش قدم تر بوده ام.

.

خطبه57

نهج البلاغه

.

موسسه اهل البیت

(در سال 37 هجرى به هنگام شروع جنگ صفّين اين سخنرانى را ايراد فرمود.

علت شروع جنگ صفین

مردم همانند شتران تشنه اى كه به آب نزديك شده،

و ساربان رهاشان كرده،

و عقال (پاى بند) از آنها گرفته، بر من هجوم آوردند و به يكديگر پهلو مى زدند، فشار مى آوردند، چنان كه گمان كردم مرا خواهند كشت، يا بعضى به وسيله بعض ديگر مى ميرند و پايمال مى گردند.

معاویه

پس از بيعت عمومى مردم، مسئله جنگ با معاويه را ارزيابى كردم، همه جهات آن را سنجيدم تا آن كه مانع خواب من شد، ديدم چاره اى جز يكى از اين دو راه ندارم: يا با آنان مبارزه كنم، و يا آن چه را كه محمّد صلّى اللّه عليه و آله و سلّم آورده، انكار مى نمايم، پس به اين نتيجه رسيدم كه، تن به جنگ دادن آسانتر از تن به كيفر پروردگار دادن است، و از دست دادن دنيا آسان تر از رها كردن آخرت است.

.

خطبه54

نهج البلاغه

.

.

موسسه اهل البیت

(در سال 37 هجرى پس از ورود به صحراى صفّين براى در اختيار گرفتن آب فرات خطاب به خط شكنان سپاه فرمود)


فرمان خط شكستن و آزاد كردن آب فرات

شاميان با بستن آب شما را به پيكار دعوت كردند. اكنون بر سر دو راهى قرار داريد: يا به ذلّت و خوارى بر جاى خود بنشينيد، و يا شمشيرها را از خون آنها سيراب سازيد تا از آب سيراب شويد.
پس بدانيد كه مرگ در زندگى توأم با شكست، و زندگى جاويدان در مرگ پيروزمندانه شماست.

آگاه باشيد، معاويه گروهى از گمراهان را همراه آورده و حقيقت را از آنان مى پوشاند، تا كور كورانه گلوهايشان را آماج تير و شمشير كنند.

.

خطبه51

نهج البلاغه

.

وقتى نماينده خود جرير بن عبد اللّه را در سال 36 هجرى به طرف معاويه فرستاد و معاويه پاسخى روشن نمى داد. ياران امام گفتند، وسائل جنگ را مهيّا كن، فرمود:

1. واقع نگرى در برخورد با دشمن

مهيّا شدن من براى جنگ با شاميان، در حالى است كه «جرير» را به رسالت به طرف آنان فرستاده ام، بستن راه صلح و باز داشتن شاميان از راه خير است، اگر آن را انتخاب كنند. من مدّت اقامت «جرير» را در شام معيّن كردم، كه اگر تأخير كند، يا فريبش دادند و يا از اطاعت من سرباز زده است.
عقيده من اين است كه صبر نموده با آنها مدارا كنيد، گرچه مانع آن نيستم كه خود را براى پيكار آماده سازيد.

2. ضرورت جهاد با شاميان

من بارها جنگ با معاويه را برّرسى كرده ام، و پشت و روى آن را سنجيده، ديدم راهى جز پيكار، يا كافر شدن نسبت به آن چه پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم آورده باقى نمانده است، زيرا در گذشته كسى [عثمان] بر مردم حكومت مى كرد كه اعمال او حوادثى آفريد و باعث گفتگو و سر و صداهاى فراوان شد، مردم آنگاه اعتراض كردند و تغييرش دادند.

خطبه43

نهح البلاغه

.

.موسسه اهل البیت

نامه علی به سهل بن حنیف انصاری، کارگزار امام در مدینه درباره جمعی از مردم مدینه که به معاویه پیوستند. (در سال 37 هجری)

اما بعد!

به من خبر رسید که تنی چند از مردانی که نزد تو هستند، پنهانی به سوی معاویه می روند.

تاسف مخور که از عدد یارانت می کاهد و از یاریشان کم می شود. برای گمراهی آنان و آرامش خاطر تو همین بس که آنان از هدایت و حق گریخته اند و به سوی کوری و نادانی شتافته اند.

اینان اهل دنیایند به آن روی نهاده و به دنبالش افتاده اند . عدالت را شناختند و دیدند شنیدند و فهمیدند و دانستند که مردم در نظر ما در حق برابرند، در عین حال برای رسیدن به نان و نوایی گریختند. از رحمت خدا دور باشند، دور.

به خدا سوگند ! اینان از ستم نگریختند و به عدل نپیوستند. امید آن دارم که خداوند دشواری این امر را بر ما آسان و ناهمواریش را هموار سازد. ان شاء الله

و السلام

.

.

نامه70

نهج البلاغه

.

.

نامه حضرت علی به معاویه لعن الله علیه

افشای چهره ی معاویه

اما بعد!

من از آنکه پیاپی به نامه هایت پاسخ می دهم و به سخنانت گوش می سپارم می پندارم که اندیشه ام سست شده و زیرکیم دچار خطا گشته .

تو در اموری که از من می خواهی و نامه هایی که برای پاسخ گرفتن به من می نویسی چونان کسی هستی که در خوابی سنگین فرو رفته و خواب های دروغ می بیند یا مانند کسی هستی که سرگردان ایستاده و از ایستادن به مشقت افتاده نمی داند آنچه رخ خاهد داد به سود اوست یا بر زیانش.

البته تو همانند چنین کسی نیستی ، بلکه او همانند توست!

به خدا سوگند!

اگر ماندن برخی را نمی خواستم، ضربات کوبنده ای از من بر تو وارد می آمد که استخوان را بکوبد و گوشت را آب کند.

شیطان

بدان که شیطان نمی گذارد که به نیکوترین کارت بپردازی و گوش به نصیحت بسپاری. و سلام بر اهلش

.

. 

نامه 73

نهج البلاغه

.

.

نامه امام علی علیه السلام به معاویه در آغاز بیعت مردم با ایشان

از بنده ی خدا علی امیرمومنان به معاویه پسر ابوسفیان

اما بعد! عذر روی گردانیَم از شما را دانستی، تا آنکه رویدادی که از آن چاره ای نبوده و چیزی مانع آن نمی شد، رخ داد. داستان طولانی و سخن فراوان است. گذشت آنچه گدشته و روی آورد آنچه روی آورد. پس از آنان که نزد تو هستند برایم بیعت بگیر و باگروهی از یاران خود نزد من بیا.

والسلام

.

.

نامه75

نهج البلاغه

.

.

??از نامه هاى حضرت علی به معاويه بعد از جنگ نهروان

?بیت المال

اما بعد!

زمان آن رسيده كه با ديدى دقيق به مشاهده امور روشن برخيزى و از آن بهره مند گردى، تو با ادعاهاى باطل به راه پيشينيانت رفتى، و خود را بى پروا در عرصه فريب و دروغها انداختى، آنچه را برتر از مرتبه توست به خود بستى، و بيت المالى را كه براى ديگران اندوخته شده ربودى؛

?حق و باطل

همه اين برنامه هايت به خاطر فرار از حق، و انكار نمودن واقعياتى است كه از گوشت و خون براى تو لازمتر بود، همان واقعياتى كه گوشت شنيده، و سينه ات از آن پر شده، آيا بعد از حق جز گمراهى آشكار چيزى هست، و پس از بيان روشن غير از اشتباه برنامه اى وجود دارد از اشتباه و حق و باطل را به هم آميختن دورى كن، كه فتنه دير زمانى است كه پرده هايش را بر چهره افكنده، و تاريكيش ديده هاى بينا را نابينا ساخته.

از طرف تو نامه اى به من رسيد با سخنانى بى تناسب، كه از آشتى و صلح نشانه اى ندارد، و كلمات افسانه گونه اى كه دانش و بردبارى آن را بر نبافته است، با اين گفته هاى بى اساست به كسى مانى كه در شنزار فرو رفته، يا به تاريكى در منطقه اى بى نشانه قدم بر مى دارد، خود را به جاى بلندى برده اى كه رسيدن به آن سخت، و نشانه هايش دور است، عقاب بلند پرواز به آن نمى رسد، و هر كه بر آن بالا رود با ستاره عيّوق برابرى مى كند.

پناه به خدا كه تو پس از من حكومت مسلمين را براى دخالت در امورشان به دست گيرى، يا براى يكى از آنان با تو قرار داد و پيمانى به اجرا گذارم. از هم اكنون خود را درياب، و براى خويش چاره اى بينديش، كه اگر كوتاهى ورزى و بندگان خدا براى جنگ با تو برخيزند درها به رويت بسته شود، و آنچه امروز از تو پذيرفته است پس از آن پذيرفته نشود.

و السلام.

.

.

نامه 65

نهج البلاغه

.

.

موسسه اهل البیت علیهم السلام

??از نامه هاى حضرت علی در جواب نامه معاويه و تهدیدات نظامی او:

?گذشته خاندان معاویه (لعنه الله علیه)

اما بعد، همان طور كه گفتى ما و شما با هم در الفت و اتفاق بوديم، ولى در گذشته بين ما و شما جدايى افتاد، زيرا ما ايمان آورديم و شما كفر ورزيديد، و امروز هم ما به راه راستيم و شما دچار فتنه ايد، و مسلمان شما اسلام نياورد مگر از روى بى ميلى، و اين در حالى بود كه تمام بزرگان عرب تسليم رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله شدند و همدست وى گشتند.

?طلحه و زبیر و عایشه

گفته بودى كه طلحه و زبير را من كشتم، و عايشه را تبعيد نمودم، و ميان دو شهر كوفه و بصره فرود آمدم، اين امور به تو ربطى ندارد، تو را در اين مسأله زيانى نيست و هم نيازى ندارد كه عذرش را از تو بخواهم.

? مهاجرین و انصار

و ياد آور شدى كه با لشگرى از مهاجرين و انصار به جنگ من خواهى آمد، معلومت باد از آن روزى كه برادرت اسير شد هجرت قطع گشت (و شما را نشايد كه به خود مهاجر گوييد)، اكنون اگر به ديدار من عجله دارى آسوده باش، كه اگر به ديدارت آيم سزاوار است كه خداوند مرا براى عقوبت تو بر انگيخته باشد، و اگر تو به ديدار من آيى مانند آن است كه برادر بنى اسد گفته:

“به استقبال باد تابستانى روند كه سنگ ريز و درشت را بر مى گيرد و بر آنان مى كوبد.”
شمشيرى كه به وسيله آن جدّ و دايى و برادرت را كشتم پيش من است.

به خدا قسم چنانكه دانستم بر دلت غلاف گمراهى پوشيده، و عقلت اندك و ناقص است، شايسته است در باره تو گفته شود كه بر نردبانى بالا رفته اى كه تو را بر جاى بدى مشرف ساخته كه به زيان توست نه سود تو، چرا كه چيزى را خواستى كه گمشده تو نيست، و گوسپندى را چراندى كه مالكش نمى باشى، و امرى را خواستى كه نه اهلش هستى و نه در معدنش قرار دارى، چه اندازه گفتارت از عملت دور است، چه زود شبيه عموها و دايى هايت شدى كه شقاوت و آرزوهاى باطل آنان را به انكار محمّد صلّى اللّه عليه و آله واداشت، همان گونه كه مى دانى با او جنگيدند تا به خاك و خون در افتادند، نه از حادثه عظيمى به نفع خود دفاع كردند، و نه حريمى را در برابر شمشيرهايى كه ميدان نبرد از آن خالى نيست و با سهل انگارى سازگارى ندارد حمايت نمودند.

?عثمان

در باره كشندگان عثمان زياد از اندازه سخن گفتى، بيا مانند ديگران از من اطاعت كن، سپس آنان را نزد من به محاكمه كشان، تا بين تو و ايشان به كتاب خدا داورى كنم. ولى آنچه تو مى خواهى به مانند گول زدن طفل در ابتداى باز گرفتن او از شير است.

سلام بر اهلش.

.

.

نامه 64

نهج البلاغه

.

.

?نامه به معاویه در سال 37 هجری پیش از جنگ صفین

??ماهیت دنیا

اما بعد!
خداوند سبحان دنیا را برای جهان پس از آن قرار داد و مردم را در آن می آزماید، تا بداند کدامین آنان کردارش نیکو است.
ما برای دنیا آفریده نشده ایم و به کوشیدن در آن مامور نگشته ایم، بلکه ما را در دنیا نهاده اند تا به آن آزموده شویم و خداوند مرا به وسیله ی تو و تو را به وسیله من آزموده و هر یک از ما را حجت بر دیگری نهاده است.

قرآن کریم

تو با تاویل قرآن در پی دنیا دویده ای .

عثمان
و از من خونی را طلب کرده ای که دست و زبانم به آن آلوده نگشته است و تو و مردم شام مرا به آن متهم ساختید.

شیطان
دانای شما نادانتان را و ایستاده تان نشسته ها را (به جنگ با من) تحریک کرد. از خدا بترس و مهار خویش را از دست شیطان بیرون آور.

آخرت
روی خود را به آخرت بگردان که این راه، راه ما و راه تو ست .

بترس از آنکه خداوند به زودی بلایی به تو رساند که بنیادت را برکند و نسلت را نابود سازد.
من برایت به خدا سوگند می خورم _سوگندی که آن را بر هم نمی زنم_ که اگر دست تقدیر من و تو را در آشیانه تو یکجا جمع کند آنقدر در برابر تو بمانم “ تا آنگاه که خدا میان ما داوری کند که او بهترین داوران است.” اعراف/87

.

.

نامه 55

نهج البلاغه

.

.

?نامه امام به معاویه (لعنه الله علیه) (در دنیاداری او)

اما بعد!

دنیا آدمی را از دیگر امور باز می دارد و به خود مشغول می سازد.

انسان دنیادار به متاعی از دنیا دست نمی یابد جزآنکه آزمندی و شیفتگی اش به آن می افزاید.

آنچه دنیا دار از دنیا به دست آورده او را از آنچه به دست نیاورده بی نیاز نمی کند. و در پی آن جدایی است از آنچه فراهم آورده و شکستن چیزی است که محکم کرده است.

اگر از گذشته اندرز گیری، باقی مانده را نگه توانی داشت.

والسلام

.

.

نامه49

نهج البلاغه

.

.

?نامه به معاویه در ماه صفر سال38 هجری در صفین

ستمکاری و دروغ گویی، آدمی را در دین و دنیایش هلاک می کند و عیب او را نزد عیب جویانش آشکار می سازد.

تو می دانی که از دست رفته را (عثمان) به دست نخواهی آورد. اقوامی به ناحق قصد کاری کردند و حکم خدا را تاویل بردند و خداوند نیز آنان را تکذیب کرد.

برحذر باش از روزی که هرکس سرانجام کارش را نیکو نموده شادمان گردد و هرکس زمامش را به شیطان سپرده و برای بازستاندن آن نکوشیده(توبه) پشیمان می شود.

ما را به حکم قرآن فراخوانده ای در حالی که اهل قرآن نیستی و ما نیز دعوت تو را نپذیرفتیم بلکه به حکم قرآن گردن نهادیم.

والسلام.

.

.

نامه 48

نهج البلاغه

.

.

بخشی از نامه حضرت علی به عثمان بن حنیف کارگزار بصره

به خدا سوگند!
اگر اعراب در نبرد با من پشت به پشت يكديگر بدهند، از آن روى بر نتابم، و اگر فرصت داشته باشم به پيكار همه مى شتابم، و تلاش مى كنم كه زمين را از اين شخص مسخ شده «معاويه» و اين جسم كج انديش، پاك سازم تا سنگ و شن از ميان دانه ها جدا گردد.
.
.
نامه45
نهج البلاغه
.
.
سایت اهل البیت

بخشی از نامه حضرت علی به عثمان بن حنیف کارگزار بصره

به خدا سوگند!
اگر اعراب در نبرد با من پشت به پشت يكديگر بدهند، از آن روى بر نتابم، و اگر فرصت داشته باشم به پيكار همه مى شتابم، و تلاش مى كنم كه زمين را از اين شخص مسخ شده «معاويه» و اين جسم كج انديش، پاك سازم تا سنگ و شن از ميان دانه ها جدا گردد.
.
.
نامه45
نهج البلاغه
.
.
سایت اهل البیت

?از نامه هاى آن حضرت است به زياد بن ابيه، وقتى به حضرت خبر رسيد معاويه به زياد نامه نوشته مى خواهد او را با ملحق كردن به نسب خود بفريبد:

آگاه شدم كه معاويه براى لغزاندن خردت و سست كردن عزمت نامه اى برايت فرستاده، از او حذر كن، كه بى ترديد او شيطان است، كه از مقابل و پشت سر و از راست و چپ به جانب انسان مى آيد، تا به وقت غفلتش بر او هجوم آرد، و عقل ساده اش را بدزدد.

از ابو سفيان در روزگار عمر بن خطاب سخنى بدون انديشه از روى وسوسه نفس، و تحريكى از تحريكات و فساد كاريهاى شيطان سر زد، كه نه نسبى به آن ثابت مى شود و نه كسى به آن مستحق ميراث مى گردد (ابو سفيان به عمرو عاص گفت: اين محصول زناى من با مادر اوست) و آويخته به اين سخنان همانند كسى است كه خود را در ميان باده گساران اندازد ولى پيوسته او را دور مى كنند، و به كاسه چوبينى شبيه است كه به بار مركبى آويخته و پيوسته مى جنبد.

زياد چون نامه حضرت را خواند گفت: به خداى كعبه كه بر اين حيله گرى معاويه شهادت داد. اين مسأله دائم در خاطر زياد بود تا معاويه او را الحاق به نسب خود كرد.
.
.
نامه 44
نهج البلاغه
.
.
سایت موسسه اهل البیت

?نامه ای به عمر و عاص در سال 39 هجری پس از نبرد صفین

??افشای بردگی عمر و عاص

تو دین خود را پیرو دنیای کسی ساخته ای که گمراهیش آشکار و پرده ی حیایش دریده است.
در مجلس خود، بزرگواران را ناسزا می گوید و هنگام معاشرت بردباران را سفیه می شمارد.

تو به دنبال او رفتی و بخشش او را خواستی، چونان سگی که در پی شیر رود و به چنگال او چشم بدوزد و انتظار کشد تا پس مانده ی شکارش را به سمت او اندازد.

پس دنیا و آخرتت را به باد دادی، در حالی که اگر به حق روی می آوردی آنچه را خواسته بودی، می یافتی.

اگر خداوند بر تو و پسر ابوسفیان چیره ام سازد سزای کارهایتان را بدهم،
و اگر مرا ناتوان ساختید و خود برقرار ماندید، عذاب خدا که پیش رو دارید برای شما بدتر است.

والسلام
.
.
نامه 39
نهج البلاغه
.
.

?افشای ادعای دروغین معاویه

سبحان الله!
چه سخت گرفتار هواهای بدعت آمیز و سرگردانی ناشی از پیروی شیطان شده ای!
و همراه با آن، حقایق را ضایع می کنی
و پیمانهایی را که خواسته خداوند و حجت بر بندگانش است، کنار می نهی.
اما…پرگویی تو درباره عثمان و قاتلان او..
تا وقتی یاری عثمان به سود تو بود به یاری او برخاستی
و وقتب او نیاز به یاری داشت، او را تنها گذاردی.
.
.
والسلام
.
.نامه 37
نهج البلاغه
.
.